AΓΡΟΤΗΣ 2024 / TEΥΧΟΣ 490 50 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Εθνοβοτανική μελέτη για τις παραδοσιακές χρήσεις των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην ορεινή περιοχή του Τροόδους Η εθνοβοτανική είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των ανθρώπων και των φυτών και χρονολογείται από την εποχή της βιβλικής Παλαιάς Διαθήκης. Έχει συμβάλει καθοριστικά στη δημιουργία φαρμάκων αλλά και φυτικών προϊόντων υψηλής θρεπτικής αξίας, ενώ, ταυτόχρονα, συντελεί στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της πολιτιστικής αξίας της περιοχής μελέτης. Το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ), στο πλαίσιο του Ολοκληρωμένου Ερευνητικού Προγράμματος 3PRO-TROODOS, πραγματοποίησε εθνοβοτανική μελέτη στις ορεινές κοινότητες του Τροόδους με τη συμβολή των κατοίκων των κοινοτήτων. Ο σκοπός της μελέτης ήταν η συλλογή και καταγραφή των παραδοσιακών χρήσεων των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών (ΑΦΦ) στις ορεινές περιοχές του Τροόδους, αλλά και η ταυτοποίηση των σημαντικότερων φυτών από αυτά που αναφέρθηκαν. Στο Τρόοδος απαντώνται 1127 είδη και υποείδη φυτών, από τα οποία τα 102 είναι ενδημικά, συνιστώντας το 72% των ενδημικών που βρίσκονται στο νησί. Η οροσειρά του Τροόδους φιλοξενεί έναν μεγάλο αριθμό ΑΦΦ λόγω των κλιματικών και γεωμορφολογικών συνθηκών που επικρατούν. Επιπλέον, η από βάθους χρόνων ενασχόληση των κατοίκων με τη γεωργία, σε συνδυασμό με τη φυσική απομόνωση σε μια περιοχή φυσικού κάλλους, ήταν φυσικό να οδηγήσει σε ισχυρούς δεσμούς μεταξύ ανθρώπων και ΑΦΦ. Ωστόσο, η διατήρηση και η μεταφορά των γνώσεων στις επόμενες γενιές απειλείται από την αστικοποίηση αλλά και άλλες ανθρωπογενείς καταστροφές του φυσικού περιβάλλοντος. Κόκκινη μοσφιλιά. Για τη συλλογή των δεδομένων έγιναν ημιδομημένες συνεντεύξεις πρόσωπο με πρόσωπο την περίοδο 20192020. Σε αυτές συμμετείχαν 57 άτομα από 31 διαφορετικές κοινότητες και για τον εντοπισμό τους εφαρμόστηκε η μέθοδος της «χιονοστιβάδας» (EDSS, Expotential Discriminative Snowball Sampling). Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν αφορούσαν τις παραδοσιακές χρήσεις των ΑΦΦ στην περιοχή, ενώ καταγράφηκαν και τα κοινωνικόδημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων, οι οποίοι είχαν το κοινό χαρακτηριστικό της εντοπιότητας στην περιοχή. Για να μετρηθεί η σημαντικότητα των φυτικών μονάδων που αναφέρθηκαν από τους κατοίκους του Τροόδους, χρησιμοποιήθηκαν συγκεκριμένοι εθνοβοτανικοί δείκτες, καταλληλότερος εκ των οποίων κρίθηκε ο «δείκτης πολιτιστικής αξίας». Όπως προέκυψε από την έρευνα, με βάση τον αριθμό των αναφορών χρήσης, οι σημαντικότερες κατηγορίες χρήσεων ήταν η φαρμακευτική και η μαγειρική, με ποσοστά 47% και 36%, αντίστοιχα. Ακολουθούσαν, με μικρότερα ποσοστά, η φροντίδα ζώων, η καλλυντική, η κατασκευή-επεξεργασία, οι θρησκευτικές παραδόσεις, τα απωθητικά ζώων, η φροντίδα καλλιεργειών, η οικιακή χρήση, το ψάρεμα-κυνήγι, το εμπόριο και τα δηλητηριώδη φυτά. Η ανάδειξη των φαρμακευτικών χρήσεων στην πρώτη θέση υπογραμμίζει την ισχυρή εξάρτηση των ανθρώπων από τα φυτά για τη διαχείριση των προβλημάτων υγείας, ενώ η δεύτερη θέση των μαγειρικών χρήσεων τονίζει τον εξέχοντα ρόλο των ΑΦΦ στην κουζίνα των ορεινών περιοχών του Τροόδους. Αναλυτικότερα, τα ΑΦΦ χρησιμοποιούνταν για την αντιμετώπιση ποικίλων κατηγοριών ασθενειών, με σημαντικότερη τις δερματικές παθήσεις (22%). Άλλα προβλήματα υγείας, για τα οποία οι άνθρωποι κατέφευγαν στα ΑΦΦ, ήταν οι παθήσεις του πεπτικού (19%), γενικές παθήσεις (κρύωμα, πυρετός, γενικοί πόνοι-16%) και παθήσεις του αναπνευστικού (11%). Επιπλέον, με ΑΦΦ αντιμετώπιζαν οφθαλμικά, καρδιαγγειακά, ουρολογικά, ψυχολογικά, μυοσκελετικά, ενδοκρινολογικά και διατροφικά θέματα υγείας, ακουολογικά, καθώς και νευρολογικά, ανοσολογικά, αιματολογικά, αλλά και προβλήματα των γυναικείων και ανδρικών γεννητικών οργάνων, της εγκυμοσύνης και τεκνοποίησης. Για την ταξινόμηση των φαρμακευτικών χρήσεων χρησιμοποιήθηκε το διεθνές σύστημα ταξινόμησης της πρωτοβάθμιας περίθαλψης (ICPC-2), το οποίο είναι αποδεκτό από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ρούδι. Κωνσταντίνα Σταυρίδου Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==