44 AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 489 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Εφαρμογή κυκλικής οικονομίας στη λατομική και μεταλλευτική βιομηχανία της Κύπρου Χαράλαμπος Χαραλάμπους Αντώνης Αντωνίου Λειτουργοί Μεταλλείων Υπηρεσία Μεταλλείων Το γραμμικό μοντέλο οικονομίας στηρίζεται στην παραγωγή ενέργειας από μη ανανεώσιμες πηγές και στην παραγωγή προϊόντων από υλικά που προέρχονται από τους φυσικούς πόρους της γης, τα οποία αφού ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής τους απορρίπτονται. Μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν κυρίως το πετρέλαιο, ο άνθρακας και το φυσικό αέριο, ενώ φυσικοί πόροι που χρησιμοποιούνται κατά κόρον για την παραγωγή προϊόντων περιλαμβάνουν τα μεταλλεύματα, τις ορυκτές πρώτες ύλες και τα πετρώματα. Η εφαρμογή του γραμμικού μοντέλου οικονομίας, σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθυσμού του πλανήτη κατά 5 δισεκατομμύρια τα τελευταία 60 χρόνια, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εξάντληση των φυσικών πόρων, στην υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και στην ολοκληρωτική καταστροφή του περιβάλλοντος. Για να τεθεί φραγμός στην επερχόμενη αυτή καταστροφή είναι αναγκαίο να υιοθετηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο το κυκλικό μοντέλο οικονομίας. Σε αυτό η ενέργεια παράγεται από ανανεώσιμες πηγές και από την αξιοποίηση των αποβλήτων. Τα παραγόμενα προϊόντα σχεδιάζονται με καινοτόμο τρόπο έτσι ώστε να αντέχουν περισσότερο στον χρόνο και αφού ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής τους, να επαναχρησιμοποιούνται για την παραγωγή του ίδιου ή άλλων προϊόντων. Το κυκλικό μοντέλο οικονομίας θα πρέπει να είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε τίποτα να μην απορρίπτεται και τα απόβλητα και απορρίμματα προηγούμενων ετών να αξιοποιούνται για την παραγωγή νέων προϊόντων, ενέργειας, νερού και άλλων πόρων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ως στόχο μέχρι το 2030 να ολοκληρωθεί σε σημαντικό βαθμό η μετάβαση από το γραμμικό στο κυκλικό μοντέλο οικονομίας, δίνοντας έμφαση στην παραγωγή νέων καινοτόμων βιομηχανικών προϊόντων, στην αποδοτικότερη διαχείριση των αποβλήτων και στην αγορά δευτερογενών πρώτων υλών. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το 2015 ένα σχέδιο δράσης για την προώθηση της μετάβασης, από το ένα μοντέλο οικονομίας στο άλλο, σε όλους τους κλάδους της βιομηχανίας. Στο σχέδιο δράσης προβλέπεται η οικονομική στήριξη της μετάβασης από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, το Πρόγραμμα Ορίζοντας 2020, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων και το πρόγραμμα LIFE. Η εφαρμογή του κυκλικού μοντέλου οικονομίας στον τομέα της μεταλλευτικής και λατομικής βιομηχανίας της Κύπρου είναι πάρα πολύ σημαντική. Σχετίζεται άμεσα με την αειφόρο αξιοποίηση των ορυκτών πόρων, την αξιοποίηση των αποβλήτων και, εντέλει την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Η εφαρμογή κυκλικού μοντέλου οικονομίας στον τομέα μπορεί να έχει τη βάση της σε δράσεις όπως η αξιοποίηση αποθέσεων μπάζων και εξορυκτικών αποβλήτων, μεταλλευμάτων που δεν ήταν πρότερα αξιοποιήσιμα, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών σε άλλες εφαρμογές ή ακόμα και για την παραγωγή ενέργειας. Χώρος νότιου μεταλλείου Μαθιάτη, πριν την απόληψη των χρυσοφόρων μπάζων Αποθέσεις μπάζων και εξορυκτικών αποβλήτων προκύπτουν από την εξόρυξη και επεξεργασία μεταλλευμάτων προηγούμενων χρόνων. Αυτά περιλαμβάνουν φτωχό μετάλλευμα χαλκού, χρυσού και σιδηροπυρίτη). Η αξιοποίησή του έχει απώτερο σκοπό την απόληψη των περιεχόμενων μετάλλων και την περιβαλλοντική αποκατάσταση των χώρων στους οποίους αυτά αποτέθηκαν. Η εν λόγω δράση θα συμβάλει στην παραγωγή ορυκτού πλούτου από τα απόβλητα, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος στα εγκαταλελειμμένα μεταλλεία της Κύπρου. Ως παράδειγμα αναφέρεται η απόληψη τοξικών χρυσοφόρων αποθέσεων που υπήρχαν στον χώρο της παλαιάς μονάδας παραγωγής χρυσού στο Μιτσερό τα οποία αποτελούσαν πηγή ρύπανσης με κυάνιο του εδάφους και των νερών της περιοχής. Αφού μεταφέρθηκαν στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας και λήφθηκε με υδρομεταλλουργικές μεθόδους ο περιεχόμενος χρυσός, ακολούθως αποτοξικοποιήθηκαν και τοποθετήθηκαν με ασφάλεια εντός της εκσκαφής του εν λόγω μεταλλείου. Παρόμοια περίπτωση αποτελεί η απόληψη χρυσοφόρων μπάζων από το νότιο μεταλλείο Μαθιάτη τα οποία λόγω της οξύτητας τους παρέμεναν γυμνά από βλάστηση και προκαλούσαν όξινες απορροές σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων προς τα γύρω τεμάχια γης. Την απόληψη ακολούθησε η υδρομεταλλουργική επεξεργασία τους στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας για την απόληψη του περιεχόμενου χρυσού και η αποκατάσταση του χώρου στον οποίο ήταν αποτιθεμένα με δενδροφύτευσή του. Διαμόρφωση και δενδοφύτευση του χώρου του νότιου μεταλλείου Μαθιάτη μετά την απομάκρυνση των χρυσοφόρων μπάζων για σκοπούς ανάκτησης του περιεχομένου χρυσού στο μεταλλείο της Σκουριώτισσας
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0