10 AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 490 ΓΕΩΡΓIΑ Μία άλλη, εξίσου σημαντική δράση των βιοδιεγερτών είναι η βιοενίσχυση (biofortification). Σημαντικός όγκος ερευνητικής εργασίας ασχολείται με το αντικείμενο αυτό, ώστε η τροφή που λαμβάνει ο άνθρωπος να προσφέρει όσο το δυνατόν περισσότερα μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ο ψευδράργυρος, το σελήνιο, ο σίδηρος, κ.ο.κ. Αυτό είναι εφικτό με σκευάσματα τα οποία περιέχουν τέτοιες μορφές στοιχείων και καθιστούν τα παραγόμενα προϊόντα λειτουργικά τρόφιμα, με πολύ υψηλή διατροφική αξία. Μάλιστα, βιοδιεγέρτες της κατηγορίας υδρολυμένων πρωτεϊνών, για παράδειγμα στα λαχανικά, επιτρέπουν μείωση του παρεχόμενου στα φυτά αζώτου, χωρίς συνέπεια στις αποδόσεις. Διεγείρουν μηχανισμούς των φυτών που επιτρέπουν καλύτερη χρήση του ήδη διαθέσιμου αζώτου και υπολοίπων θρεπτικών στοιχείων. Εφαρμογή υδρολυμένων πρωτεϊνών έχει ως αποτέλεσμα ικανοποιητική παραγωγή, με μειωμένα νιτρικά. Αντίστοιχα, τα εκχυλίσματα φυκών βοηθούν σε συνθήκες μεγάλης συγκέντρωσης χλωριούχου νατρίου, σε συνθήκες δηλαδή υψηλής αλατότητας. Η προλίνη είναι ένα αντιοξειδωτικό το οποίο εμφανίζεται κάτω από συνθήκες στρες, υποβοηθώντας το σύστημα της αντοξείδωσης. Επομένως, εφαρμόζοντας ένα εκχύλισμα φυκών το οποίο ενισχύει την έκφραση ενός γονιδίου, αυτομάτως προσδίδεται στο φυτό καλύτερος μηχανισμός άμυνας υπό συνθήκες καταπόνησης εξαιτίας της υψηλής αλατότητας. Για τη βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους, θετικά αποτελέσματα λαμβάνονται με χρήση φουλβικών και χουμικών οξέων. Στα ψυχανθή τα ριζόβια έχουν σημαντικό ρόλο στην αζωτοδέσμευση. Και σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται μεγάλη προσοχή ως προς την ορθή χρήση. Συνοψίζοντας τις λειτουργίες τους, οι βιοδιεγέρτες εγείρουν αμυντικούς μηχανισμούς των φυτών σε βιοτικές καταπονήσεις, κυρίως παθογόνα και ασθένειες, και αβιοτικές καταπονήσεις, όπως ψύχος, αλατότητα, ξηρασία. Διεγείρουν ή μεταβάλλουν την ανάπτυξη και τη διαμόρφωση του ριζικού συστήματος, αυξάνουν την ευρωστία των φυτών και βελτιώνουν την πρόσληψη, αφομοίωση και/ ή τη μεταφορά θρεπτικών στοιχείων. Ενισχύουν ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως χρώμα, συγκέντρωση σακχάρων, αμύλου, πρωτεϊνών κ.λπ., ενώ μπορούν να βελτιώσουν άμεσα ή έμμεσα τη δομή και τις μικροβιακές κοινότητες στη ριζόσφαιρα προς όφελος των φυτών. Διαχείριση της θρέψης των κηπευτικών βιολογικής καλλιέργειας Στη βιολογική καλλιέργεια, δύο είναι τα σημαντικότερα ζητήματα θρέψης που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί, ιδιαίτερα σε φυτά που είναι απαιτητικά σε άζωτο όπως τα κηπευτικά. Το πρώτο είναι ότι δεν υπάρχει επάρκεια αζώτου, λόγω των κανονιστικών περιορισμών που υφίστανται στις εφαρμοζόμενες ποσότητες αζώτου με τη χρήση ζωικής κοπριάς. Η συνολική ποσότητα ζωικής κόπρου, όπως ορίζεται στην οδηγία 91/676/ΕΟΚ, η οποία χρησιμοποιείται στις μονάδες βιολογικής και υπό μετατροπή παραγωγής, δεν υπερβαίνει τα 170 χιλιόγραμμα αζώτου ετησίως ανά εκτάριο χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης. Το όριο αυτό ισχύει μόνο για τη χρήση κόπρου αγροκτήματος, αποξηραμένης κόπρου αγροκτήματος και αφυδατωμένης κόπρου πουλερικών, κομποστοποιημένων ζωικών περιττωμάτων, περιλαμβανομένων της κόπρου πουλερικών, της κομποστοποιημένης ζωικής κόπρου και των υγρών ζωικών περιττωμάτων. Το δεύτερο ζήτημα είναι η δυσκολία συγχρονισμού των αναγκών του φυτού σε άζωτο με άζωτο που είναι διαθέσιμο από άλλες πηγές εκτός από της κοπριάς, όπως για παράδειγμα από τη χλωρή λίπανση, από τη συγκαλλιέργεια κ.ο.κ. Ένας τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτή η δυσκολία είναι η συχνή δειγματοληψία εδάφους, ως προς τα επίπεδα των νιτρικών σε αυτό. Με την πληροφορία αυτή νιτρικών, ο παραγωγός έχει μια πολύ καλή εικόνα ως προς το πότε πρέπει να λιπάνει. Για παράδειγμα, βιοκαλλιεργητής εφαρμόζει χλωρή λίπανση με ένα ψυχανθές το οποίο αναπτύσσεται την άνοιξη μέχρι το μέγιστο της βιολογικής αζωτοδέσμευσης. Στη συνέχεια, κάνει κοπή του ψυχανθούς και ενσωμάτωση της οργανικής ουσίας στο έδαφος, ώστε αυτό να αρχίσει να αποδομείται. Ο ρυθμός αποδόμησης δεν είναι ακριβώς γνωστός, καθώς σχετίζεται με τις περιβαλλοντικές συνθήκες, τον λόγο άνθρακα προς άζωτο και με τους μικροοργανισμούς του εδάφους. Κάνοντας, επομένως, αναλύσεις κατά την πορεία της καλλιέργειας, ο παραγωγός μπορεί να γνωρίζει αν υπάρχει διαθέσιμο τη δεδομένη στιγμή άζωτο σε μορφή νιτρικών για το φυτό. Αν δεν υπάρχει, προχωρεί σε εφαρμογή κοπριάς. Διαδοχικές, λοιπόν, αναλύσεις εδάφους στην πορεία της καλλιέργειας επιτρέπουν στον παραγωγό να κάνει μια κατανομή της ζωικής κοπριάς, στο πλαίσιο των 170 κιλών ανά εκτάριο που επιτρέπεται στη βιολογική γεωργία, χωρίς να λείπει από την καλλιέργεια το άζωτο με μορφή αμμωνιακών, γιατί αυτό προέρχεται από τη χλωρή λίπανση. Οπότε, μια καλή σύσταση είναι οι παραγωγοί να εφαρμόζουν πάντα χλωρή λίπανση, που ιδανικά να προηγείται της βασικής καλλιέργειας, ώστε να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Στις περιπτώσεις που εφαρμόζεται συγκαλλιέργεια, το αζωτοδεσμευτικό φυτό εγκαθίσταται στο ενδιάμεσο της βασικής καλλιέργειας και αναπτύσσεται μέχρι το άνθος. Στη συνέχεια, ενσωματώνεται στο έδαφος και αποδομείται με αργό ρυθμό. Καθώς οι δύο καλλιέργειες αναπτύσσονται ταυτόχρονα, ο καλλιεργητής καλείται να εφαρμόσει βασική λίπανση χρησιμοποιώντας τις επιτρεπόμενες στη βιολογική καλλιέργεια εισροές για εδαφοβελτίωση, ενώ το άζωτο από τη χλωρή λίπανση είναι διαθέσιμο στην κύρια καλλιέργεια σε μεταγενέστερα στάδια ανάπτυξης, μετά την ενσωμάτωση, πιθανότατα και σε επόμενη καλλιέργεια. Η συγκαλλιέργεια μειονεκτεί ως προς το γεγονός ότι πρέπει να γίνει στον σωστό χρόνο, ώστε να αποφεύγονται προβλήματα σκίασης και ανταγωνισμού, και έχει σημαντικές απαιτήσεις σε χειρωνακτική εργασία, οπότε αυτό κοστίζει στον παραγωγό σε δεύτερο χρόνο. Στις περιπτώσεις συγκαλλιέργειας, καλύτερη επιλογή είναι χλωρή λίπανση με ψυχανθή τα οποία δεσμεύουν ψηλές ποσότητες αζώτου από την ατμόσφαιρα. Τέτοια είναι τα κουκιά και τα αμπελοφάσουλα (μαυρομάτικο φασόλι), που χρησιμοποιούνται σαν τροφή ως νωπός λοβός.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==