ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ AΓΡΟΤΗΣ TΕΥΧΟΣ 491 ΕΤΟΣ 80 ΜΑΪΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2024 www.agrokypros.gov.cy Το ευρωπαϊκό χέλι στις ποτάμιες ροές της Κύπρου Καταχώριση ονομασίας «Τερτζιελλούθκια / Tertziellouthkia» ως ΠΓΕ Έργο GEOSTARS στο Γεωπάρκο Τροόδους
Το Ερύσιμον το κυκκώτικον (Ερύσιμο του Κύκκου) ανήκει στην οικογένεια των Σταυρανθών (Brassicaceae). Οι νεαροί βλαστοί του έχουν γλαυκοπράσινο χρώμα και πυκνές τρίχες, ενώ στη συνέχεια γίνονται αποξυλωμένοι. Φτάνει σε ύψος τα 15-70 εκατοστόμετρα. Τα φύλλα είναι απλά, καλυμμένα με πυκνές τρίχες, σπατουλοειδή-αντιλογχοειδή, ακέραια ή με αραιή οδόντωση στην κορυφή. Το Ερύσιμον το κυκκώτικον ανθίζει κατά τους μήνες Μάρτιο μέχρι και Μάιο και τα κίτρινα άνθη του φέρονται σε πυκνές ταξιανθίες που επιμηκύνονται κατά την ωρίμαση. Καρποφορεί κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο. Αποτελεί ενδημικό είδος της Κύπρου και απαντάται μόνο σε μια απομονωμένη θέση, στο Αργάκι του Πισσόκρεμμου, στην κοιλάδα Ξερού, στο Δάσος Πάφου, σε σχισμές διαβασικών βράχων και κάθετα πρανή εγκαταλελειμμένων δασικών δρόμων, σε υψόμετρο 250-500 μέτρων. Ο πληθυσμός του αριθμεί περίπου 1000 φυτά σε προστατευόμενη δασική γη η οποία εντάχθηκε στο Δίκτυο Natura 2000. Κρίνεται ως εύτρωτο με βάση την κατηγοριοποίηση κινδύνου IUCN. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. σελ. 66 (Aναφορά σε ένα από τα κυπριακά φυτά). Erysimum kykkoticum Ερύσιμον το κυκκώτικον (του Κύκκου)
AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 491 3 Περιεχόμενα ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΑΤΖΕΝΤΑ 6 Αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων - Πλαίσιο δράσεων παρουσίασε η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος 8 Προστασία των φυτών και διαχείριση του κινδύνου εισαγωγής επιβλαβών οργανισμών από αγαθά ηλεκτρονικού εμπορίου ΓΕΩΡΓIΑ 9 Καταχώριση της ονομασίας «Τερτζιελλούθκια / Tertziellouthkia» ως ΠΓΕ 10 Ο επιβλαβής οργανισμός καραντίνας Spodoptera frugiperda 15 Εντοπισμός εισαγωγής ενός νέου εχθρού των κολοκυνθοειδών που προσβάλλει καλλιέργειες κολοκυθιού, αγγουριού, καρπουζιών και πεπονιών 17 Ελιά και Κύπρος 19 Η χρήση λάσπης στη γεωργία 20 Η απολύμανση του εδάφους των θερμοκηπίων 21 Η χρήση ενός αυτόνομου και αυτόματου εξατμισίμετρου για τον προσδιορισμό των απαιτήσεων σε νερό των καλλιεργειών 23 Στοιχεία για την καλλιέργεια του αβοκάντο 24 Φύτευση ποικιλιών πατάτας ανθεκτικών στους κυστογόνους νηματώδεις της πατάτας στην Κύπρο 27 Η καλλιέργεια του dragon fruit (πιτάγια) ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΑ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 30 Νέα και εξελίξεις στις χρήσεις φυτοπροστατευτικών προϊόντων ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ 31 Συνοπτική Επισκόπηση Ντόπιας Φυλής Βοοειδών 2022 32 Διαχείριση μονάδων αγελαδοτροφίας/ αιγοπροβατοτροφίας σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών 33 Τροφιμογενείς λοιμώξεις 34 Εγγραφή στο Μητρώο Αγροτών και Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 35 Έργο GEOSTARS - Αστροπαρατήρηση & Φυσικό Περιβάλλον - Εναλλακτικό Προϊόν Ανάπτυξης & Προβολής των Γεωπάρκων της Ανατολικής Μεσογείου 37 Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στα δάση της Κύπρου 38 Το ευρωπαϊκό χέλι (Anguilla anguilla) στις ποτάμιες ροές της Κύπρου 42 Καταγραφή της παρουσίας της νυχτοπεταλούδας Clarina syriaca στην Κύπρο μετά από 70 χρόνια 43 Η σεισμική δραστηριότητα του 2023: Οι διπλοί καταστροφικοί σεισμοί της 6ης Φεβρουαρίου σε Τουρκία - Συρία 48 Σχέδιο Δράσης της Τεχνικής Επιτροπής Αποκατάστασης Περιβάλλοντος Εγκαταλειμμένων Μεταλλείων 50 Οι δασικές πυρκαγιές και ο ρόλος του Τμήματος Μετεωρολογίας στην κατανόηση και αντιμετώπιση τους AΓΡΟΤΗΣ ...συνέχεια
AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 491 4 Διεύθυνση και στοιχεία επικοινωνίας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Αμφιπόλεως 6, 2025, Στρόβολος Λευκωσία www.agrokypros.gov.cy Τηλ.: 22408599/8, Φαξ: 22771385 Email: agrokypros@moa.gov.cy ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Απελλή, 1080 Λευκωσία www.pio.gov.cy Υπεύθυνος Έκδοσης Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Τμήμα Γεωργίας Κλάδος Γεωργικών Εφαρμογών - Δημοσιότητα Επιμέλεια Έκδοσης Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Email: mvalanidou@pio.moi.gov.cy Καλλιτεχνική επιμέλεια - Σχεδιασμός Design for Life Ltd - www.dforlife.com Φωτογραφίες Αρχείο ΥΓΑΑΠ, αρχεία Τμημάτων/Υπηρεσιών/Οργανισμών του ΥΓΑΑΠ και προσωπικά αρχεία συγγραφέων, Shutterstock, Dreamstime Εκτύπωση Τυπογραφείο Κυπριακής Δημοκρατίας Γ.Τ.Π. 170/2024 - 5.000 ISSN 0256-8519 Εκδόθηκε από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Το περιοδικό διανέμεται δωρεάν από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Διατίθεται, επίσης, ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: www.agrokypros.gov.cy Εναλλακτικά, σαρώστε με το κινητό σας το εικονίδιο για πρόσβαση στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού. Συνδρομές: Για θέματα που αφορούν τη συνδρομή σας στο περιοδικό (όπως εγγραφή, διαγραφή, αλλαγή διεύθυνσης κ.λπ.) επικοινωνήστε με το: agrokypros@moa.gov.cy ή με το φάξ: 22771385. Σημείωση Εκδότη: Απαγορεύεται αυστηρά η πώληση ή οποιαδήποτε άλλη εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους της παρούσας έκδοσης. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση αποσπασμάτων με την προϋπόθεση αναφοράς της πηγής. Το περιεχόμενο των άρθρων που περιλαμβάνονται στο παρόν τεύχος αντιπροσωπεύει τις απόψεις του συντάκτη/των συντακτών του και μόνον και τελεί υπό την αποκλειστική του/τους ευθύνη. Τεύχος 491, Έτος 80, Μάϊος-Αύγουστος 2024 • Το τετραμηνιαίο περιοδικό του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) το οποίο εκδίδεται από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών του Υπουργείου Εσωτερικών. Περιεχόμενα (συνέχεια) Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ 52 Βελτίωση των επιδόσεων βιωσιμότητας των οινοπαραγωγών, συνδυάζοντας τεχνολογίες έξυπνης γεωργίας και λύσεις ψηφιακής επισήμανσης: Η περίπτωση του ευρωπαϊκού προγράμματος Ploutos ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 57 ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027 - Παρέμβαση Α.Α. 1.5 για μείωση της χρήσης αντιβιοτικών 58 ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027 - Παρέμβαση ΕΠΣΑ 2 για στήριξη του αμπελοοινικού τομέα 60 Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 ΝΕΑ ΕΑΔ ΚΑΙ ΕΣΣΚ 62 Νέα Εθνικού Αγροτικού Δικτύου και Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας Κύπρου ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 64 Ευρωπαϊκά Βραβεία Βιολογικής Παραγωγής ΟΙΝΩΝ ΝΕΑ 65 Η εμπειρία του οινοτουρισμού και οι αισιόδοξες προοπτικές για την Κύπρο ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΦΥΤΑ 66 Erysimum kykkoticum ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ 67 Κυβερνητικό νηματουργείο βάμβακος στη Λευκωσία (Μέρος Β') ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΟΠ / ΠΓΕ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 69 Μακαρόνια της Σμίλας/ Makaronia tis Smilas Μακαρόνια του Σκλινιτζιού/ Makaronia tou Sklinitziou ΓΕΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ 71 Μακαρόνια της Σμίλας ή του Σκλινιτζιού ΠΓΕ με παραδοσιακό λουκάνικο
AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 491 5 Φίλες και φίλοι, «Η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά» λέει ο σοφός λαός μας. Ο τρόπος με τον οποίο οι κοινωνίες διαχειρίζονται τα απορρίμματα και απόβλητα αποτελεί εν ολίγοις, καλή περιβαλλοντική πρακτική και τρόπο αποφυγής εστιών μόλυνσης, αλλά και ένδειξη πολιτισμού, κοινωνικής ευθύνης, συλλογικότητας. Η πρωτοβουλία #wastefreecyprus, που εξαγγέλθηκε από την Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος δρ Μαρία Παναγιώτου, σκοπό έχει την παροχή εργαλείων προς τους αρμόδιους φορείς για τη διαχείριση του φαινομένου της παράνομης απόρριψης αποβλήτων, αλλά και την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών για το σημαντικό αυτό ζήτημα. Ως επένδυση για τον τόπο και το μέλλον μας, ο δρόμος προς την αειφορία απαιτεί άμεση δράση, αναφέρει η Υπουργός. Ο γαστρονομικός πλούτος και η παράδοση του τόπου μας έχουν πετύχει, με τις συντονισμένες προσπάθειες των τοπικών παραγωγών και τη στήριξη του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, άλλη μια μικρή, αλλά σημαντική νίκη. Η ονομασία «Τερτζιελλούθκια/ Tertziellouthkia» έχει καταχωριστεί στο επίσημο μητρώο γεωγραφικών ενδείξεων της ΕΕ ως «Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη». Ποια η σημασία της καταχώρισης αυτής όμως; Η ένδειξη ΠΓΕ ταυτοποιεί πλέον το προϊόν αυτό και δεικνύει την καταγωγή του από τον τόπο μας. Σχετίζει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τη φήμη του κυρίως με τη γεωγραφική του προέλευση, ενώ συνεπάγεται ότι ένα τουλάχιστον από τα στάδια παραγωγής του εκτελείται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας τη διαφορετικότητα των τόπων, των μεθόδων, των παραδόσεων και των γεωγραφικών χαρακτηριστικών, καθώς και την επίδρασή τους στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων, προστατεύει την παραγωγή αυτή με γεωγραφική ένδειξη. Δίνει έτσι τη δυνατότητα στους καταναλωτές να γνωρίσουν περισσότερα σχετικά με την προέλευση και παραδοσιακούς όρους παραγωγής. Ας το σκεφτούμε αυτό την επόμενη φορά που θα επιλέξουμε ένα δώρο προς φίλους, στην Κύπρο και το εξωτερικό, και ας επιλέξουμε επώνυμα προϊόντα ποιότητας, πρεσβευτές του τόπου μας. Και γιατί όχι, ας τα εντάξουμε, με μια νέα ματιά, στο διαιτολόγιό μας. Τον Ιούνιο εντοπίστηκε για πρώτη φορά Κύπρο η μύγα της Αιθιοπίας. Το έντομο που προσβάλλει κυρίως κολοκυνθοειδή. Είναι ο πρώτος εντοπισμός του εντόμου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο αρμόδιος φορέας του Υπουργείου, σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό και Μεσογειακό Οργανισμό Προστασίας Φυτών (European and Mediterranean Plant Protection Organization EPPO) προχωρεί στην παρακολούθηση του πληθυσμού και την ενημέρωση των παραγωγών με σκοπό την εξάλειψή του. Το γεγονός αποδεικνύει πόσο σημαντική είναι η επαγρύπνηση όλων των εμπλεκομένων σε θέματα φυτοϋγείας, αλλά και η λήψη μέτρων για τη διαχείριση αυτού και άλλων εχθρών καραντίνας. Στη θεματική ενότητα της γεωργίας θα βρείτε ενδιαφέροντα άρθρα σχετικά με την καλλιέργεια της ελιάς, πατατών και τροπικών οπωροφόρων, καθώς επίσης και τρόπους καλύτερης διαχείρισης πόρων, όπως το νερό άρδευσης και το έδαφος. Καθώς η κλιματική αλλαγή «δείχνει τα δόντια» και στον γεωργικό μας τομέα, ανεπηρέαστες, δυστυχώς, δεν παραμένουν ούτε οι δασικές εκτάσεις από ακραία καιρικά φαινόμενα και σοβαρές πυρκαγιές. Στη θεματική σχετικά με τη γεωργική έρευνα, περιγράφεται η εφαρμογή τεχνολογιών έξυπνης γεωργίας και ψηφιακών λύσεων για τη βελτίωση της οικονομικής απόδοσης εκμεταλλεύσεων. Ο εξορθολογισμός των χειρισμών και η στήριξη στην επιστημονική γνώση και τεχνολογικές εφαρμογές αποτελεί μονόδρομο. Στη θεματική ενότητα Φυσικοί Πόροι και Περιβάλλον περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ενδιαφέροντα νέα που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα και έργα που αναδεικνύουν τον φυσικό πλούτο της Κύπρου. Πόρο πολύτιμο, όχι ανεξάντλητο, κληροδότημα για τις επόμενες γενιές. Η εκτενής αναφορά στη σεισμική δραστηριότητα του περασμένου έτους περιγράφει τους καταστροφικούς σεισμούς σε Τουρκία και Συρία. Όλα αυτά και, όπως πάντα, οι μόνιμες στήλες, περιλαμβάνουν ποικίλη θεματολογία, νέα, τροφή για σκέψη. Παραμένοντας πάντοτε δεκτικοί προς τα δικά σας σχόλια και εισηγήσεις, ευχόμαστε μια ευχάριστη και ωφέλιμη ανάγνωση. Η συντακτική ομάδα AΓΡΟΤΗΣ
AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 491 6 Η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος δρ Μαρία Παναγιώτου παρουσίασε, στις 28 Ιουνίου 2024, πλαίσιο δράσεων για αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων. Η Υπουργός ανέφερε ότι αρκετές ενέργειες έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, τόσο από τις αρμόδιες υπηρεσίες όσο και από τοπικές αρχές, εθελοντές και ΜΚΟ προς την ορθή κατεύθυνση. Παρόλα αυτά, η παράνομη απόρριψη συνεχίζεται, με αποτέλεσμα είτε να διογκώνονται οι παράνομες απορρίψεις είτε να δημιουργούνται νέες εστίες μόλυνσης. Πρόσφατα δε, αρκετά περιστατικά πυρκαγιών είχαν ως αιτία πρόκλησης την παράνομη και ανεξέλεγκτη απόρριψη αποβλήτων. Δεν είναι, επιπλέον, λίγοι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για τη δημόσια υγεία. Με βάση το νέο πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης και σύμφωνα με τον περί Δήμων και περί Κοινοτήτων Νόμο, οι νέοι δήμοι και τα συμπλέγματα φέρουν πλέον την ευθύνη για τη συλλογή των αποβλήτων, τη διατήρηση καθαριότητας και την αποτροπή της ανάπτυξης παράνομων σκυβαλότοπων. Αναγνωρίζοντας, όμως, τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος αναλαμβάνει την πρωτοβουλία #wastefreecyprus για να ενισχύσει τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους οι τοπικές αρχές, με απώτερο στόχο μια Κύπρο απαλλαγμένη από παράνομους σκουπιδότοπους. Σε δημοσιογραφική διάσκεψη ενώπιον στελεχών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, εκπροσώπων της Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων, του Επιτρόπου του Πολίτη, εκπροσώπους της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, της Αστυνομίας, καθώς και εκπροσώπων ΜΚΟ, η Υπουργός παρουσίασε τις 6 Δράσεις που περιλαμβάνει το πλάνο δράσεων. Μόνο με την ολιστική διαχείριση, με συλλογική δράση και εφαρμογή παράλληλων δράσεων μπορούμε ο στόχος να επιτευχθεί, δήλωσε η Υπουργός. Εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι μαζί, ο καθένας και η κάθε μία από τη δική του θέση, θα εργαστεί για αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων. Δράσεις της πρωτοβουλίας #wastefreecyprus • Εκστρατεία καθαρισμού παράνομων σκυβαλότοπων Στοχεύοντας στον βραχυπρόθεσμο καθαρισμό των παράνομων και ανεξέλεγκτων χώρων απόρριψης αποβλήτων στους Δήμους και Κοινότητες, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) χρηματοδοτεί τον καθαρισμό των σημείων στα οποία παρατηρείται συστηματική απόρριψη σκουπιδιών. Απώτερος σκοπός της λήψης αυτής της χρηματοδότησης είναι να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθεί το πρόβλημα. Ως εκ τούτου, όλες οι Αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Κύπρου που θα συμμετάσχουν στην εν λόγω εκστρατεία καθαριότητας θα τύχουν οικονομικής στήριξης, νοουμένου ότι ενημερώσουν σχετικά με τον χώρο, τον όγκο και το είδος των αποβλήτων που βρίσκονται σε παράνομες χωματερές ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΑΤΖΕΝΤΑ Αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων - Πλαίσιο δράσεων παρουσίασε η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος σε περιοχές υπό την αρμοδιότητά τους. Σχετική ενημέρωση έχει κοινοποιηθεί στις 21 Ιουνίου 2024 σε δήμους και κοινότητες. Ο καθαρισμός και η αποκατάσταση του χώρου πρέπει να διευθετείται σε συνεργασία με το Τμήμα Περιβάλλοντος. Εκεί και όπου υπάρχει δυνατότητα, οι χώροι αυτοί προτείνεται όπως δενδροφυτεύονται μετά την απομάκρυνση των σκουπιδιών. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο καταρτισμός πλάνου για τη λήψη κατάλληλων μέτρων, ώστε να τερματιστούν οι παράνομες απορρίψεις. Το πλάνο μπορεί να περιλαμβάνει τον διορισμό επιθεωρητών, οι οποίοι θα επιτηρούν και θα έχουν υπό την ευθύνη τους την αποτροπή επανάληψης φαινομένων παράνομης απόρριψης. Επιπλέον, το Τμήμα Περιβάλλοντος μπορεί να ζητήσει αυτοβούλως από την Τοπική Αρχή να προβεί σε καθαρισμό περιοχών που έχουν εντοπιστεί από επιθεωρητές του τμήματος, από πολίτες ή και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, στις περιπτώσεις εκείνες που τοπικές αρχές δεν αναλάβουν την πρωτοβουλία να καθαρίσουν τους παράνομους σκουπιδότοπούς τους. Στη σχετική νομοθεσία προβλέπονται μέτρα στην περίπτωση άρνησης ανάληψης δράσεων. Τα σημεία ρύπανσης θα τύχουν ιεράρχησης από το Τμήμα Περιβάλλοντος σε συνεργασία με τα συναρμόδια τμήματα. Σε προτεραιότητα θα τεθούν αυτά που θα καταγραφούν ως σημεία βαριάς ρύπανσης και επικινδυνότητας. Στόχος είναι η ολοκλήρωση, σε πρώτη φάση, του καθαρισμού των σημείων αυτών. Στην περίπτωση που χρειαστεί, η εκστρατεία θα συνεχιστεί και εντός του 2025. Η χρηματοδότηση θα αφορά μόνο περιοχές που δεν θα λάβουν οικονομική βοήθεια εντός του 2024. Για τη χρηματοδότηση της εκστρατείας καθαριότητας εντός του 2024, θα διατεθεί ποσό μέχρι €1,5 εκατομμύρια, το οποίο περιλαμβάνεται στον Προϋπολογισμό του ΥΓΑΑΠ. Δήμοι και κοινότητες, τα όρια των οποίων βρίσκονται εντός του δικτύου NATURA 2000, μπορούν να εξασφαλίσουν επιπλέον ειδική χρηματοδότηση για απαλλαγή από παράνομους σκουπιδότοπους ύψους €250.000, μέσω του έργου «Απομάκρυνση μπάζων και απορριμμάτων» του Προγράμματος ΘΑλΕΙΑ 2021-2027. Η εκστρατεία καθαριότητας ξεκίνησε την Παρασκευή, 28 Ιουνίου 2024, από τις Κοινότητες Τσάδας και Έμπας, στην Πάφο.
AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 491 7 ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΑΤΖΕΝΤΑ • Αξιοποίηση νομικών εργαλείων Δύο είναι τα ισχυρά εργαλεία στη νομοθεσία του Τμήματος Περιβάλλοντος τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν και να βοηθήσουν στην αποτροπή της επανάληψης της παράνομης απόρριψης. Το πρώτο είναι η αξιοποίηση εξώδικων προστίμων έως και €20.000 προς όσους προκαλούν ρύπανση σε νερό ή έδαφος, ή/ και προχωρούν ή επιτρέπουν την παράνομη απόθεση αποβλήτων. Το δεύτερο είναι η ενίσχυση των επιθεωρήσεων και ελέγχων με την αύξηση των επιθεωρητών του Τμήματος Περιβάλλοντος και τον διορισμό Επιθεωρητών των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το Τμήμα Περιβάλλοντος, με την ενημέρωση που θα λαμβάνει από τους επιθεωρητές των Τοπικών Αρχών και τις λοιπές υπηρεσίες, θα μπορεί στοχευμένα να επιθεωρεί και να εφαρμόζει τη νομοθεσία. Προγραμματίζεται η πρόσληψη πρόσθετου προσωπικού για τον σκοπό αυτό. Ήδη, προσωπικό Τμημάτων του ΥΓΑΑΠ, όπως το Τμήμα Δασών, η Υπηρεσία Μεταλλείων, αλλά και η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, λαμβάνει την απαραίτητη πληροφόρηση για στοχευμένη επιθεώρηση. Η προσπάθεια ελέγχων και επιθεωρήσεων για πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, για προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, ενισχύθηκε με πρόσφατη υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ της Αστυνομίας Κύπρου και του Τμήματος Περιβάλλοντος, στις 11 Ιουνίου 2024. Η Υπουργός απηύθυνε έκκληση προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης να ανταποκριθούν στο κάλεσμα και να αξιοποιήσουν το σύνολο των εργαλείων που παρέχονται, για να ασκήσουν αποτελεσματικά όσα ο περί Δήμων και περί Κοινοτήτων Νόμος προνοεί για τη συλλογή των αποβλήτων, τη διατήρηση της καθαριότητας και την αποτροπή ανάπτυξης παράνομων σκυβαλότοπων. • Διεύρυνση της ευθύνης του παραγωγού Με πλέον στοχοθετηµένη εφαρμογή της Αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» αναμένεται αποτελεσματικότερη διαχείριση των ειδικών ρευμάτων αποβλήτων. Προωθείται η διευρυμένη ευθύνη παραγωγού και σε άλλες ροές αποβλήτων, ώστε να ενισχυθεί η πρόληψη και η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης. Έτσι, το ΥΓΑΑΠ προχωρεί στην ετοιμασία νομοσχεδίων για θέσπιση συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού σε πρόσθετες ροές αποβλήτων, όπως έπιπλα και στρώματα. Την ίδια στιγμή αξιοποιούνται οι καλές πρακτικές άλλων χωρών και τυγχάνει επεξεργασίας η θέσπιση συστήματος διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και στα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις (AKK), όπως π.χ. υλικά οικοδομής, τούβλα, πλάκες επιστρώσεων, είδη υγιεινής, τζάμια, πλακίδια κ.ά. • Αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης διαχείρισης αποβλήτων (ΧΑΔΑ) Σημαντική δράση αποτελεί η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ. Για τον σκοπό αυτό, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, ως ο Αρμόδιος Φορέας μετά από σχετική Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, συνεχίζει τη διαδικασία αποκατάστασης σε 47 ΧΑΔΑ της Επαρχίας Λεμεσού και την εκτέλεση των κατασκευαστικών εργασιών αποκατάστασης σε 24 ΧΑΔΑ στην Επαρχία Λευκωσίας. Σημειώνεται ότι η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ αποτελεί συγχρηματοδοτούμενο έργο της προγραμματικής περιόδου 2021-2027. Στις Επαρχίες Λάρνακας, Αμμοχώστου και Πάφου, οι εργασίες αποκατάστασης έχουν ολοκληρωθεί. • Δημιουργία ικανοποιητικού δικτύου υποδομών και εγκαταστάσεων για τη διαχείριση αποβλήτων Ένας από τους λόγους που διαιωνίζεται το πρόβλημα της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων είναι η έλλειψη υποδομών. Η δημιουργία και εφαρμογή ενός επαρκούς δικτύου πράσινων σημείων θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση του φαινομένου. Για τον σκοπό αυτό αναθεωρείται το δίκτυο Πράσινων Σημείων, με σκοπό να διευρυνθεί περαιτέρω από τον αρχικό σχεδιασμό. Μέχρι το 2027 σκοπός είναι να επιτευχθεί επαρκής κάλυψη σε παγκύπριο επίπεδο. Τρία νέα πράσινα σημεία (Τρούλλοι, Αγία Νάπα και Αυγόρου) θα ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2024, ενώ η κατασκευή οκτώ (8) επιπλέον Πράσινων Σημείων ξεκινά εντός των επόμενων μηνών. Η επέκταση του δικτύου Πράσινων Σημείων έχει ήδη συμπεριληφθεί στο Εθνικό Σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επιπρόσθετα, δημιουργείται πλαίσιο για την ενθάρρυνση της αναβάθμισης και βελτίωσης της λειτουργίας των υφιστάμενων εγκαταστάσεων ή/ και σημείων συλλογής / μεταφόρτωσης ΑΚΚ, ώστε να είναι λειτουργικοί και πλήρως συμμορφούμενοι με τις πρόνοιες της νομοθεσίας. Τέλος, ενθαρρύνονται προσπάθειες για δημιουργία νέων μονάδων διαχείρισης ΑΚΚ μέσα από την εξέταση μιας σειράς κινήτρων που επεξεργάζεται το Τμήμα Περιβάλλοντος.
AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 491 8 ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΑΤΖΕΝΤΑ Εντός του 2025 ξεκινά η δημιουργία κέντρων επαναχρησιμοποίησης/ επισκευής και δικτύου καταστημάτων επαναχρησιμοποίησης σε μεγάλες πόλεις, τα οποία έχουν συμπεριληφθεί ήδη στον εθνικό προϋπολογισμό. Αυτά θα συμβάλουν στη μείωση της δημιουργίας αποβλήτων. Η επικείμενη εφαρμογή του Συστήματος «Πληρώνω όσο Πετώ (ΠΟΠ)», από τα Συμπλέγματα Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αναμένεται ότι θα αποτελέσει το όχημα για μετάβαση σε μια Πράσινη Ανάπτυξη και Κυκλική Οικονομία. Η υποχρεωτική διαλογή στην πηγή αρχίζει το τελευταίο τρίμηνο του 2024 και αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025. • Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση Η επίτευξη των στόχων για ολοκληρωμένη μετάβαση σε μια Πράσινη Ανάπτυξη και Κυκλική Οικονομία, αλλά και σε μία Κύπρο ελεύθερη από σκουπίδια, εξαρτάται σημαντικά από την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού. Χωρίς την ενεργή συμμετοχή και την περιβαλλοντική συνείδηση που πρέπει να έχει ο κάθε ένας και η κάθε μία, δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθούν τα απαραίτητα μέτρα. Βίωμά μας πρέπει να είναι η άρνηση της πρόκλησης οποιασδήποτε μορφής ρύπανσης, δήλωσε η Υπουργός. Για τον σκοπό αυτό το ΥΓΑΑΠ ενισχύει τις εκστρατείες ενημέρωσης σε διάφορους τομείς που σχετίζονται με την πρόληψη, τη μείωση της ρύπανσης, τον σεβασμό προς το περιβάλλον και την ανάπτυξη συλλογικής δράσης. Συνοψίζοντας, η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κάλεσε τις τοπικές αρχές να αξιοποιήσουν τα διαθέσιμα εργαλεία και να εφαρμόσουν όσα προνοεί η νομοθεσία, για τον άμεσο καθαρισμό και αποκατάσταση των χώρων ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων και την αυστηροποίηση της επιθεώρησης. Για μια Κύπρο πλήρως απαλλαγμένη από παράνομους σκυβαλότοπους #wastefreecyprus απαιτείται χρόνος, συλλογική δράση και ολιστικός σχεδιασμός. Αυτό αποτελεί μια επένδυση για το μέλλον και τον τόπο, αλλαγή που θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών. Ο δρόμος προς την αειφορία δεν είναι εύκολος, απαιτεί όμως άμεση δράση. Η Διεθνής Σύμβαση για την Προστασία των Φυτών (IPPC) αναγνωρίζει τις προκλήσεις που θέτει το ηλεκτρονικό εμπόριο, εξαιτίας της πιθανής διασποράς φυτικών εχθρών μέσω δεμάτων, που διακινούνται μέσω ταχυδρομείου και εταιρειών ταχυμεταφορών. Έτσι, μαζί με ειδικούς της φυτοϋγειονομικής κοινότητας, ανέπτυξε ορισμένους κανόνες για να καθοδηγήσει τις αρμόδιες αρχές των χωρών στη βελτίωση της διαχείρισης αυτού του περίπλοκου ζητήματος. Ο οδηγός IPPC με τίτλο: «Ηλεκτρονικό εμπόριο: Ένας οδηγός για τη διαχείριση του κινδύνου επιβλαβών οργανισμών που προκύπτουν από αγαθά που παραγγέλνονται ηλεκτρονικά και διανέμονται μέσω Προστασία των φυτών και διαχείριση του κινδύνου εισαγωγής επιβλαβών οργανισμών από αγαθά ηλεκτρονικού εμπορίου ταχυδρομικών και ταχυμεταφορικών διαδρομών» παρέχει σημαντικές συστάσεις για αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών, με στόχο τη ρύθμιση της κυκλοφορίας φυτών, φυτικών προϊόντων και ελεγχόμενων αντικειμένων, όπως γεωργικά προϊόντα, που παραγγέλλονται ηλεκτρονικά και μεταφέρονται μέσω διεθνών ταχυδρομικών και ταχυμεταφορικών υπηρεσιών. Ένας μεγάλος αριθμός εταίρων από όλη την Ευρώπη ενώνουν τις δυνάμεις τους και στις 15 Μαΐου εγκαινίασαν το δεύτερο έτος της εκστρατείας #PlantHealth4Life. Η εκστρατεία αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τους ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της υγείας των φυτών και της καθημερινής μας ζωής, ενθαρρύνοντας τη δράση των πολιτών για την προστασία της υγείας των φυτών. Επικεφαλής της εκστρατείας είναι η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC) και 22 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος. Μήνυμα της εκστρατείας είναι: «κρατούμε τους επιβλαβείς οργανισμούς και ασθένειες των φυτών μακριά από το νησί μας» ecommguide Πηγή www.ippc.int
AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 491 9 ΝΕΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΑΤΖΕΝΤΑ Σχετικά με το ηλεκτρονικό εμπόριο και την κυκλοφορία φυτών, φυτικών προϊόντων και ελεγχόμενων αντικειμένων, όπως γεωργικά προϊόντα, που παραγγέλλονται ηλεκτρονικά, το κοινό καλείται να την αποφεύγει, καθώς αυτά μπορούν να διαφύγουν των απαραίτητων φυτοϋγειονομικών ελέγχων. Εάν, παρόλα αυτά, επιλέγεται η αγορά φυτών και φυτικών προϊόντων μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου, τότε πρέπει να απαιτείται από τους αγοραστές η παροχή βεβαιώσεων, με τη μορφή επίσημων εγγράφων ή πιστοποιητικών, ότι τα φυτά και φυτικά προϊόντα που αγοράζουν έχουν τύχει των απαραίτητων φυτοϋγειονομικών ελέγχων και δεν έχουν εντοπιστεί σε αυτά επιβλαβείς για τα φυτά οργανισμοί. H διαχείριση του κινδύνου εισαγωγής επιβλαβών οργανισμών για τα φυτά και φυτικά προϊόντα μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου αποτελεί προτεραιότητα για το Τμήμα Γεωργίας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση μεταξύ των εμπλεκομένων, πωλητών, αγοραστών και πλατφορμών ηλεκτρονικού εμπορίου, ως μια καλά ενημερωμένη κοινότητα. Το Τμήμα Γεωργίας τονίζει ότι η πρόληψη για προστασία της γεωργίας, των δασών και του αστικού πρασίνου από την είσοδο νέων επιβλαβών οργανισμών και ασθενειών στη χώρα είναι ξεκάθαρα πολύ πιο σημαντική και σίγουρα πιο αποδοτική μέθοδος σε σχέση με την αντιμετώπισή τους σε περίπτωση εντοπισμού τους σε μια περιοχή. Η πρόληψη είναι προτιμότερη από τη θεραπεία και διαχείριση επιδημιών. Ιδίως όταν είναι γνωστό ότι ορισμένες φυτοϋγειονομικές καταστροφές είναι μη ανατρέψιμες. Πρόσφατο παράδειγμα είναι η ανίχνευση του βακτηρίου X. fastidiosa στην Ιταλία, το 2013, όπου προκάλεσε μαζικό θάνατο πέραν των 21 εκατομμυρίων αρχαίων ελαιόδεντρων στην Απουλία της Ιταλίας και η ταχεία εξάπλωσή του προκάλεσε ανησυχία στην ευρωπαϊκή γεωργία. Πολλές φορές οι ασθένειες των φυτών είναι αδύνατον να εξαλειφθούν όταν έχουν εισαχθεί και εγκατασταθεί και η διαχείρισή τους είναι χρονοβόρα και δαπανηρή. Η βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη, η επισιτιστική ασφάλεια, η ευημερία των ζώων, η προστασία της χλωρίδας και της βιοποικιλότητας, τα ασφαλή γεωργικά προϊόντα στο τραπέζι του καταναλωτή και η βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών της Ένωσης μπορούν να επιτευχθούν μόνο με τη διατήρηση της υγείας των φυτών. «Προστατεύοντας τα φυτά προστατεύουμε την πηγή της ζωής» #planthealth4Life Καταχωρίστηκε ένα ακόμα παραδοσιακό κυπριακό προϊόν στο επίσημο μητρώο γεωγραφικών ενδείξεων της ΕΕ για τα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα, τους οίνους και τα αλκοολούχα ποτά, με την ονομασία «Τερτζιελλούθκια/ Tertziellouthkia» ως Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ). Η καταχώριση δημοσιοποιήθηκε στον επίσημο διαδικτυακό τόπο της ΕΕ στις 10 Ιουλίου 2024. Η αναγνώριση των συστημάτων ποιότητας της ΕΕ δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να εμπιστεύονται και να διακρίνουν τα προϊόντα ποιότητας, ενώ παράλληλα βοηθά τους παραγωγούς στην καλύτερη διάθεση των προϊόντων τους στην αγορά. Η χρήση των συμβόλων της Ένωσης στη συσκευασία ή σε διαφημιστικό υλικό υποδεικνύει ότι τα συγκεκριμένα τρόφιμα παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία οφείλονται στη γεωγραφική περιοχή στην οποία παράγονται, ή στην παραδοσιακή σύστασή τους, ή στη μέθοδο παραγωγής τους. Τα «Τερτζιελλούθκια / Tertziellouthkia» είναι είδος ζυμαρικού το οποίο παρασκευάζεται με την ανάμειξη αλεύρου από σκληρό σιτάρι ή/ και άλλου τύπου, όπως χωριάτικο ή/ και ολικής άλεσης, με σιμιγδάλι, νερό και αλάτι. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προϊόντος, όπως το σχήμα, το μέγεθος και η υφή, είναι αποτέλεσμα της τεχνογνωσίας και εμπειρογνωσίας των παραγωγών. Το σχήμα τους μοιάζει με «τερτζιέλλι», δηλαδή μικρό κρίκο, Καταχώριση της ονομασίας «Τερτζιελλούθκια / Tertziellouthkia» ως Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη και είναι αυτό που έχει δώσει το όνομά του στο προϊόν. Τα σημαντικότερα στάδια στη διαδικασία παραγωγής τους αποτελούν ο χρόνος «ξεκούρασης» της ζύμης, η ένωση των άκρων του ζυμαριού και η διαδικασία αποξήρανσης των τεμαχίων του προϊόντος. Η φήμη τους οφείλεται τόσο στα χαρακτηριστικά τους, τα οποία δηλώνουν και τη «μαστοριά» του παρασκευαστή, όσο και στην απλότητα της σύνθεσής τους και στον τρόπο κατανάλωσής τους, που τα καθιέρωσαν ως έδεσμα των νηστειών αλλά και των γιορτών, καθώς και διαφόρων κοινωνικών εκδηλώσεων όπως ο γάμος. Τα «Τερτζιελλούθκια / Tertziellouthkia» έχουν ιδιαίτερο τρόπο κατανάλωσης. Καταναλώνονται αφού βράσουν σε νερό και τερατσόμελο (χαρουπόμελο), έψημα (πετιμέζι) ή μέλι. Αξίζει να αναφερθεί ότι τα «Τερτζιελλούθκια / Tertziellouthkia» κερδίζουν σιγά σιγά όλο και περισσότερο έδαφος στο σύγχρονο διαιτολόγιο, καθώς στις τοπικές αγορές κυπριακών προϊόντων και σε διάφορα τοπικά φεστιβάλ πάντα υπάρχει θέση για τα συγκεκριμένα ζυμαρικά. Η καταχώριση της ονομασίας τους ως Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη, όχι μόνο διαφυλάττει τη μοναδική τους ταυτότητα αλλά και προβάλλει την κυπριακή γαστρονομία και παράδοση εκτός των κυπριακών συνόρων.
pio.gov.cyRkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==