AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 491 52 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Βελτίωση των επιδόσεων βιωσιμότητας των οινοπαραγωγών, συνδυάζοντας τεχνολογίες έξυπνης γεωργίας και λύσεις ψηφιακής επισήμανσης: Η περίπτωση του ευρωπαϊκού προγράμματος Ploutos Οι παραγωγοί οινοποιήσιμων σταφυλιών και τα οινοποιεία αναζητούν τρόπους για να βελτιώσουν τη βιωσιμότητά τους και να επιτύχουν καλύτερες τιμές για τα προϊόντα τους, χωρίς να υποβαθμίζουν το περιβάλλον και να διακινδυνεύουν την ανθρώπινη υγεία. Οι τεχνολογίες έξυπνης γεωργίας και τα συστήματα ιχνηλασιμότητας προσφέρουν ευκαιρίες προς αυτήν την κατεύθυνση. Ωστόσο, η υιοθέτηση τέτοιων τεχνολογιών στην Κύπρο βρίσκεται ακόμη σε χαμηλά επίπεδα. Τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στο άρθρο αυτό αποσκοπούν στη βελτίωση των επιδόσεων βιωσιμότητας των οινοπαραγωγών, αξιοποιώντας τεχνολογίες έξυπνης γεωργίας και λύσεις ψηφιακής επισήμανσης. Ο συνδυασμός των τεχνολογιών αυτών αναμένεται να οδηγήσει στην αποτελεσματικότερη χρήση των εισροών, στη μείωση του κόστους παραγωγής, στην ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και στη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων, ενισχύοντας παράλληλα τη διαφάνεια στην αγορά και προσδίδοντας αξία στο τελικό προϊόν. Στο πλαίσιο αυτό, το σύστημα έξυπνης γεωργίας gaiasense™ εφαρμόστηκε σε αγροτεμάχια οινοποιήσιμων σταφυλιών και δημιουργήθηκε ψηφιακή ετικέτα για κρασιά, η οποία τροφοδοτείται από τα συλλεγόμενα δεδομένα του συστήματος έξυπνης γεωργίας και παρέχει σημαντικές πληροφορίες στον καταναλωτή. Εισαγωγή Ο αμπελοοινικός τομέας της Κύπρου είναι ένας δυναμικός τομέας με σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης και αποκόμισης προστιθέμενης αξίας. Μάλιστα, μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το 2004, στον κυπριακό αμπελοοινικό τομέα διοχετεύτηκαν σημαντικές επενδύσεις και χρηματοδοτήσεις που ενίσχυσαν την τοπική αμπελουργία. Σύμφωνα με την τελευταία Απογραφή Γεωργίας (2020), υπάρχουν στην Κύπρο περίπου 8600 αμπελουργικές εκμεταλλεύσεις με 6600 εκτάρια χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης, από τα οποία μόνο περίπου το 15,5% αρδεύεται. Το μέσο μέγεθος των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων στην Κύπρο κυμαίνεται στα 0,8 εκτάρια και είναι από τα μικρότερα στην ΕΕ. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την Έρευνα Βιομηχανίας του 2021, υπάρχουν περισσότερες από 60 οινοποιητικές επιχειρήσεις στην Κύπρο, με αξία παραγωγής άνω των 30 εκατομμυρίων ευρώ. Οι περισσότερες από αυτές είναι μικρού έως μεσαίου μεγέθους περιφερειακά οινοποιεία, που βρίσκονται στις Επαρχίες Λεμεσού και Πάφου. Ωστόσο, ο αμπελοοινικός τομέας, και κυρίως οι μικρής κλίμακας παραγωγοί και τα μικρά οινοποιεία, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αρκετές προκλήσεις και προβλήματα που θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του τομέα. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι: οι μικρές και κατακερματισμένες εκμεταλλεύσεις, η σχετικά μεγάλη ηλικία των αμπελοκαλλιεργητών, το υψηλό κόστος των εισροών και της παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων αγροτικών χρειωδών και εργασίας, οι σχετικά χαμηλές τιμές πώλησης των σταφυλιών και των οίνων, ο χαμηλός βαθμός υιοθέτησης νέων τεχνολογιών και καινοτομιών, η απουσία μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής μάρκετινγκ και κοινής ταυτότητας, η απότομη αύξηση των εισαγωγών κρασιών και ο ανταγωνισμός με φθηνότερα κρασιά εισαγωγής, και η παράλληλη δραματική μείωση των εξαγωγών. Επιπλέον, αλλαγές στους κανονισμούς επισήμανσης της ΕΕ για τους οίνους προβλέπουν ότι από τα τέλη του 2023 οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται για την πλήρη διατροφική δήλωση και τον κατάλογο των συστατικών των οίνων. Απάντηση στις παραπάνω προκλήσεις δύνανται να δώσουν η εφαρμογή τεχνολογιών ευφυούς ή έξυπνης γεωργίας και οι τεχνολογίες ψηφιακής επισήμανσης. Στο πλαίσιο αυτό, και επιδιώκοντας την εξεύρεση λύσεων για τις πιο πάνω προκλήσεις, το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) συμμετείχε στο καινοτόμο έργο «Datadriven sustainable agri-food value chains» με ακρωνύμιο «Ploutos», που χρηματοδοτήθηκε από τον Ορίζοντα 2020 (Horizon 2020). Συντονιστής του έργου ήταν η ελληνική εταιρεία GAIA EPICHEIREIN, ενώ, εκτός από το ΙΓΕ, στο έργο συμμετείχαν άλλοι 32 εταίροι από την Ελλάδα, την Ολλανδία, την Ιρλανδία, την Ισπανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία, τη Σλοβενία, την Ιταλία και τη Γαλλία. Απώτερος στόχος του Ploutos ήταν η εξισορρόπηση και η αναπροσαρμογή των αγροδιατροφικών αλυσίδων αξίας, προκειμένου να καταστούν πιο ανταγωνιστικές, αποδοτικές, ανθεκτικές και βιώσιμες. Ταυτόχρονα, μέσω του έργου επιδιώκεται όπως οι αλυσίδες αξίας αποκτήσουν βελτιωμένες επιδόσεις και θετικό κοινωνικοοικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Για να επιτύχει τους στόχους του, το Ploutos εφάρμοσε έντεκα (11) Πιλοτικά Βιώσιμης Καινοτομίας (Sustainable Innovation Pilots). Ένα από τα πιλοτικά αυτά έλαβε χώρα στην Κύπρο, με στόχο να συμβάλει στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας των παραγωγών οινοποιήσιμων σταφυλιών και των οινοποιείων και να προσδώσει αξία στα προϊόντα τους. Για τον σκοπό αυτόν, χρησιμοποιήθηκε ως μελέτη περίπτωσης το οινοποιείο «Οίνου Γη» που βρίσκεται στο Όμοδος. Μεθοδολογική προσέγγιση Προτεινόμενες τεχνολογικές λύσεις Για την επίτευξη του στόχου του πιλοτικού στην Κύπρο συνδυάστηκαν δύο τεχνολογικές λύσεις: ένα σύστημα έξυπνης γεωργίας προσαρμοσμένο στα οινοποιήσιμα Ανδρέας Στυλιανού, Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Μαριάνθη Γιαννακοπούλου, Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Αορίστου Χρόνου Γιώργος Αδαμίδης, Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Βασίλης Βασιλείου, Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Σάββας Σαββίδης, Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Δαμιανός Νεοκλέους, Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Σάββας Μαλιώτης Φιλαγροτική Συμβουλευτική ΛΤΔ
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==