AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 489 50 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Κυριότερα αποτελέσματα Εντοπισμός και χαρακτηρισμός των γεωργικών συστημάτων Από την πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση προέκυψαν έξι σημαντικά διαφοροποιημένα ΓΣ, από τα οποία τα τέσσερα (ΓΣ1-ΓΣ4) είναι προσανατολισμένα στη φυτική παραγωγή, ενώ τα δύο (ΓΣ5-ΓΣ6) στη ζωική παραγωγή. Τα ΓΣ ταυτοποιήθηκαν ως εξής: ΓΣ1 (18,5% του δείγματος): Αρδευόμενες γ.ε. μεσαίου μεγέθους με λαχανικά υπαίθρου και πατάτες, κερδοφόρες με ή χωρίς επιδοτήσεις. Το σύστημα αυτό στηρίζεται σημαντικά στην άρδευση, με κυριότερες καλλιέργειες τις πατάτες και τα λαχανικά υπαίθρου, ενώ η συνεισφορά των επιδοτήσεων στην Ακαθάριστη Πρόσοδο (ΑΠ) είναι η μικρότερη μεταξύ των ΓΣ. Βάσει της Χρησιμοποιούμενης Γεωργικής Έκτασης (ΧΓΕ) ανά Ετήσια Μονάδα Εργασίας (ΕΜΕ), καθώς και της έντασης κεφαλαίου, το ΓΣ1 θεωρείται ημι-εντατικό. Η απαιτούμενη εργασία είναι πάνω από τον μέσο όρο του δείγματος και παρέχεται κυρίως από τα μέλη του νοικοκυριού και από εποχικούς ξένους εργάτες. Τα οικονομικά αποτελέσματα του ΓΣ1 είναι σχετικά υψηλά, ενώ είναι το μόνο κερδοφόρο σύστημα χωρίς τις επιδοτήσεις. ΓΣ2 (14,2% του δείγματος): Μικρού έως μεσαίου μεγέθους γ.ε. με λαχανικά θερμοκηπίου και υπαίθρου και μόνιμες καλλιέργειες, εντάσεως εργασίας. Το σύστημα χαρακτηρίζεται από συγκριτικά μικρή ΧΓΕ με λαχανικά θερμοκηπίου, λαχανικά υπαίθρου και δενδρώδεις καλλιέργειες, κυρίως ελιές. Όπως και το ΓΣ1, το ΓΣ2 είναι υψηλά εξαρτώμενο από την άρδευση. Το ΓΣ2 είναι ένα σύστημα υψηλής εντάσεως εργασίας, αλλά χαμηλής εντάσεως κεφαλαίου. Τα οικονομικά αποτελέσματα είναι γενικά μέτρια, μολονότι η αποδοτικότητα του κεφαλαίου είναι σχετικά υψηλή. ΓΣ3 (10,8% του δείγματος): Μεγάλες γ.ε. με χειμερινά σιτηρά και κτηνοτροφικά φυτά ως τελικός κλάδος παραγωγής, υψηλή εξάρτηση από τις επιδοτήσεις και υψηλό εξωγεωργικό εισόδημα. Το σύστημα αυτό χαρακτηρίζεται από μεγάλες γ.ε. με χειμερινά σιτηρά και κτηνοτροφικά φυτά ως τελικός κλάδος παραγωγής. Οι επιδοτήσεις συμβάλλουν σημαντικά στη διαμόρφωση της ΑΠ, ενώ υψηλό είναι και το ποσοστό του εξωγεωργικού εισοδήματος. Με βάση τη ΧΓΕ ανά ΕΜΕ, το ΓΣ3 είναι το πιο εκτατικό, ενώ σχετικά υψηλό είναι και το επίπεδο εκμηχάνισης των καλλιεργειών. Η απαιτούμενη εργασία είναι η χαμηλότερη μεταξύ των συστημάτων και καλύπτεται σχεδόν αποκλειστικά από τα μέλη του νοικοκυριού. Τα οικονομικά αποτελέσματα είναι γενικά πάνω από τον μέσο όρο του δείγματος, ωστόσο, χωρίς τις επιδοτήσεις, το ΓΣ3 παρουσιάζει σημαντική ζημία. ΓΣ4 (21,6% του δείγματος): Μικρές αρδευόμενες γ.ε. με λαχανικά υπαίθρου, πατάτες και μόνιμες καλλιέργειες, βασιζόμενες σε εξωγεωργικό εισόδημα. Το ΓΣ4 έχει τη μικρότερη ΧΓΕ, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος είναι ιδιόκτητο. Οι κυριότερες καλλιέργειες του ΓΣ4 είναι τα λαχανικά υπαίθρου, οι πατάτες και οι δενδρώδεις καλλιέργειες, κυρίως ελιές και εσπεριδοειδή, οι οποίες συμβάλλουν σημαντικά στη διαμόρφωση της ΑΠ. Επίσης, το ΓΣ4 διαφοροποιείται από τα άλλα ΓΣ, λόγω της χαμηλής έντασης κεφαλαίου, της μεγάλης ηλικίας και εμπειρίας των γεωργών/διαχειριστών, του χαμηλού μορφωτικού τους επιπέδου, καθώς και του υψηλού ποσοστού εξωγεωργικού εισοδήματος. Η οικογένεια παρέχει το μεγαλύτερο μέρος της απαιτούμενης εργασίας, ενώ τα περισσότερα οικονομικά αποτελέσματα είναι κάτω από τον μέσο όρο του δείγματος. ΓΣ5 (31,8% του δείγματος): Εξειδικευμένες, μεσαίου μεγέθους γ.ε. αιγοπροβάτων, με υψηλό εξωγεωργικό εισόδημα. Η μέση γ.ε. του ΓΣ5 διαθέτει 27,8 Ζωικές Μονάδες (ΖΜ) αιγοπροβάτων, ενώ βασικές καλλιέργειες είναι τα σιτηρά/κτηνοτροφικά φυτά, κυρίως κριθάρι, που χρησιμοποιούνται για τη διατροφή των ζώων. Από την άποψη της ΧΓΕ ανά ΕΜΕ, το ΓΣ5 θεωρείται μεγάλο, ημιεντατικό. Εντούτοις, η Πυκνότητα Ζωικού Κεφαλαίου (ΠΖΚ) είναι πολύ υψηλή, υποδηλώνοντας υψηλή πίεση στο περιβάλλον (Häni et al., 2003). Η ΑΠ του ΓΣ5 διαμορφώνεται σχεδόν αποκλειστικά από την πώληση ζωικών προϊόντων που περιλαμβάνουν κρέας, γάλα και παράγωγά του, π.χ. χαλούμι. Άλλοι παράγοντες διαφοροποίησης του ΓΣ5, είναι το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των παραγωγών, ο χαμηλός βαθμός οργάνωσής τους, καθώς και το υψηλό ποσοστό εξωγεωργικού εισοδήματος. Τέλος, τα οικονομικά αποτελέσματα του ΓΣ5 δεν είναι ικανοποιητικά. ΓΣ6 (3,1% του δείγματος): Μεγάλες εξειδικευμένες γ.ε. αγελάδων γαλακτοπαραγωγής, υψηλής εντάσεως κεφαλαίου, με διαχειριστές μικρής ηλικίας και υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Όπως και το ΓΣ5, το ΓΣ6 είναι προσανατολισμένο στη ζωική παραγωγή με 105,5 ΖΜ αγελάδων γαλακτοπαραγωγής. Διαθέτει τη μεγαλύτερη ΧΓΕ, η οποία είναι σχεδόν αποκλειστικά ενοικιαζόμενη. Στη μέση γ.ε. του ΓΣ6 καλλιεργούνται σχεδόν εξολοκλήρου σιτηρά/κτηνοτροφικά φυτά (κυρίως σιτάρι και κριθάρι) για τη διατροφή των ζώων. Σε αντίθεση με το ΓΣ5, η ΠΖΚ του ΓΣ6 είναι σχετικά χαμηλή, ενώ η ένταση κεφαλαίου (εκμηχάνιση) είναι η υψηλότερη μεταξύ των ΓΣ. Όσον αφορά στην ΑΠ, αυτή διαμορφώνεται από την πώληση ζωικών προϊόντων, κυρίως γάλακτος. Οι γεωργοίδιαχειριστές του ΓΣ6 είναι μικρής ηλικίας, μορφωμένοι και οργανωμένοι, αλλά με συγκριτικά μικρή γεωργική εμπειρία. Η απαιτούμενη εργασία είναι η υψηλότερη μεταξύ των ΓΣ και καλύπτεται κατά 46% από μόνιμους ξένους εργάτες. Τα οικονομικά αποτελέσματα είναι σχετικά υψηλά, αλλά χωρίς τις επιδοτήσεις το ΓΣ6 παρουσιάζει ζημία. Αξιολόγηση της βιωσιμότητας των γεωργικών συστημάτων Αριθμητική ολοκλήρωση-Σύνθετοι δείκτες βιωσιμότητας Από τον Πίνακα 1 προκύπτει ότι τα συστήματα ζωικής παραγωγής είναι τα λιγότερο περιβαλλοντικά βιώσιμα, με το ΓΣ5 να κατατάσσεται επίσης τελευταίο με βάση τον κοινωνικό και τον γενικό δείκτη βιωσιμότητας. Από την άλλη, το ΓΣ6 παρουσιάζει την υψηλότερη τιμή του σύνθετου δείκτη κοινωνικής βιωσιμότητας. Οι τιμές του οικονομικού δείκτη είναι σχετικά χαμηλές για όλα τα υπό μελέτη ΓΣ, ενώ, παραδόξως, το ΓΣ4 είναι το περισσότερο οικονομικά βιώσιμο. Βάσει του γενικού σύνθετου δείκτη, το ΓΣ2 και το ΓΣ1 κατατάσσονται στις πρώτες δύο θέσεις.
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0