Οι Αρμένιοι της Κύπρου

Οι ακόλουθοι αρμενικοί χώροι λατρείας βρίσκονται στις τουρκοκρατούμενες περιοχές: ΟΙ ΑΡΜΕΝΙΟΙ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 21 l Πανοραμική άποψη του αρμενικού συμπλέγματος στην οδό Αρμενίας στο Στρόβολο (Μητρόπολη, Καθεδρικός Ναός Παναγίας, Σχολείο Ναρέκ, Μνημείο Αρμενικής Γενοκτονίας). (2010). • Στην περιτειχισμένη Λευκωσία βρίσκεται ο γοτθικός καθεδρικός ναός της Παναγίας. Κτίστηκε αρχικά το 1308 ως η βενεδικτινή μονή της Παναγίας της Τύρου ή της Τορτόζας, όπου υπηρετούσαν και Αρμενοκαθολικές καλογριές. Κάποια στιγμή πριν το 1504 περιήλθε στα χέρια της Αρμενικής Αποστολικής Εκκλησίας και υπήρξε το επίκεντρο της αρμενικής κοινότητας της Κύπρου μέχρι που την κατέλαβαν, μαζί με την υπόλοιπη αρμενική συνοικία, Τουρκοκύπριοι εξτρεμιστές τον Ιανουάριο του 1964. Με την πρωτοβουλία της Αρμενικής Εθναρχίας και του Γραφείου του Εκπροσώπου των Αρμενίων και χρηματοδότηση από το UNDP-ACT και το USAID, αναστηλώθηκε μεταξύ 2009 και 2012, κερδίζοντας το βραβείο Europa Nostra 2015 για συντήρηση. Από το 2014 τελούνται λειτουργίες μερικές φορές το χρόνο. • Επίσης στην κατεχόμενη Λευκωσία, βρίσκεται η μικρή αρμενική ευαγγελική εκκλησία, η οποία κτίστηκε μεταξύ 1946 και 1947. Σήμερα χρησιμοποιείται, παράνομα, ως μουσικό κέντρο. • Στην περιτειχισμένη Αμμόχωστο βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας της Καλούσας (Σουρπ Αστβατζατζίν Καντσβώρ), που κτίστηκε το 1346. Αφού παρέμεινε αχρησιμοποίητη για περίπου τέσσερις αιώνες, επιδιορθώθηκε μεταξύ 1937 και 1944 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και εξυπηρετούσε τη μικρή αρμενική κοινότητα της Αμμοχώστου από το 1945 μέχρι το 1963, όταν η περιτειχισμένη πόλη καταλήφθηκε από Τουρκοκύπριους εξτρεμιστές. Από το 2015 αναστηλώνεται από το UNDP-PFF. • Σπουδαία σημασία έχει το μοναστήρι του Αγίου Μακαρίου (Σουρπ Μαγκάρ ή Μαγκαραβάνκ), που βρίσκεται στη Χαλεύκα, επί της οροσειράς του Πενταδακτύλου. Το μοναστήρι ίδρυσαν αρχικά Κόπτες περί το έτος 1000 και μέχρι το 1425 είχε ήδη περιέλθει στα χέρια των Αρμενίων. Για αιώνες υπήρξε φημισμένος χώρος προσκυνήματος, χώρος ανάπαυσης και ενδιάμεσος σταθμός για Αρμένιους κληρικούς και προσκυνητές καθ’ οδόν προς τους Αγίους Τόπους. Εκεί στεγαζόταν ένας μεγάλος αριθμός ανεκτίμητων χειρογράφων, όπως και η θαυματουργή εικόνα του Αγίου Μακαρίου, έξω από το παρεκκλήσι του μοναστηριού (1814). Μέχρι την τουρκική εισβολή του 1974, τα χρήματα από την εκμετάλλευση των τεράστιων γαιών του (περίπου 8.500 σκάλες) και των 30.000 ελαιόδεντρων και χαρουπόδεντρων του συνιστούσαν την κύρια πηγή εσόδων της Μητρόπολης. Με κοινή πρωτοβουλία του Γραφείου του Εκπροσώπου των Αρμενίων και της Αρμενικής Εθναρχίας, διοργανώνονται ετησίως προσκυνήματα στο μοναστήρι κάθε Μάιο από το 2007. Αφημένο στο έλεος της φύσης και των βανδάλων, σήμερα βρίσκεται σε θλιβερή κατάσταση.