Αγρότης, τεύχος 481

20 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 1 ΓΕΩΡΓIΑ κίνησης του νερού που ρέει επιφανειακά και την ποσότητα του νερού που συγκρατείται από το έδαφος. Επίσης, η λειτουργία αυτή του εδάφους συνδέεται με την προστασία των εδαφικών πόρων από τη διάβρωση, την προστασία των κατασκευών, την προστασία της γεωργικής παραγωγής κ.ά. Επιδρά στα αέρια του θερμοκηπίου Το έδαφος θεωρείται ένα ενεργό υλικό που ρυθμίζει τις συνθήκες του περιβάλλοντος και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη ζωή στον πλανήτη. Οι βιολογικές διεργασίες του εδάφους ασκούν μεγάλη επίδραση στη σύσταση της ατμόσφαιρας, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει όλους τους οργανισμούς συμπεριλαμβανομένων και αυτών που ζουν στο έδαφος. Σύνθεση εδάφους Το έδαφος αποτελείται από οργανικά συστατικά που στα δικά μας εδάφη κυμαίνεται σε ποσοστό από 0,5% έως 2%, ανόργανα συστατικά (άμμος, ιλύς και άργιλος) γύρω στο 50%, νερό 25% και αέρα σε ποσοστό 25%. Οργανικά συστατικά είναι όλα τα οργανικά υπολείμματα φυτικής και ζωικής προέλευσης, δηλαδή όλα τα φρέσκα μέχρι και τα πλήρως αποσυντεθειμένα φυτικά μέρη και όλοι οι ζωντανοί και οι νεκροί μικροοργανισμοί του εδάφους. Η χρήση της οργανικής ουσίας με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας του εδάφους ήταν γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων και αποτελούσε τον κύριο και μοναδικό τρόπο βελτίωσης της γονιμότητας των χωραφιών. Η οργανική ουσία επηρεάζει τόσο τις φυσικές όσο και τις χημικές ιδιότητες των εδαφών. Η οργανική ουσία είναι το πιο σημαντικό, σύγχρονο και σύνθετο συστατικό του εδάφους. Στον τόπο μας συνήθως δεν ξεπερνά το 2%, ενώ το ωφέλιμο ποσοστό είναι τουλάχιστο 5%. Η οργανική ουσία με την αργή διάσπαση των στοιχείων της εφοδιάζει τα φυτά με θρεπτικά στοιχεία που τους είναι απαραίτητα. Επιπλέον, περιέχει ορμόνες, βιταμίνες κ.ά. που βοηθούν σημαντικά τα φυτά και τους μικροοργανισμούς. Όταν προστίθεται σε ελαφρά εδάφη αυτά γίνονται πιο συνεκτικά και με καλύτερη πλαστικότητα. Ταυτόχρονα, η προσθήκη της στα βαριά εδάφη τα κάνει λιγότερο συμπαγή και λιγότερο πλαστικά (δεν κολλάνε). Η προσθήκη οργανικής ουσίας στο έδαφος κρίνεται απαραίτητη. Το ποσό που θα πρέπει να προστεθεί είναι αυτό που έχει απομακρυνθεί κατά τις προηγούμενες καλλιέργειες και μπορεί να καθοριστεί με χημική ανάλυση του εδάφους. Γενικά, η οργανική ουσία: • Μειώνει την πλαστικότητα και τη συνεκτικότητα των βαρέων εδαφών ενώ αυξάνει αντίστοιχα των ελαφρών. • Είναι υπόστρωμα ανάπτυξης μικροοργανισμών. • Δημιουργεί σταθερά συσσωματώματα και γενικά βελτιώνει τη δομή του εδάφους. • Αυξάνει την ικανότητα συγκράτησης υγρασίας, την Ι.Α.Κ. (Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων) και τη ρυθμιστική ικανότητα των εδαφών. • Συμβάλλει σημαντικά στη γονιμότητα των εδαφών γιατί είναι πηγή αζώτου, φωσφόρου, θείου αλλά και ιχνοστοιχείων. Μηχανική ανάλυση εδάφους Τα αποτελέσματα της μηχανικής ανάλυσης, δηλαδή τα ποσοστά άμμου, ιλύος και αργίλου, μπορούν να συνθέσουν άπειρους συνδυασμούς. Η απειρία των συνδυασμών οδηγεί στην ανάγκη για κατάταξη των εδαφών σε ένα συγκεκριμένο αριθμό κατηγοριών μηχανικής σύστασης όπου στην κάθε κατηγορία τα ποσοστά κάθε κλάσματος ποικίλλουν μέσα σε συγκεκριμένα όρια. Η κατάταξη αυτή γίνεται με το τρίγωνο μηχανικής σύστασης. Με αυτόν τον τρόπο κατάταξης, που χρησιμοποιείται σε παγκόσμια κλίμακα, οποιοδήποτε έδαφος ανήκει σε μία από τις δώδεκα κατηγορίες μηχανικής σύστασης που με τη σειρά τους ανήκουν σε τρεις ομάδες: 1) Αμμώδη ή ελαφρά , που περιλαμβάνει τις κατηγορίες α) αμμώδη και β) πηλοαμμώδη 2) Πηλώδη ή μέσης μηχανικής σύστασης που περιλαμβάνει τις κατηγορίες α) αμμοπηλώδη, β) πηλώδη, γ) ιλυοπηλώδη, δ) ιλυώδη, ε) αργιλοπηλώδη, στ) αμμοαργιλοπηλώδη και ζ) ιλυοαργιλοπηλώδη 3) Αργιλώδη ή βαριά που περιλαμβάνει τις κατηγορίες α) αμμοαργιλώδη, β) ιλυοαργιλώδη και γ) αργιλώδη Παράδειγμα δείγματος από έδαφος με μηχανική σύσταση 28% άμμο, 42% ιλύ και 30% άργιλο: Σύμφωνα με τη μηχανική ανάλυση το έδαφος αυτό χαρακτηρίζεται ως «μέσο». Με βάση το διεθνές σύστημα ταξινόμησης των εδαφών χαρακτηρίζεται ως αργιλοπηλώδες. Το ποσοστό των λεπτόκοκκων υλικών (ιλύς, άργιλος, λεπτή άμμος) είναι υψηλό και ανέρχεται συνολικά στο 85%. Ακολουθεί το τρίγωνο μηχανικής σύστασης με τις 12 κατηγορίες. Σχήμα 1: Τρίγωνο μηχανικής σύστασης