Δέντρο της Χρονιάς 2021 - Τρεμιθιά/ Tree of the year 2021 - Terebinth

Η Τρεμιθιά ( Pistacia terebinthus ) ανήκει στην οικογένεια των Ανακαρδιιδών ( Anacardiaceae ), η οποία περιλαμβάνει εξήντα γένη. Το γένος Pistacia , στο οποίο ανήκει και η Τρεμιθιά, περιλαμβάνει έντεκα είδη με εξάπλωση κυρίως στη Μεσόγειο, στην Ασία, το Μεξικό, τις ΗΠΑ, τα νησιά του Ατλαντικού και την Ανατολική Τροπική Αφρική. Από αυτά, τα είδη Pistacia terebinthus (Τρεμιθιά), P. atlantica (Τρέμιθθος) και P. lentiscus (Σχινιά) είναι ιθαγενή της Κύπρου, ενώ η P. vera (Χαλεπιανή) καλλιεργείται για τους εδώδιμους καρπούς της, τα γνωστά χαλεπιανά. Περιγραφή Είναι φυλλοβόλος θάμνος ή μικρό δέντρο ύψους μέχρι 6 m, με τεφροκαστανό φλοιό. Τα φύλλα της είναι κατ’ εναλλαγή, σύνθετα, πτερωτά, περιττόληκτα ή αρτιόληκτα, 10-20(-25) cm. Τα φυλλάρια είναι σε ζεύγη 2-4(-6), επιμήκη ή ωοειδή μήκους 20-60mm, άτριχα ή ελαφρά τριχωτά, γυαλιστερά, πράσινα στην πάνω επιφάνεια και ωχρότερα στην κάτω. Ράχη χωρίς πτερύγιο. Τα άνθη είναι μονογενή, αρσενικά και θηλυκά, διατεταγμένα σε φόβες στις μασχάλες των φύλλων με καστανοπράσινο περιγόνιο. Ανθίζει από τον Μάρτιο μέχρι τον Απρίλιο. Ο καρπός είναι αντωοειδής δρύπη 5-7 x 5 mm, κόκκινη στην αρχή, κυανοπράσινη κατά την ωρίμανση. Ωριμάζει σταδιακά από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο. Εξάπλωση – Ενδιαίτημα Η εξάπλωσή της στην Κύπρο ξεκινά από την επιφάνεια της θάλασσας και φτάνει μέχρι τα 1500m υψόμετρο στις περιοχές Ακάμα, οροσειράς Τροόδους, Δάση Αδελφοί και Μαχαιρά, Χερσόνησο της Καρπασίας, Πενταδάκτυλο και Κορμακίτη. Είναι ιθαγενές είδος της Κύπρου, κοινό σε πετρώδεις πλαγιές, πευκοδάση και θαμνώνες. Συμμετέχει σε διάφορους τύπους οικοτόπων όπως: 2260 (θίνες με σκληρόφυλλους θάμνους), 5230 (δεντρώδεις θαμνώνες με δάφνες), 5330 (θέρμομεσογειακοί και προερημικοί θαμνώνες), 93Α0 (δρυοδάση), 9320 (δάση ελιάς και χαρουπιάς) και 9540 (δάση τραχείας πεύκης). Εντοπίζεται, επίσης, και σε άλλους τύπους οικοτόπων. Ιστορικά στοιχεία Αναφορά στο δέντρο γίνεται από τον Πλίνιο (23-79 μ.Χ.), ο οποίος γράφει ότι το τρεμιθέλαιο (oleo terebinthi) χρησιμοποιείται για τη νοθεία του βαλσάμου ( Natural History , 12.121). Επίσης, γράφει για το μετώπιο – ένα σύνθετο μύρο – στο οποίο συμμετέχει και η ρητίνη της τρεμιθιάς (resinam terebithinam) ( Natural History , 13.8). Περί Κύπρου: Κατά τον Lentini (2004b) τα κατάλοιπα τερεβινθίνης (turbentine) που εντοπίστηκαν στο βιομηχανικό συγκρότημα του αρχαιολογικού χώρου «Πύργος-Μαυροράχη» του 19ου αιώνα π.Χ., προέρχονται από την Pistacia terebinthus . Επίσης, καρποί της Pistacia terebinthus βρέθηκαν στο τέμενος Hala Sultan Tekke, στον αρχαιολογικό χώρο Κάστρος, στο Ακρωτήρι Αποστόλου Ανδρέα, καθώς και σε ανασκαφές στην Κισσόνεργα και στη Σωτήρα.