51 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 3 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Pennisetum setaceum (Cenchrus setaceus), πενισέτο ΧΞΕ Ενωσιακού ενδιαφέροντος Καταγωγή: Βόρεια Αφρική Οικολογικά χαρακτηριστικά: Πολυετής πόα (ανήκει στην οικογένεια των αγρωστωδών όπως και τα καλλιεργούμενα σιτάρι και κριθάρι) που μπορεί να ζήσει μέχρι 20 χρόνια. Αναπαράγεται κυρίως με αγενή πολλαπλασιασμό και σε μικρότερο βαθμό με σπέρματα, τα οποία μπορεί να παραμείνουν βιώσιμα στο έδαφος μέχρι 6 χρόνια. Έχει μεγάλη ικανότητα διασποράς μέσω σπερμάτων με τον άνεμο και το νερό και μπορεί να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά άλλα φυτά λόγω ικανότητας αποικισμού, υψηλής φωτοσυνθετικής ικανότητας και προσαρμοστικότητας σε συνθήκες ξηρασίας. Τρόποι εισαγωγής/ εξάπλωσης: Εισάχθηκε στην Ευρώπη, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, ως καλλωπιστικό φυτό και έκτοτε έχει διαφύγει από κήπους και εξαπλώθηκε στο φυσικό περιβάλλον σε πολλές χώρες της Μεσογείου. Στην Κύπρο έχει καταγραφεί σε διαταραγμένες θέσεις, όπως πρανή δρόμων, πεζοδρόμια ή/και κοντά σε τοπιοτέχνηση (κήπους, πάρκα) αλλά και σε κάποιες φυσικές και ημιφυσικές θέσεις που δείχνει τη δυνητικότητά του να εισβάλλει σε φυσικά οικοσυστήματα. Στην εξάπλωσή του, πέραν του φυσικού τρόπου διασποράς, συμβάλλει και ο άνθρωπος με τη φύτευσ’η του σε κήπους και την ακούσια μεταφορά αναπαραγωγικών μερών του μέσω οχημάτων, καλλιεργητικών μηχανημάτων και κτηνοτροφικών ζώων. Επιπτώσεις: Δημιουργεί πυκνούς θυσάνους και ανταγωνίζεται ιθαγενή είδη φυτών για πόρους (νερό, θρεπτικά στοιχεία, φως), τα οποία μπορεί να εκτοπίσει μειώνοντας τη διαθεσιμότητα νερού. Αποτελεί απειλή για προστατευόμενους οικοτόπους που συνίστανται από συγγενικά ποώδη φυτά. Λόγω του ότι είναι εύφλεκτο και πυρόφιλο φυτό, αυξάνει τη συχνότητα και εξάπλωση πυρκαγιών και εξαπλώνεται ακόμη περισσότερο μετά από πυρκαγιά. Το κοινό μπορεί να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο στον περιορισμό της εξάπλωσης των χωροκατακτητικών ειδών φυτών. Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός εισάγει πλέον αυστηρούς περιορισμούς όσον αφορά τη μεταφορά, αναπαραγωγή, χρήση και αγοραπωλησία ορισμένων χωροκατακτητικών ειδών. Ωστόσο, η αποτελεσματική διαχείριση των ειδών αυτών μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της ενεργού συμμετοχής των πολιτών. Η αποφυγή χρήσης φυτών που μπορεί να εξελιχθούν σε εισβλητικά (όπως το είδος Lantana camara), η αντικατάσταση χωροκατακτητικών ειδών με ιθαγενή είδη στους κήπους, ο καθαρισμός εργαλείων/εξοπλισμού κατά τις κηπευτικές και καλλιεργητικές δραστηριότητες και η αποφυγή μεταφοράς χώματος από μια περιοχή σε άλλη είναι μερικές από τις ενέργειες στις οποίες μπορεί εύκολα να προβεί ο πολίτης για να περιορίσει το πρόβλημα. Η χρήση κυπριακών-ιθαγενών ειδών φυτών για τη δημιουργία ενός κήπου δεν είναι μόνο επιλογή που περιορίζει τον αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Η πρακτική αυτή ωφελεί και τον ίδιο τον πολίτη αφού τα ιθαγενή φυτά είναι γενικότερα πιο προσαρμοσμένα στις τοπικές συνθήκες (ειδικά εάν επιλέγονται κατάλληλα είδη, ανάλογα με την κλιματική ζώνη και το υψόμετρο) και έχουν λιγότερες απαιτήσεις και ανάγκες σε πόρους και καλλιεργητικές φροντίδες από τα ξένα είδη. Ο καθένας, λοιπόν, μπορεί με ατομικά μέτρα και με μικρή προσπάθεια να συμβάλει ενεργά στον περιορισμό της εξάπλωσης των χωροκατακτητικών ειδών και, κατά συνέπεια, στην προστασία της κυπριακής βιοποικιλότητας. Βιβλιογραφία Γεωργιάδης Χ. 1995. Η επιγενής χλωρίδα της Κύπρου: ταξινομική, χλωριδική φυτογεωγραφική, οικοφυσιολογική μελέτη. Διδακτορική διατριβή. Τμήμα Βιολογίας Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) (Επιβλ. Α. Γιαννίτσαρος). Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2017/1263 της Επιτροπής, της 12ης Ιουλίου 2017, για την επικαιροποίηση του καταλόγου των χωροκατακτητικών ξένων ειδών ενωσιακού ενδιαφέροντος που θεσπίστηκε με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2016/1141 της Επιτροπής σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 182 της 13.7.2017). Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2019/1262 της Επιτροπής, της 25ης Ιουλίου 2019, για την τροποποίηση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2016/1141 όσον αφορά στην επικαιροποίηση του καταλόγου των χωροκατακτητικών ξένων ειδών ενωσιακού (ΕΕ L 199 της 26.7.2019). Κανονισμός (EΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2014, για την πρόληψη και διαχείριση της εισαγωγής και εξάπλωσης χωροκατακτητικών ξένων ειδών (ΕΕ L 317 της 4.11.2014, σ. 35-55) Τμήμα Δασών. 2017. Ο αείλανθος (Ailanthus altissima) στην Κύπρο - Τομέας Πάρκων και Περιβάλλοντος, Λευκωσία, Κύπρος. Pennisetum setaceum. Χαρακτηριστική ανάπτυξη του φυτού σε πρανή δρόμων και σε τοπιοτέχνηση
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==