H Συκαμινιά - Morus alba H Συκαμινιά ή Μουριά ανήκει στο γένος Morus στην οικογένεια των Μορεοειδών (Moraceae), ενώ είναι γνωστή και ως συκαμιά ή βαβατσινιά. To γένος Morus αντιπροσωπεύεται από 18 είδη με διάφορες ποικιλίες σε όλο τον κόσμο. Στην Κύπρο είναι πολύ διαδεδομένο φυτό, κυρίως με τα είδη Morus alba L. και Morus nigra L. που προέρχονται από την Ασία. Τα επίθετα «alba» και «nigra» σημαίνουν «άσπρο» και «μαύρο» αντίστοιχα και αναφέρονται στο χρώμα των καρπών ανάλογα με το είδος. Ως εκ τούτου, το χρώμα των ώριμων καρπών των δέντρων αποτελεί ένα χαρακτηριστικό για την εύκολη αναγνώριση των δύο ειδών. Πρόκειται για φυλλοβόλο, μόνοικο ή δίοικο δέντρο, ύψους μέχρι 15 μέτρων, με τεφροκαστανό φλοιό. Τα φύλλα του είναι απλά, ακέραια, διατεταγμένα κατ’ εναλλαγή, με 3-5 λοβούς, με παρυφές πριονωτές και καρδιοειδή βάση. Η πάνω επιφάνεια του φύλλου μπορεί να είναι λεία και στιλπνή και η κάτω ελαφρά τριχωτή. Φέρει μικρά, κιτρινοπράσινα μονογενή άνθη σε κρεμάμενες σταχυοειδείς ταξιανθίες και ανθοφορεί κατά τους μήνες Μάιο-Ιούνιο. Ο καρπός είναι κυλινδρικός ή ωοειδής και αποτελείται από πολλά αχαίνια με χυμώδες περικάρπιο, που σχηματίζουν το γνωστό μούρο με τη χαρακτηριστική γλυκόξινη γεύση. Ανώριμοι καρποί συκαμινιάς. Η συκαμινιά είναι γνωστό φυτό από την αρχαιότητα, αφού αναφέρεται από τον Θεόφραστο ως «Συκάμινος» και τον Διοσκουρίδη ως «Μορέα». Κατά μία εκδοχή, το όνομα του γένους Morus πιθανόν να έχει αρχαιοελληνική ρίζα, αφού σύμφωνα με τη μυθολογία η Μορέα ήταν μία από τις οκτώ Αμαδρυάδες Νύμφες, που ήταν θεότητες που συνδέονταν με δέντρα του δάσους. Μια δεύτερη εκδοχή είναι ότι το όνομα προέρχεται από τη λατινική λέξη «mora», που σημαίνει καθυστέρηση και συνδέεται με την αργή ανάπτυξη του άνθους της μουριάς. Στην Ελλάδα, η χερσόνησος της Πελοποννήσου ή «Μοριάς» φέρεται να οφείλει την ονομασία της, κατά μια από τις πολλές εκδοχές, στη μουριά, η οποία καλλιεργούνταν εκτεταμένα και αφθονούσε στην επικράτειά της. Κατά μια άλλη εκδοχή, η Πελοπόννησος πήρε το όνομα της (Μοριάς) λόγω της ομοιότητας του σχήματός της με ένα φύλλο μουριάς. Ο μεγάλος ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αποκαλούνταν ως «Γέρος του Μοριά» λόγω της καταγωγής του από την Πελοπόννησο - Μοριά. AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 490 66 ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΦΥΤΑ Καρποί συκαμινιάς στο στάδιο της ωρίμασης. Η συκαμινιά, της οποίας τα φύλλα αποτελούν τη μοναδική πηγή τροφής του μεταξοσκώληκα, συνδέεται με την παραγωγή μεταξιού, ενός ιδιαίτερα περιζήτητου υλικού από την αρχαιότητα, καθώς και τη σηροτροφία, δηλαδή την εκτροφή μεταξοσκώληκα. Με το μυστικό της κινέζικης σηροτροφίας να αποκαλύπτεται κατά τη βυζαντινή εποχή, η παραγωγή μεταξιού μαζί με τη συκαμινιά εξαπλώθηκαν στον δυτικό κόσμο. Η παραγωγή μεταξιού και η δημιουργία μεταξωτών υφασμάτων κατέκτησε και στήριξε τον γυναικείο κόσμο της Κύπρου και γι’ αυτό και η συκαμινιά φιλοξενήθηκε στις αυλές των σπιτιών σε πόλεις και χωριά όλου του νησιού. Ήταν πολύτιμο δέντρο για την οικογένεια διότι τα φύλλα της χρησιμοποιούνταν επιπλέον ως τροφή για τα οικόσιτα ζώα. Στο πρόσφατο παρελθόν αναπτύχθηκε μια ιδιαίτερη σχέση της συκαμινιάς με τα παιδιά, που έπαιζαν στη σκιά της, σκαρφάλωναν στον κορμό της, έτρωγαν τους καρπούς της και παρατηρούσαν την άγρια ζωή που προσέλκυε. Έτσι, θα μπορούσε κάποιος να την αναδείξει ως το δέντρο των παιδικών χρόνων στην Κύπρο. Εκτροφή μεταξοσκώληκα με φύλλα μουριάς. Κωνσταντίνος Ιωσήφ Δασικός Λειτουργός Τμήμα Δασών
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==