Η Κύπρος με μια ματιά
Σημείωση: Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, όλα τα στατιστικά στοιχεία αναφέρονται στις περιοχές που ελέγχονται από την κυπριακή Kυβέρνηση και δεν ισχύουν για τις περιοχές που βρίσκονται κάτω από τη στρατιωτική κατοχή της Τουρκίας. Φωτογραφίες: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Συλλογή φωτογραφιών Χρίστου Βιολάρη, Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης, www.dreamstime.com Απαγορεύεται αυστηρά η πώληση ή οποιαδήποτε άλλη εμπορική εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους της παρούσας έκδοσης. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση αποσπασμάτων με την προϋπόθεση της αναφοράς στην πηγή. Οι εκδόσεις του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών διατίθενται δωρεάν.
Η Κύπρος με μια ματιά
Κυπριακή Δημοκρατία Το Κράτος Επίσημη ονομασία του κράτους: Κυπριακή Δημοκρατία (Ελληνικά), Kıbrıs Cumhuriyeti (Τουρκικά), Republic of Cyprus (Αγγλικά). Ημέρα Κυπριακής Ανεξαρτησίας: 1 Οκτωβρίου. Η Κύπρος απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1960 μετά από απελευθερωτικό αγώνα που διεξήχθηκε ενάντια στη βρετανική αποικιοκρατία. Το 1974 η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο καταλαμβάνοντας το 36,2% του κυρίαρχου εδάφους της. Η γραμμή κατάπαυσης του πυρός διασχίζει κατά μήκος το νησί, κόβοντας την πρωτεύουσα Λευκωσία στα δύο και διχοτομώντας, έτσι, την πόλη και τη χώρα. Παρόλο που το βόρειο τμήμα της τελεί υπό ξένη κατοχή, η Κυπριακή Δημοκρατία είναι διεθνώς αναγνωρισμένη με σχετικά ψηφίσματα ως το μόνο νόμιμο κράτος στο νησί, με κυριαρχία σε ολόκληρη την επικράτειά της, συμπεριλαμβανομένων των κατεχόμενων από την Τουρκία περιοχών. Σημαία Η σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας καθιερώθηκε το 1960 όταν η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κυρίαρχο κράτος. Το φόντο της σημαίας είναι λευκό. Στο κέντρο προβάλλεται ο χάρτης της Κύπρου στο χρώμα του χαλκού, πάνω από δύο σταυρωτά κλαδιά ελιάς χρώματος πράσινου-λαδί. Το χρώμα του χαλκού έχει διπλό συμβολισμό: πρώτον, το όνομα του νησιού λέγεται ότι προέρχεται από αρχαία λέξη για τον χαλκό (Ετεοκυπριακή ή Σουμερική), και δεύτερον, ο χαλκός είναι στενά συνδεδεμένος με την Κύπρο από την αρχαιότητα, όταν το νησί κατέστη ο κυριότερος παραγωγός και προμηθευτής του εν λόγω ορυκτού. Τα κλαδιά ελιάς συμβολίζουν την ειρήνη. Θυρεός Ο θυρεός της Κυπριακής Δημοκρατίας παριστάνει ένα λευκό περιστέρι που φέρει στο ράμφος του ένα κλαδί ελιάς. Το περιστέρι τίθεται εντός μιας ασπίδας στο χρώμα του χαλκού, του ορυκτού που είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη μακραίωνη ιστορία της Κύπρου. Στο κάτω μέρος της ασπίδας αναγράφεται το έτος εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, το 1960. Την ασπίδα πλαισιώνουν δύο σταυρωτά κλαδιά ελιάς χρώματος πράσινου-λαδί, τα οποία μαζί με το λευκό περιστέρι αποτελούν σύμβολα ειρήνης. Κυβέρνηση Η Κύπρος είναι ανεξάρτητη, κυρίαρχη Δημοκρατία με προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης. Το Σύνταγμα προνοεί τον διαχωρισμό των τριών ανεξάρτητων πολιτειακών εξουσιών (Εκτελεστική, Νομοθετική, Δικαστική). Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ταυτόχρονα Αρχηγός του Κράτους και της Κυβέρνησης. 2
Εκτελεστική Εξουσία Προεδρία Σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1960, ο Πρόεδρος είναι Ελληνοκύπριος και εκλέγεται απευθείας από την ελληνοκυπριακή κοινότητα και ο Αντιπρόεδρος Τουρκοκύπριος και εκλέγεται απευθείας από την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Και οι δύο εκλέγονται για περίοδο πέντε χρόνων. Η εκτελεστική εξουσία διασφαλίζεται και ασκείται από κοινού από τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο της Δημοκρατίας. Κύριο όργανο για την άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας είναι το Υπουργικό Συμβούλιο που διορίζεται από τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο (επτά και τρεις Υπουργοί αντίστοιχα). Αμφότεροι έχουν το δικαίωμα οριστικής αρνησικυρίας (βέτο) σε αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και σε Νόμους ή αποφάσεις της Βουλής των Αντιπροσώπων σχετικά με θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας. Το 1964, ο Τουρκοκύπριος Αντιπρόεδρος και οι τρεις Τουρκοκύπριοι Υπουργοί αποχώρησαν από την Κυβέρνηση, η οποία έκτοτε λειτουργεί αναγκαστικά μόνο με Ελληνοκύπριους σε όλα τα Υπουργεία, τα οποία αυξήθηκαν μετέπειτα σε έντεκα. Η θέση του Αντιπροέδρου παραμένει κενή. Υπουργικό Συμβούλιο Το Υπουργικό Συμβούλιο είναι το κύριο όργανο άσκησης της εκτελεστικής εξουσίας. Κάθε Υπουργός, ως προϊστάμενος του Υπουργείου του, είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή των Νόμων που σχετίζονται με τις αρμοδιότητες του Υπουργείου του καθώς και για τη διοίκηση και την οργάνωση των υπηρεσιών που υπάγονται στο Υπουργείο του. Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και οι Υφυπουργοί παρίστανται στις συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου. Νομοθετική Εξουσία Βουλή των Αντιπροσώπων Η νομοθετική εξουσία ασκείται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, τα μέλη της οποίας εκλέγονται για περίοδο πέντε ετών. Αρχικά, όταν συστάθηκε η Βουλή των Αντιπροσώπων οι κοινοβουλευτικές έδρες ανέρχονταν σε 50, από τις οποίες 35 ανήκαν σε Ελληνοκύπριους και 15 σε Τουρκοκύπριους. Η ίδια αναλογία τηρήθηκε και το 1985 όταν ο συνολικός αριθμός των εδρών αυξήθηκε σε 80, από τις οποίες 56 ανήκουν σε Ελληνοκύπριους βουλευτές και 24 – οι οποίες παραμένουν από το 1964 κενές λόγω της πολιτικής κατάστασης - σε Τουρκοκύπριους. 3
Οι θρησκευτικές ομάδες των Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων, οι οποίες ψηφίζουν ως μέρος της ελληνοκυπριακής κοινότητας, εκπροσωπούνται, επίσης, στη Βουλή με έναν επιπρόσθετο αντιπρόσωπο η καθεμιά. Οι χωρίς δικαίωμα ψήφου θρησκευτικοί αντιπρόσωποι παρίστανται στις συνεδρίες της ολομέλειας της Βουλής χωρίς δικαίωμα συμμετοχής στις συζητήσεις παρά μόνο σε θέματα που αφορούν τη θρησκευτική τους ομάδα. Η εγκαθίδρυση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας γίνεται σε ειδική τελετή ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων. Από το 1964 που κενώθηκε η θέση του Αντιπροέδρου, ο Πρόεδρος της Βουλής ασκεί καθήκοντα Προεδρεύοντος της Δημοκρατίας, σε περίπτωση προσωρινής απουσίας ή προσωρινού κωλύματος του Προέδρου της Δημοκρατίας. Δικαστική Εξουσία Αποτελεί ξεχωριστή εξουσία, ανεξάρτητη από τις δύο άλλες πολιτειακές εξουσίες και αυτόνομη όσον αφορά στις αρμοδιότητες, την εξουσία και τη δικαιοδοσία της. Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο και το Ανώτατο Δικαστήριο βρίσκονται στην ανώτατη βαθμίδα των Κυπριακών Δικαστηρίων. Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο απαρτίζεται από εννέα Δικαστές, ένας από τους οποίους είναι ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ασκεί δευτεροβάθμια δικαιοδοσία και τριτοβάθμια δικαιοδοσία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις στη Δημοκρατία. Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο ασκεί τις ακόλουθες δικαιοδοσίες: -ασκεί τις εξουσίες του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου βάσει του Συντάγματος (π.χ. παραπομπές νόμων από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για έλεγχο συνταγματικότητας, εκλογικές αιτήσεις). -εκδικάζει εφέσεις, μετά από άδειά του, κατόπιν παραπομπής από το Εφετείο, κατά αποφάσεων του Διοικητικού Δικαστηρίου σε θέματα δημοσίου δικαίου μείζονος δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας (δευτεροβάθμια δικαιοδοσία). -αποφασίζει, μετά από άδειά του, επί αίτησης του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ή οποιουδήποτε των διαδίκων, μετά από διαδικασία αναθεωρητικής έφεσης, για νομικά θέματα που προκύπτουν από την απόφαση και που σχετίζονται είτε με αλλαγή πάγιας νομολογίας είτε με την ανάγκη ορθής εφαρμογής ή ερμηνείας ουσιαστικής διάταξης νόμου είτε με μείζον ζήτημα δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας (τριτοβάθμια 4
δικαιοδοσία). -αποφασίζει μετά από παραπομπές που αποστέλλονται από κατώτερα Δικαστήρια ή το Ανώτατο Δικαστήριο για θέματα συνταγματικότητας που είναι ουσιώδη για την επίλυση της υπόθεσης ενώπιόν τους και -λειτουργεί ως ακυρωτικό δικαστήριο κατά των αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου. Ανώτατο Δικαστήριο Το Ανώτατο Δικαστήριο απαρτίζεται από επτά Δικαστές, ένας από τους οποίους είναι ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Ασκεί δευτεροβάθμια δικαιοδοσία και τριτοβάθμια δικαιοδοσία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις στη Δημοκρατία. Το Ανώτατο Δικαστήριο ασκεί τις ακόλουθες δικαιοδοσίες: -έχει τις εξουσίες του Ανωτάτου Δικαστηρίου ως προνοούνται στο Σύνταγμα. -εκδικάζει εφέσεις, μετά από άδειά του, κατόπιν παραπομπής από το Εφετείο, κατά αποφάσεων Δικαστηρίου που ασκεί πολιτική ή ποινική δικαιοδοσία, περιλαμβανομένων των δικαστηρίων ειδικής δικαιοδοσίας, επί θεμάτων μείζονος δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας (δευτεροβάθμια δικαιοδοσία). -αποφασίζει, μετά από άδειά του, επί αίτησης του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας ή οποιουδήποτε των διαδίκων, μετά από διαδικασία πολιτικής ή ποινικής έφεσης, για νομικά θέματα που προκύπτουν από την απόφαση και τα οποία σχετίζονται είτε με αλλαγή πάγιας νομολογίας είτε με την ανάγκη ορθής εφαρμογής ή ερμηνείας ουσιαστικής διάταξης νόμου είτε με μείζον ζήτημα δημοσίου συμφέροντος ή γενικής δημόσιας σημασίας (τριτοβάθμια δικαιοδοσία). -διατάζει την επανεκδίκαση από το Εφετείο καταδικαστικής ποινικής υπόθεσης, ενόψει νέων στοιχείων ή γεγονότων που ενδεχόμενα να ανατρέπουν εν όλω ή εν μέρει την απόφαση. Εφετείο Το Εφετείο ασκεί τη δευτεροβάθμια δικαιοδοσία στη Δημοκρατία και απαρτίζεται από δεκαέξι Δικαστές, ένας από τους οποίους είναι ο Πρόεδρος του Εφετείου. Έχει δικαιοδοσία να εκδικάζει όλες τις εφέσεις κατά αποφάσεων πρωτόδικων δικαστηρίων για αστικές, ποινικές και αναθεωρητικές υποθέσεις. Πρωτόδικα Δικαστήρια Κύρια Πρωτόδικα Δικαστήρια είναι τα Επαρχιακά Δικαστήρια, τα οποία λειτουργούν σε κάθε επαρχία της Δημοκρατίας, με εξαίρεση τις κατεχόμενες περιοχές. Απαρτίζονται από Επαρχιακούς Δικαστές, Ανώτερους Επαρχιακούς Δικαστές και Προέδρους Επαρχιακών Δικαστηρίων. Άλλα Πρωτόδικα 5
Δικαστήρια είναι τα Κακουργιοδικεία, το Στρατιωτικό Δικαστήριο, το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών, το Δικαστήριο Ελέγχου Ενοικιάσεων, τα Οικογενειακά Δικαστήρια, το Διοικητικό Δικαστήριο, το Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας, το Εμπορικό Δικαστήριο και το Ναυτοδικείο. Δικαστές Οι διορισμοί, μεταθέσεις, προαγωγές, τερματισμοί και απολύσεις, καθώς και η άσκηση πειθαρχικής εξουσίας επί των Δικαστών των Πρωτόδικων Δικαστηρίων και επί των Δικαστών του Εφετείου, αποτελούν αποκλειστική αρμοδιότητα του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου (το οποίο αποτελείται από τον Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου και τα μέλη του, και στο οποίο συμμετέχουν ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος του Παγκυπρίου Δικηγορικού Συλλόγου και δύο νομικοί εγνωσμένου κύρους και ανωτάτου επαγγελματικού επιπέδου χωρίς δικαίωμα ψήφου), ενώ οι Δικαστές του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Δικαστηρίου διορίζονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ανεξάρτητοι Αξιωματούχοι και Σώματα Υπάρχουν, επίσης, ανεξάρτητοι αξιωματούχοι που προΐστανται πλήρως ανεξάρτητων υπηρεσιών/θεσμών, όπως ο Γενικός Εισαγγελέας, ο Γενικός Ελεγκτής, ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας και ο Γενικός Λογιστής. Υπάρχουν επίσης αρκετά ανεξάρτητα Σώματα, όπως η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας, η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης, η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού, το Γραφείο του Εφόρου Eλέγχου Κρατικών Ενισχύσεων, η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, η Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου, η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Επιτροπή Διαφάνειας και άλλα. Σημαντικοί ανεξάρτητοι θεσμοί είναι επίσης το Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, το Γραφείο Επιτρόπου Νομοθεσίας, το Γραφείο Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, το Γραφείο Επιτρόπου Ρυθμίσεως Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και Ταχυδρομείων, το Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (και Επίτροπος Πληροφοριών), το Γραφείο Επιτρόπου Αγροτικών Πληρωμών, το Γραφείο Επιτρόπου Εποπτείας Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ). Στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας υπάγονται οι εξής πέντε Επίτροποι: Προεδρίας (Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων), Περιβάλλοντος, Ισότητας των Φύλων, του Πολίτη και Ανάπτυξης Ορεινών Περιοχών. 6
Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ιδρύθηκε το 1963 ως αυτόνομο ίδρυμα. Σήμερα, η Κεντρική Τράπεζα διέπεται από τους περί της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόμους του 2002, όπως εκάστοτε έχουν τροποποιηθεί («περί ΚΤΚ Νόμος»). Ο «περί ΚΤΚ Νόμος» εξασφαλίζει την ανεξαρτησία της Τράπεζας και τη συμβατότητά της με τις σχετικές πρόνοιες της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και το Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών καθώς και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του Ευρωσυστήματος, το οποίο περιλαμβάνει τις εθνικές Κεντρικές Τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οι βασικές αρμοδιότητες της Κεντρικής Τράπεζας περιλαμβάνουν: - την εφαρμογή των αποφάσεων νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας - την κατοχή, διαφύλαξη και διαχείριση των επίσημων συναλλαγματικών αποθεμάτων - την εποπτεία των τραπεζών - τη διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού συστήματος - την προώθηση, ρύθμιση και επίβλεψη της ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών, εκκαθάρισης και διακανονισμού συναλλαγών - τη συλλογή, επεξεργασία και διανομή στατιστικών στοιχείων - την προσφορά υπηρεσιών ή άσκηση καθηκόντων τραπεζίτη και αντιπροσώπου της Κυπριακής Δημοκρατίας σε χρηματοοικονομικά θέματα. Τοπικές Αρχές Από 1η Ιουλίου 2024, τέθηκε σε εφαρμογή η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τη δημιουργία 20 νέων Δήμων και 30 Συμπλεγμάτων Παροχής Υπηρεσιών, καθώς και η λειτουργία, για πρώτη φορά, πέντε Επαρχιακών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ). Οι Προέδροι των ΕΟΑ, καθώς και οι Δήμαρχοι, οι Αντιδήμαρχοι, οι Προέδροι των Κοινοτικών Συμβουλίων και τα μέλη των Δημοτικών και Κοινοτικών Συμβουλίων εκλέγονται απευθείας από τους κατοίκους για πενταετή θητεία. Δήμοι, Συμπλέγματα Παροχής Υπηρεσιών και Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης Μέσα από τη μεταρρύθμιση, διασφαλίζεται η οικονομική και διοικητική αυτονομία των Τοπικών Αρχών και βελτιώνεται η εξυπηρέτηση των πολιτών, ενισχύοντας παράλληλα τη δυνατότητα συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. 7
Οι νέοι Δήμοι έχουν διευρυμένες αρμοδιότητες, όπως είναι η δημοτική αστυνομία, η συντήρηση του οδικού δικτύου, κοκ. Οι αρμοδιότητες των Συμπλεγμάτων Παροχής Υπηρεσιών περιλαμβάνουν, ανάμεσα σε άλλα, τη διαχείριση αποκομιδής σκυβάλων, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενοποιημένων έργων, την παροχή λογιστικών, γραμματειακών, τεχνικών και άλλων υπηρεσιών, κτλ. Υπό τους ΕΟΑ, συνενώνονται οι υπηρεσίες υδατοπρομήθειας και αποχέτευσης και, ταυτόχρονα, μεταφέρεται η αρμοδιότητα της αδειοδότησης της ανάπτυξης γης. Διεθνείς Σχέσεις Η Κύπρος διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με σημαντικό αριθμό χωρών και η εξωτερική της πολιτική στοχεύει στην ενεργό ανάμειξή της σε διαδικασίες που προωθούν τη διεθνή συνεργασία, ειρήνη, σταθερότητα και βιώσιμη ανάπτυξη. Η Κύπρος υπήρξε πάντοτε θερμός υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας των κρατών, και υποστηρικτής της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Η γεωγραφική της θέση τής επιτρέπει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Η ένταξή της στην ΕΕ ήταν η απαρχή μιας νέας εποχής στις σχέσεις της με τρίτες χώρες ως γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ της ΕΕ και των χωρών αυτών. Η Κύπρος επιδιώκει τη διεύρυνση συνεργιών, τη βελτιστοποίηση της ανάπτυξης πόρων και τη δημιουργία ευκαιριών διά μέσου της διακρατικής και περιφερειακής συνεργασίας, προς όφελος της ειρήνης και της ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Υπό αυτό το πρίσμα, η ανακάλυψη σημαντικών ποσοτήτων υδρογονανθράκων στην περιοχή έχει διανοίξει καινούριες προοπτικές για συνεργασία, όχι μόνο μεταξύ των χωρών της περιοχής, αλλά και μεταξύ της ΕΕ και αυτών των χωρών μέσω της Κύπρου. Η Κύπρος είναι μέλος πολλών διεθνών οργανισμών, όπως: - του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (1960) και όλων σχεδόν των εξειδικευμένων Σωμάτων και Οργάνων του, - του Συμβουλίου της Ευρώπης (1961), - της Κοινοπολιτείας (1961), - της Παγκόσμιας Τράπεζας (1961), - του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (1961), - του Οργανισμού για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (1975) και - του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (1995). Κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE) Την 1η Μαΐου 2004, η Κυπριακή Δημοκρατία καθίσταται επίσημα πλήρες μέλος της EE. Η ένταξη στην ΕΕ αποτελεί φυσιολογική επιλογή για την Κύπρο, την οποία υπαγορεύουν η κουλτούρα, ο πολιτισμός, η ιστορία, ο ευρωπαϊκός της 8
προσανατολισμός καθώς και η προσήλωσή της στα ιδεώδη της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης. Η εφαρμογή των Νόμων και Κανονισμών της ΕΕ (κοινοτικό κεκτημένο) στην περιοχή που βρίσκεται κάτω από τη στρατιωτική κατοχή της Τουρκίας, έχει ανασταλεί μέχρι την εξεύρεση λύσης που θα τερματίζει την παράνομη κατοχή και τη βίαιη διαίρεση του νησιού. Εν τω μεταξύ, η Κυβέρνηση της Κύπρου, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχει προωθήσει μέτρα για διευκόλυνση και αύξηση των οικονομικών συναλλαγών μεταξύ των δύο κοινοτήτων και για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των Τουρκοκυπρίων όπως τον Κανονισμό Πράσινης Γραμμής. Ενώ η Κύπρος έχει να κερδίσει πολλά από την ένταξή της στην ΕΕ, την ίδια στιγμή έχει και η ίδια πολλά να προσφέρει ως κράτος μέλος. Η γεωστρατηγική της θέση στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής, της Βορείου Αφρικής και της Ασίας, καθιστά την Κύπρο ένα σημαντικό διεθνές επιχειρηματικό κέντρο καθώς και ένα διεθνές κέντρο επικοινωνιών και συγκοινωνιών. Η Κυπριακή Δημοκρατία επίσης κατέχει συγκριτικό πλεονέκτημα ως το μοναδικό κράτος μέλος της ΕΕ στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες υποδομές της, το αξιόπιστο νομικό σύστημα, τα φορολογικά κίνητρα, το χαμηλό ποσοστό εγκληματικότητας και το άρτια εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, η Κύπρος αποτελεί δημοφιλές περιφερειακό κέντρο δραστηριοτήτων για ευρωπαϊκές και άλλες πολυεθνικές εταιρείες. Από την ένταξή της στην ΕΕ, η Κύπρος έχει υιοθετήσει σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν αλλάξει το οικονομικό της τοπίο. Το εμπόριο και τα επιτόκια έχουν απελευθερωθεί και έχουν αρθεί οι έλεγχοι στις τιμές και οι περιορισμοί στις επενδύσεις. Έχουν εισαχθεί ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις για τη δημιουργία και λειτουργία μεγάλων έργων υποδομής και έχουν εξαλειφθεί τα μονοπώλια. Το νέο πολιτικό πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί από την ένταξη στην ΕΕ επιδρά, επίσης, θετικά στις προσπάθειες για συνολική λύση στο Κυπριακό, εντός του πλαισίου του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τις αρχές που βασίζεται η ΕΕ και το κεκτημένο, που θα τερματίζει τη διαίρεση της Κύπρου και θα επανενώνει την πατρίδα μας, τους θεσμούς και την οικονομία της και θα διαφυλάσσει τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των Κυπρίων. 9
Η Κύπρος ανέλαβε, για πρώτη φορά, την άσκηση της Προεδρίας του Συμβουλίου της EE από τον Ιούλιο μέχρι τον Δεκέμβριο 2012. Κατά τη διάρκεια της Προεδρίας, επιτεύχθηκε Συμφωνία επί του Ενιαίου Πακέτου Ευρεσιτεχνίας και Συμφωνία επί του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, άρχισαν διαπραγματεύσεις για τη σύναψη Συμφωνίας Ελευθέρων Συναλλαγών με την Ιαπωνία, ενώ ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις επί της Συμφωνίας Ελευθέρων Συναλλαγών με τη Σιγκαπούρη. Σημαντική πρόοδος επιτεύχθηκε, επίσης, στο θέμα του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου. Θέση και Έκταση Η Κύπρος με έκταση 9.251 τετραγωνικά χιλιόμετρα (3.572 τετραγωνικά μίλια), έχει μέγιστο μήκος 240 χιλιόμετρα (149 μίλια) από το ανατολικότερο μέχρι το δυτικότερό της άκρο και μέγιστο πλάτος 100 χιλιόμετρα (62 μίλια) από το βορειότερο μέχρι το νοτιότερό της άκρο. Η Κύπρος βρίσκεται σε στρατηγική θέση στο βορειοανατολικό άκρο της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου (33° ανατολικά, 35° βόρεια), στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας και πολύ κοντά στις μεγάλες εμπορικές αρτηρίες που ενώνουν την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή, τη Ρωσία, την Κεντρική Ασία και την Άπω Ανατολή. Τοπογραφία/Γεωλογία Η Κύπρος έχει δύο οροσειρές: την οροσειρά του Πενταδακτύλου που εκτείνεται κατά μήκος ολόκληρης σχεδόν της βόρειας ακτής, καθώς και την οροσειρά του Τροόδους που εκτείνεται στο κεντρικό και νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού με ψηλότερη κορυφή τον Όλυμπο, 1.953 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η παράκτια γραμμή της Κύπρου στον βορρά είναι απότομη και βραχώδης ενώ στον νότο υπάρχουν αμμώδεις παραλίες. Μεταξύ των δύο οροσειρών βρίσκεται η εύφορη πεδιάδα της Μεσαορίας. Η γεωλογία της Κύπρου υπήρξε πρωταρχικός παράγοντας στη διαμόρφωση του φυσικού περιβάλλοντός της, επηρεάζοντας την ιστορική, πολιτιστική και κοινωνικοοικονομική εξέλιξή της από την αρχαιότητα έως σήμερα. Η γένεση του νησιού ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς μοναδικών και πολύπλοκων γεωλογικών διεργασιών, καθιστώντας την πρότυπο για γεωεπιστήμονες παγκοσμίως. Στην κορυφή του Τροόδους βρίσκονται σήμερα πετρώματα, που αποτελούσαν το βαθύτερο στρώμα ενός κομματιού ωκεάνιου φλοιού και του ανώτερου μανδύα της γης, ενός οφιολιθικού συμπλέγματος που σχηματίστηκε πριν 92 εκατομμύρια χρόνια, 8 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Κλίμα Η Κύπρος έχει μεσογειακό κλίμα με κύρια χαρακτηριστικά το ζεστό και ξηρό καλοκαίρι από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, το βροχερό αλλά ήπιο χειμώνα από τον Νοέμβριο μέχρι τον Μάρτιο και τις δύο ενδιάμεσες μεταβατικές εποχές, το φθινόπωρο και την άνοιξη τον Οκτώβριο, Απρίλιο και Μάιο. Το ποσοστό της ηλιοφάνειας είναι μεγάλο κατά τη διάρκεια του χρόνου, και ιδιαίτερα από τον Απρίλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, με την ηλιοφάνεια να ξεπερνά κατά μέσο όρο τις έντεκα ώρες την ημέρα. 10 ΕΥΡΩΠΗ ΚΥΠΡΟΣ ΑΦΡΙΚΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ
Χλωρίδα και Πανίδα Περίπου το 17% της ολικής έκτασης του νησιού καλύπτεται από δάση. Η φυσική βλάστηση περιλαμβάνει δάση με αειθαλή και φυλλοβόλα δέντρα, θάμνους και άνθη. Η κυπριακή χλωρίδα περιλαμβάνει 1.800 γηγενή είδη, υποείδη και ποικιλίες, από τα οποία τα 140 (7%) είναι ενδημικά. Το Κυκλάμινο (Cyclamen cyprium) έχει ανακηρυχθεί σε εθνικό φυτό της Κύπρου ενώ η Λατζιά (Quercus alnifolia) έχει ανακηρυχθεί σε εθνικό δέντρο. Η κυπριακή πανίδα περιλαμβάνει επτά είδη θηλαστικών, 26 είδη αμφιβίων και ερπετών, 405 είδη πουλιών και μεγάλη ποικιλία εντόμων, ενώ οι κυπριακές ακτές προσφέρουν καταφύγιο σε 197 είδη ψαριών και ποικιλία καβουριών, σφουγγαριών και εχινοδέρμων. Το μεγαλύτερο άγριο θηλαστικό, το οποίο ζει ακόμη στο νησί, είναι το κυπριακό αγρινό, ένα σπάνιο ενδημικό είδος άγριου προβάτου, το οποίο συναντούμε μόνο στην Κύπρο. Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 και Βιοποικιλότητα Το Δίκτυο Natura 2000 είναι ένα ευρύ ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων φυσικών περιοχών για είδη χλωρίδας, πανίδας, πτηνών και οικοτόπων. Στην Κύπρο αποτελείται από 69 περιοχές που καλύπτουν χερσαίες και θαλάσσιες εκτάσεις άνω των 10,000 km2. Η Κύπρος συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες της EE με το υψηλότερο ποσοστό κάλυψης προστατευόμενων περιοχών. Η Κύπρος φιλοξενεί πλούσια βιοποικιλότητα και τύπους φυσικών οικοτόπων με σημαντικά και σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας. Λόγω της μακράς γεωγραφικής της απομόνωσης, καθώς και των γεωλογικών και κλιματολογικών της συνθηκών, η Κύπρος παρουσιάζει υψηλό ενδημισμό και θεωρείται θερμό σημείο βιοποικιλότητας (biodiversity hot spot), ενώ παράλληλα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους μεταναστευτικούς διάδρομους ειδών, λόγω της γεωγραφικής της θέσης (μεταξύ τριών ηπείρων). 11
12 Πληθυσμός 920.700 (Δεκέμβριος 2022): - 80,1% (737.200) Ελληνοκύπριοι - 19,9% (183.500) αλλοδαποί Δημογραφικά Στατιστικά Στοιχεία (2022) Αριθμός γεννήσεων 11,2 ανά χίλιους κατοίκους Αριθμός θανάτων 8,0 ανά χίλιους κατοίκους Ποσοστό αύξησης πληθυσμού 1,8% Προσδόκιμη διάρκεια ζωής για τον άντρα 79,6 Προσδόκιμη διάρκεια ζωής για τη γυναίκα 83,3 Επαρχίες Πληθυσμός (Δεκ. 2022) Λευκωσία 356.400 Λεμεσός 258.300 Λάρνακα 153.800 Πάφος 100.700 Αμμόχωστος 51.500 Πόλεις Πληθυσμός (Δεκ. 2022) Λευκωσία (πρωτεύουσα) 264.900 Λεμεσός 197.000 Λάρνακα 91.500 Πάφος 70.900 Γλώσσες Επίσημες γλώσσες είναι η Ελληνική και η Τουρκική. Η Αγγλική γλώσσα είναι ευρέως διαδεδομένη. Θρησκεία Οι Ελληνοκύπριοι είναι στην πλειονότητά τους Χριστιανοί Ορθόδοξοι και ανήκουν στην Αυτοκέφαλη Ελληνoρθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου. Οι Τουρκοκύπριοι είναι στην πλειονότητά τους Σουνίτες Μουσουλμάνοι, ενώ οι μικρότερες θρησκευτικές ομάδες των Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων ανήκουν σε άλλα χριστιανικά δόγματα. Οι Μαρωνίτες ανήκουν στη Μαρωνιτική Καθολική Εκκλησία, οι Αρμένιοι στην πλειονότητά τους στην Αρμενική Αποστολική Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Λατίνοι στη Λατινική Καθολική Εκκλησία. Πολιτιστική Κληρονομιά - Νεολιθικοί οικισμοί (Χοιροκοιτία). - Κλασικά, Ελληνιστικά και Ρωμαϊκά μνημεία (Σαλαμίνα, Αρχαίο Ωδείο Πάφου, ψηφιδωτά Οικίας Διονύσου στην Κάτω Πάφο). - Βυζαντινές και Λατινικές Εκκλησίες και Μοναστήρια (Εκκλησία Παναγίας της Ασίνου, Εκκλησία Αγίου Νικολάου της Στέγης, Ιερά Μονή Παναγίας του Κύκκου). - Μεσαιωνικά κάστρα και οχυρωματικά έργα (Ενετικά τείχη Λευκωσίας, Κάστρο Αγίου Ιλαρίωνα,
Κάστρο της Καντάρας, Κάστρο Βουφαβέντο). - Τζαμιά (Τέμενος Χαλά Σουλτάν, Τέμενος Μπαϊρακτάρη). Καταβάλλονται προσπάθειες για διαφύλαξη και διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς στο κατεχόμενο από την Τουρκία τμήμα του νησιού. Πολυπολιτισμικότητα Η Κύπρος αποτελεί γεωγραφικό σταυροδρόμι και γέφυρα πολιτισμών. Το πέρασμα διαδοχικών κατακτητών από το έδαφός της κατέστησε την Κύπρο χωνευτήρι πολιτισμών. Λόγω της γεωγραφικής και στρατηγικής της θέσης αποτελεί παράδειγμα και πρότυπο αρμονικής συνύπαρξης διαφορετικών πολιτισμών. Το έδαφός της είναι διάσπαρτο από ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία διαφορετικής τεχνοτροπίας, νοοτροπίας και φιλοσοφίας. Ως κράτος μέλος της EE, η Κύπρος συμβάλλει στην προώθηση των αρχών πάνω στις οποίες στηρίζεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, δηλαδή, της ειρηνικής συνύπαρξης, της συνεργασίας, του σεβασμού στη διαφορετικότητα και της αναζήτησης των συγκλίσεων. Ιστορία Τα πρώτα ευρήματα πολιτισμού στο νησί χρονολογούνται από την 10η χιλιετία π.Χ. (πρώιμη φάση της Ακεραμικής Νεολιθικής περιόδου). Η Κύπρος εξελίχθηκε σε σημαντικό κέντρο ελληνικού πολιτισμού με την εγκατάσταση των Ελλήνων Μυκηναίων-Αχαιών, μεταξύ του 13ου και του 11ου αιώνα π.Χ. Στα μέσα του 9ου αιώνα π.Χ. άρχισαν να φτάνουν στην Κύπρο Φοίνικες έποικοι, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν, κυρίως, στην παραλιακή πόλη του Κιτίου. Ακολούθησαν κατακτητές όπως οι Ασσύριοι, οι Αιγύπτιοι και οι Πέρσες (8ος-4ος αιώνας π.Χ.). Από το 30 π.Χ. μέχρι το 330 μ.Χ. η Κύπρος υπάγεται στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Τότε, διαδόθηκε ο Χριστιανισμός στο νησί. Ωστόσο, το νησί κατόρθωσε να διατηρήσει την ελληνική του ταυτότητα και η εθνική του κληρονομιά ενισχύθηκε όταν έγινε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Δυναστείας των Πτολεμαίων της Αιγύπτου κατά την Ελληνιστική περίοδο (310-30 π.Χ.) και αργότερα του ελληνορθόδοξου κόσμου του Βυζαντίου (330-1191 μ.Χ.). Η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός επικράτησαν διά μέσου των αιώνων που ακολούθησαν, παρά το γεγονός ότι η Κύπρος περιήλθε διαδοχικά στην κυριαρχία ξένων κατακτητών, του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου και του Τάγματος των Ναϊτών Ιπποτών (1191-1192), των 13
Φράγκων Λουζινιανών (1192-1489), των Ενετών (1489-1571), των Οθωμανών Τούρκων (1571-1878) και των Βρετανών (1878-1960). Οι Ελληνοκύπριοι διεξήγαγαν απελευθερωτικό αγώνα ενάντια στη βρετανική αποικιοκρατία από το 1955 μέχρι το 1959. Το 1960 η Κύπρος απέκτησε την ανεξαρτησία της και ανακηρύχθηκε σε συνταγματική Δημοκρατία. Στο πλαίσιο των Συμφωνιών ΖυρίχηςΛονδίνου, η Ελλάδα, η Τουρκία και η Βρετανία ορίζονταν ως εγγυήτριες δυνάμεις της ανεξαρτησίας της χώρας, ενώ η Βρετανία θα διατηρούσε στο νησί δύο κυρίαρχες βάσεις. Οι βρετανικές στρατιωτικές βάσεις στο νησί, η μία στο Ακρωτήρι/Επισκοπή και η άλλη στη Δεκέλεια, καλύπτουν το 2,7% του εδάφους. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η πολιτική εξουσία θα κατανεμόταν μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων με αναλογία 7:3. Αυτό έδωσε στην τουρκοκυπριακή κοινότητα (18% του πληθυσμού) δικαιώματα συμμετοχής στη Δημόσια Υπηρεσία κατά 30%. Επιπρόσθετα, δόθηκαν στην τουρκοκυπριακή κοινότητα δικαιώματα αρνησικυρίας σε σημαντικά θέματα. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων υπήρξαν για αιώνες ειρηνικές και φιλικές. Ωστόσο, συγκεκριμένες πρόνοιες των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου και του Συντάγματος του 1960 (οι οποίες είχαν επιβληθεί στον λαό της Κύπρου), έμελλε να αποδειχθούν αιτία εσωτερικών προστριβών και εξωτερικών παρεμβάσεων. Το ίδιο το Σύνταγμα καλλιέργησε τις διαφορές μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, προωθώντας περισσότερο τις διαιρετικές παρά τις συνενωτικές τάσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Οι Ελληνοκύπριοι είχαν όλη την καλή θέληση να ενδυναμώσουν την ενότητα του κράτους, όμως η τουρκοκυπριακή ηγεσία, με την έντονη παρότρυνση και καθοδήγηση της Τουρκίας, επεδίωκε τον εθνικό διαχωρισμό και τη γεωγραφική διχοτόμηση. Αυτό αποτέλεσε την απαρχή διακοινοτικών ταραχών μεταξύ του 1963 και 1967 που οδήγησαν σε αεροπορικούς βομβαρδισμούς εκ μέρους της Τουρκίας καθώς και απειλές ότι θα εισβάλει στην Κύπρο. Το 1964, οι Τουρκοκύπριοι αποχώρησαν από την Κυβέρνηση, τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Δημόσια Υπηρεσία. Από το 1968 ως το 1974 διεξάγονταν διακοινοτικές συνομιλίες για την επίτευξη λύσης υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Η διακοινοτική ένταση μειώθηκε και σταδιακά η βία εξαλείφθηκε κατά την περίοδο αυτή. Η Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών (που αποτελείται σήμερα από λιγότερο από 900 στρατιώτες) εγκαθιδρύθηκε στην Κύπρο το 1964 μετά από τις διακοινοτικές ταραχές του Δεκεμβρίου του 1963 και τις τουρκικές απειλές για εισβολή. Κύριο της καθήκον, σήμερα, είναι η επιτήρηση της νεκρής ζώνης και η διατήρηση της κατάπαυσης του πυρός, δεδομένου ότι περισσότεροι από 40.000 Τούρκοι στρατιώτες συνεχίζουν να κατέχουν το βόρειο τμήμα του νησιού, μετά την τουρκική εισβολή του 1974, καθιστώντας την ως ένα από τα πιο στρατικοποιημένα μέρη στον κόσμο. 14
flippingbook.comRkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==