AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 489 53 • Το εξωγεωργικό εισόδημα έχει σημαντική θετική επίδραση στην οικονομική βιωσιμότητα των ΓΣ και των γεωργικών νοικοκυριών. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τα ειδικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των νοικοκυριών των ΓΣ4-ΓΣ5, όπως ηλικιωμένοι και χαμηλού μορφωτικού επιπέδου παραγωγοί-διαχειριστές και χαμηλή κερδοφορία, η σχετικά υψηλή εξάρτησή τους από το εξωγεωργικό εισόδημα ενδέχεται να υποδηλώνει μελλοντική εγκατάλειψη της γεωργικής δραστηριότητας. • Η μελέτη αναδεικνύει η σημαντικότητα της συμμετοχής των παραγωγών σε ΟΠ για τη βιωσιμότητα των γ.ε. και ΓΣ. • Τα αποτελέσματα για το ΓΣ1, το οποίο αντιπροσωπεύει την ολοκληρωμένη διαχείριση παραγωγής, υποδεικνύουν ότι η βιώσιμη εντατικοποίηση της γεωργίας είναι εφικτή στην περιοχή μελέτης. • Η βιωσιμότητα των ΓΣ πιθανόν να συνδέεται στενά με τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των παραγωγών, όπως η ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο. • Στις περιοχές μελέτης μπορεί να μην εξασφαλίζονται η διαγενεακή μεταβίβαση των γ.ε. και η διαδοχή της αγροτικής δραστηριότητας. • Πέρα από τους κλασικούς οικονομικούς δείκτες, όπως η παραγωγικότητα της εργασίας και η κερδοφορία, οι μελέτες αξιολόγησης της βιωσιμότητας πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και τις δραστηριότητες διαφοροποίησης των προϊόντων και του εισοδήματος, ώστε να γίνεται καλύτερα και πληρέστερα κατανοητή η δυναμική των γ.ε. και ΓΣ. Οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τις εξωγεωργικές δραστηριότητες, την αξιοποίηση βραχειών αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων και τη μεταποίηση στην εκμετάλλευση. Προτάσεις προς τους αρμόδιους φορείς • Χρειάζεται να επανεξεταστούν τα υφιστάμενα κριτήρια κατανομής και καταβολής των επιδοτήσεων στις γ.ε., ακόμη και η δυνατότητα μεταρρύθμισης του ισχύοντος καθεστώτος. • Ενίσχυση των υφιστάμενων πολιτικών προσέλκυσης νέων στη γεωργία και παροχή περισσότερων και πιο ολοκληρωμένων κινήτρων, προκειμένου να τονωθεί η διαδοχή, να βελτιωθεί η βιωσιμότητα των ΓΣ και να αναζωογονηθούν οι αγροτικές περιοχές. • Το ΓΣ5 αποδείχθηκε το λιγότερο βιώσιμο, με σημαντικές εσωτερικές αδυναμίες. Επομένως, η βιωσιμότητά του θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα των υπευθύνων λήψης αποφάσεων. • Χρειάζεται να δοθούν περισσότερα κίνητρα για την οργάνωση των παραγωγών, κυρίως των αιγοπροβατοτρόφων. Η οργάνωση των τελευταίων είναι υψίστης σημασίας σήμερα, μετά την καταχώριση στο μητρώο των ποιοτικών γεωργικών προϊόντων και τροφίμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης της ονομασίας Χαλλούμι (Halloumi)/Hellim ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), τον Απρίλιο του 2021. Το πρόβλημα του χαμηλού επιπέδου οργάνωσης φαίνεται να προκύπτει κυρίως από την απουσία πνεύματος συνεργασίας και από την έλλειψη συνεργατικής κουλτούρας μεταξύ των παραγωγών. Συνεπώς, τα οικονομικά κίνητρα θα πρέπει να συνοδεύονται από δραστηριότητες ενημέρωσης και διαφώτισης των παραγωγών, σχετικά με τα πολλαπλά οφέλη που δύνανται να τους παρέχουν η οργάνωση και η συνεργασία. • Το προτεινόμενο μεθοδολογικό πλαίσιο και τα αποτελέσματα της μελέτης δύνανται να αξιοποιηθούν για σκοπούς συγκριτικής αξιολόγησης της βιωσιμότητας των ΓΣ, για μια πιο επικεντρωμένη αγροτική πολιτική και έρευνα, προσαρμοσμένη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ΓΣ, αλλά και για την υποστήριξη των φορέων λήψης αποφάσεων στην Κύπρο (π.χ. για την ομαλή μετάβαση από το Δίκτυο Γεωργικής Λογιστικής Πληροφόρησης στο Δίκτυο Δεδομένων για τη Γεωργική Βιωσιμότητα. Εν κατακλείδι, η αξιολόγηση της βιωσιμότητας των ΓΣ με τη χρήση απλών και σύνθετων δεικτών αποτελεί βασικό εργαλείο, εάν όχι προϋπόθεση, για τον κατάλληλο σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των αγροτικών πολιτικών, που αποσκοπούν σε έναν πιο βιώσιμο αγροτικό τομέα. Επισημαίνεται ότι τα σημαντικότερα ευρήματα της μελέτης έχουν δημοσιευτεί σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και σε πρακτικά συνεδρίων. Ενδεικτική βιβλιογραφία Carmona, A., Nahuelhual, L., Echeverría, C., Báez, A. 2010. Linking farming systems to landscape change: An empirical and spatially explicit study in southern Chile. Agriculture, Ecosystems & Environment, 139, 40-50. Dantsis, T., Douma, C., Giourga, C., Loumou, A., Polychronaki, E.A. 2010. A methodological approach to assess and compare the sustainability level of agricultural plant production systems. Ecological Indicators, 10, 256-263. de Olde, E.M., Oudshoorn, F.W., Sørensen, C.A.G., Bokkers, E.A.M., de Boer, I.J.M. 2016. Assessing sustainability at farm-level: Lessons learned from a comparison of tools in practice. Ecological Indicators, 66, 391-404. Giller, K.E. 2013. Can We Define the Term ‘Farming Systems’? A Question of Scale. Outlook on Agriculture, 42, 149-153. Haileslassie, A., Craufurd, P., Thiagarajah, R., Kumar, S., Whitbread, A., Rathor, A., Blummel, M., Ericsson, P., Kakumanu, K.R. 2016. Empirical evaluation of sustainability of divergent farms in the dryland farming systems of India. Ecological Indicators, 60, 710-723. Häni, F., Braga, F., Stämpfli, A., Keller, T., Fischer, M., Porsche, H. 2003. RISE, a tool for holistic sustainability assessment at the farm level. International food and agribusiness management review, 6, 78-90. Kuivanen, K.S., Alvarez, S., Michalscheck, M., Adjei-Nsiah, S., Descheemaeker, K., Mellon-Bedi, S., Groot, J.C.J. 2016. Characterising the diversity of smallholder farming systems and their constraints and opportunities for innovation: A case study from the Northern Region, Ghana. NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 78, 153-166. Lebacq, T., Baret, P.V., Stilmant, D. 2013. Sustainability indicators for livestock farming. A review. Agron. Sustain. Dev. 33, 311-327. OECD (2008). Handbook on Constructing Composite Indicators: Methodology and User Guide. OECD Publishing, Paris. Stylianou, A., Sdrali, D., and Apostolopoulos, C.D. 2020a. Capturing the diversity of Mediterranean farming systems prior to their sustainability assessment: the case of Cyprus. Land Use Policy, 96, 104722. Stylianou, A., Sdrali, D., and Apostolopoulos, C.D. 2020b. Integrated Sustainability Assessment of Divergent Mediterranean Farming Systems: Cyprus as a Case Study. Sustainability, 12, 6105. Van Passel, S., Nevens, F., Mathijs, E., and Van Huylenbroeck, G. 2007. Measuring farm sustainability and explaining differences in sustainable efficiency. Ecological Economics, 62, 149-161. Vlahos, G., Karanikolas, P., and Koutsouris, A. 2017. Integrated farming in Greece: a transition-to-sustainability perspective. International Journal of Agricultural Resources, Governance and Ecology, 13, 43-59. Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0