69 AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 490 ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΟΠ / ΠΓΕ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ «Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias» - Προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) Μαρία Καπότη Λειτουργός Γεωργίας Τμήμα Γεωργίας Η πολιτική της ΕΕ για την ποιότητα αποσκοπεί στην προστασία της ονομασίας συγκεκριμένων προϊόντων με σκοπό την προβολή των μοναδικών τους χαρακτηριστικών, τα οποία συνδέονται με τη γεωγραφική τους προέλευση καθώς και με την παραδοσιακή τεχνογνωσία. Η αναγνώριση των Γεωγραφικών Ενδείξεων δίνει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να εμπιστεύονται και να διακρίνουν τα προϊόντα ποιότητας, ενώ παράλληλα βοηθά τους παραγωγούς στην καλύτερη διάθεση των προϊόντων τους στην αγορά. Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias είναι το πρώτο παραδοσιακό κυπριακό τυρί που έχει καταχωρισθεί ως Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης στο μητρώο των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και των προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων της ΕΕ (PGI-CY-02872). Η καταχώριση έγινε στις 7 Δεκεμβρίου 2023. Η τεχνογνωσία της παραγωγής του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας έχει περάσει από γενιά σε γενιά, ενώ μέχρι σήμερα παράγεται σε μικρές οικοτεχνίες ή στα σπίτια των κατοίκων της Τιλλιρίας*. Υπάρχουν αρκετές πρόσφατες αναφορές στα Χαλίτζια Τηλλυρίας στον Τύπο και στο διαδίκτυο. Επίσης, τα Χαλίτζια Τηλλυρίας περιλαμβάνονται σε λεξικά της κυπριακής διαλέκτου, αλλά και σε έντυπα που ασχολούνται με την καταγραφή και προβολή της κυπριακής γαστρονομίας όπως στο έντυπο «Γαστρονομικός Χάρτης της Κύπρου». Ιστορικά, σε βιβλιογραφικά δεδομένα αναφέρεται ότι το προϊόν παρασκευάζεται από μίγμα αιγινού και πρόβειου γάλακτος, όμως τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα στην περιοχή της Τιλλιρίας έχει καθιερωθεί η χρήση αποκλειστικά αιγινού γάλακτος. Σημαντικό γεγονός αποτελεί και το «Φεστιβάλ Σύκου και Χαλιτζιού» που οργανώνεται ανελλιπώς από το 2016 στον Κάτω Πύργο Τιλλιρίας. Εκεί, το τυρί αυτό προβάλλεται ως το τοπικό προϊόν της περιοχής μέσα από σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων. Στα Cyprus Eating Awards 2020, τα Χαλίτζια Τηλλυρίας βραβεύτηκαν ως κυπριακό προϊόν της χρονιάς. Επιπρόσθετα, τα Χαλίτζια Τηλλυρίας συγκαταλέγονται στα προϊόντα του σήματος πιστοποίησης της κυπριακής γαστρονομίας «Taste Cyprus Delightful Journeys» και του σήματος «Cyprus breakfast», ενώ είναι ενταγμένα και στα μενού κυπριακών εστιατορίων. Χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν την ιδιαιτερότητα του προϊόντος u Φυσικά χαρακτηριστικά Χαρακτηρίζονται από το βοτσαλωτό σχήμα, το κατάλευκο χρώμα και τις ακανόνιστου μεγέθους τρύπες στην επιφάνειά τους, που προσδίδουν μια τραχιά όψη στα τεμάχια του τυριού Χαλίτζια Τηλλυρίας. u Χημικά χαρακτηριστικά • Λίπος επί ξηρού: ελάχιστο 43% • Υγρασία: μέγιστο 56% • Αλάτι: μέγιστο 4,5% u Οργανοληπτικά χαρακτηριστικά Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας έχουν μαλακή έως ημίσκληρη και σχετικά εύθρυπτη υφή με χαρακτηριστικές τρύπες ανόμοιου μεγέθους και σχήματος. Η γεύση τους χαρακτηρίζεται από μια υπόξινη φρεσκάδα, με άρωμα λεμονιού και ελαφρώς αλμυρή. Οριοθέτηση γεωγραφικής περιοχής Η οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή ορίζεται στα διοικητικά όρια των κοινοτήτων Κάτω Πύργου Τιλλιρίας, Πηγενιών, Παχυάμμου, Πάνω Πύργου Τιλλιρίας και Μοσφιλίου. Οι κοινότητες αυτές ανήκουν στην περιοχή Τιλλιρίας. Περιγραφή του προϊόντος Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας* είναι λευκά τυριά μαλακού έως ημίσκληρου τύπου που παρασκευάζονται από νωπό αιγινό γάλα που έχει υποστεί θερμική επεξεργασία, πυτιά, εξαιρουμένης της πυτιάς που προέρχεται από το στομάχι των χοίρων, και αλάτι. Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας ωριμάζουν μέσα σε άλμη ορού για τουλάχιστον σαράντα ημέρες από τον χρόνο παρασκευής τους προτού να είναι έτοιμα προς κατανάλωση. Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας διατίθενται στην αγορά σε διαφανή συσκευασία που περιέχει πολλά τεμάχια τυριού μαζί, τα οποία καλύπτονται από άλμη ορού. Λόγω του ακανόνιστου σχήματος, τα Χαλίτζια Τηλλυρίας παρουσιάζουν ένα εύρος διακύμανσης στο βάρος κάθε τεμαχίου που κυμαίνεται από 20 έως 80 γραμμάρια περίπου. Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias. Ιστορία Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας προσομοιάζουν με μεγάλα λευκά θαλασσινά χαλίκια (βότσαλα), στοιχείο το οποίο οφείλεται στο χαρακτηριστικό βοτσαλωτό τους σχήμα, το κατάλευκο χρώμα τους, καθώς και τις ακανόνιστου μεγέθους τρύπες στο εσωτερικό που προσδίδουν μια τραχιά όψη στα τυριά, παρόμοια με εκείνη που δημιουργεί η διάβρωση από τη θαλασσινή αλμύρα στα χαλίκια. Σε αυτή την ομοιότητα με τα θαλασσινά χαλίκια αποδίδουν οι παραγωγοί το όνομα Χαλίτζια Τηλλυρίας, ενώ η χρήση πληθυντικού αριθμού σχετίζεται με την οπτική εικόνα των θαλασσινών χαλικιών, η οποία αποδίδεται καλύτερα όταν τα τεμάχια του τυριού Χαλίτζια Τηλλυρίας είναι μαζεμένα το ένα κοντά στο άλλο. Η τέχνη της παρασκευής του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας μεταφέρθηκε, πιθανότατα, στους κατοίκους της περιοχής από λαούς κατακτητές προς τα τέλη του 16ου αιώνα. Μολονότι η παραγωγή του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας περιορίστηκε κυρίως στην εν λόγω περιοχή, τα τελευταία χρόνια το προϊόν έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές σε ολόκληρο το νησί.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==