AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 489 47 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Έτσι, πολύ λίγα φυτικά υπολείμματα μένουν στο χωράφι για να λειτουργήσουν σαν εδαφοκάλυψη. Συχνά, καθώς οι παραγωγοί οργώνουν μετά τη συγκομιδή των δημητριακών, το έδαφος παραμένει εκτεθειμένο κατά το μεγαλύτερο μέρος της ξηρής περιόδου, επιτρέποντας τη διάβρωση του ανέμου και της καταιγίδας. Σε γυμνό έδαφος θερμοκρασίες υψηλότερες από 55°C μπορεί να εμφανιστούν στα πεδινά της Κύπρου κατά το πιο ξηρό μέρος του έτους, το οποίο μειώνει περαιτέρω την υγρασία του εδάφους, τη δραστηριότητα των μικροοργανισμών του εδάφους και την ανακύκλωση θρεπτικών ουσιών. Εάν το καλοκαίρι φυτικά υπολείμματα παραμένουν ως εδαφοκάλυψη, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη θερμοκρασία του εδάφους και να αυξήσουν την υγρασία του. Τόσο στα καρποφόρα δένδρα, όσο και στα σιτηρά για το διάστημα από τη συγκομιδή μέχρι τη σπορά, το έργο θα εφαρμόσει τη μέθοδο της μη κατεργασίας του εδάφους και κοπής της αυτοφυούς βλάστησης με χρήση στελεχοκόπτη ή καταστροφέα. Τα φυτικά υπολείμματα θα αφήνονται στην επιφάνεια του εδάφους για μείωση της εξάτμισης και περιορισμό των πολύ ψηλών θερμοκρασιών του καλοκαιριού, ενώ μετά την αποικοδόμησή τους θα συμβάλουν στον εμπλουτισμού του εδάφους με οργανική ουσία. Υπάρχουν δύο βασικά εμπόδια που καθιστούν πολύ περιορισμένα τα συστήματα καλλιέργειας δημητριακών χωρίς άροση και ελάχιστη άροση στην Κύπρο. Το πρώτο είναι ο σκεπτικισμός των αγροτών και η έλλειψη πεποίθησης ότι αυτή η μέθοδος λειτουργεί πράγματι και το δεύτερο είναι η έλλειψη εξειδικευμένων μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται για σπορά σε μη καλλιεργημένα χωράφια. Για τους σκοπούς του προγράμματος AgrOassis, στην Ελλάδα, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας όπου υπάρχει ο απαραίτητος εξοπλισμός, θα εφαρμοστεί η ακαλλιέργεια και στην Κύπρο θα εφαρμοστεί μειωμένη κατεργασία του εδάφους. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης Δράσης θα εξεταστούν και αξιολογηθούν διάφορα συστήματα πιστοποίησης της εν ενεργεία καλλιέργειας, με τη χρήση τηλεπισκόπησης. Κομποστοποίηση Ένας από τους σημαντικότερους δείκτες ποιότητας που σχετίζονται με την απερήμωση είναι η χαμηλή οργανική ύλη του εδάφους (ΟΥΕ) και κυρίως του κλάσματος εκείνου της οργανικής ύλης που υποστηρίζει τη βιολογική δραστηριότητα. Για το λόγο αυτό οι δράσεις για την καταπολέμηση της απερήμωσης και της υποβάθμισης των γεωργικών γαιών συχνά αποσκοπούν στην αύξηση της ΟΥΕ. Η ΟΥΕ αυξάνει τη γονιμότητα, την ικανότητα αποθήκευσης νερού, δημιουργεί έναν υγιή βιότοπο για ευεργετικά βακτήρια του εδάφους και αυξημένη μικροβιακή δραστηριότητα, δημιουργεί περισσότερα ανθεκτικά συσσωματώματα και καλύτερη εδαφική δομή, δεσμεύει άνθρακα, μειώνει τη διάβρωση και καθιστά τα εδάφη πιο ανθεκτικά στην κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, στην Κύπρο μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτή μια σημαντική απόκλιση μεταξύ της ανάγκης αύξησης της ΟΥΕ από τη μία πλευρά και της χρήσης οργανικών πρόσθετων από απόβλητα, όπως κοπές και κλαδέματα πάρκων και κήπων, απόβλητα τροφίμων κλπ. Κι αυτό παρά τη μεγάλη διαθεσιμότητά αυτών των αποβλήτων και την απαίτηση για εκτροπή της πορείας διαχείρισής τους από την υγειονομική ταφή με την οποία παράγονται σημαντικές ποσότητες μεθανίου, που είναι ισχυρό θερμοκηπιακό αέριο. Η Ακαλλιέργεια ή μειωμένη καλλιέργεια Η διάβρωση σε έναν αγρό ξεκινά όταν η προσθήκη του νερού στο έδαφος είναι μεγαλύτερη από τη διηθητικότητα του εδάφους. Τα γεωργικά εδάφη στην Κύπρο έχουν γενικά μικρές ταχύτητες διήθησης νερού και κακή δομή. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά ευάλωτα στην υδατική και την αιολική διάβρωση και στην ερημοποίηση. Οι τρέχουσες πρακτικές διαχείρισης της γης στα σιτηρά στην Κύπρο περιλαμβάνουν τόσο εκτεταμένο όσο και εντατικό όργωμα για την καταπολέμηση των ζιζανίων και την προετοιμασία της σποροκλίνης, μια πρακτική που αυξάνει την απώλεια οργανικής ύλης του εδάφους, υποβαθμίζει τη δομή και την ποιότητά του και ελαττώνει τη βιολογική δραστηριότητα σε αυτό, που είναι προϋπόθεση για έδαφος υγιές και σταθερό. Εικόνα 3: Το ανοιξιάτικο όργωμα εκθέτει το γυμνό χώμα στη βροχή, τον ήλιο και τον άνεμο Η μη άροση ή η ελάχιστη καλλιέργεια αποτρέπουν τη συμπίεση του εδάφους και την δημιουργία επιφανειακής κρούστας. Επιτρέπουν δε στα φυτά να αναπτύξουν βαθύτερες ρίζες, βοηθώντας την επιβίωσή τους υπό ξηρασία. Εδάφη κάτω από αυτές τις πρακτικές διαχείρισης συχνά έχουν αυξημένη οργανική ύλη, καλύτερη δομή, περισσότερα σταθερά συσσωματώματα και πολύ πιο πλούσια μικροβιακή ποικιλότητα, η οποία βοηθά το έδαφος να χτίσει αντίσταση κατά των ασθενειών. Αυτά τα εδάφη εκπέμπουν επίσης μειωμένες ποσότητες αερομεταφερόμενης σκόνης σε σύγκριση με εδάφη τα οποία τυγχάνουν διαχείρισης με συμβατικές τεχνικές οργώματος. Σε περιοχές που είναι επιρρεπείς στην ξηρασία και η έλλειψη νερού δημιουργεί μια μόνιμη ανησυχία για την απώλεια της καλλιέργειας ή τη μειωμένη παραγωγή και στις οποίες τα γεγονότα έντονων βροχοπτώσεων αυξάνουν τα ποσοστά απώλειας εδάφους, οι πιο πάνω ιδιότητες είναι ιδιαίτερα πολύτιμες. Επομένως, η μη άροση ή η ελάχιστη άροση μπορούν με την πάροδο του χρόνου να οδηγήσουν σε οικονομικά οφέλη για τους αγρότες. Επιπλέον, οι πρακτικές μη άροσης ή ελάχιστης άροσης έχουν σημαντική συμβολή στη μείωση του κόστους συντήρησης της παραγωγικής διαδικασίας, ως αποτέλεσμα μικρότερης δαπάνης σε καύσιμα, εργασία και εξοπλισμός και κατά συνέπεια και σε μειωμένο αποτύπωμα άνθρακα, αφού προκαλούν λιγότερες εκπομπές θερμοκηπιακών αερίων. Οι κτηνοτρόφοι προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν την παραγωγή σανού και άχυρου για χρήση ως ζωοτροφή.
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0