31 AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 489 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο ρόλος του αστικού πρασίνου στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής Κωνσταντίνος Περικλέους Δασικός Λειτουργός Τμήμα Δασών Με το 54% του παγκόσμιου πληθυσμού να κατοικεί σε πόλεις είναι σημαντική η αξιολόγηση της βιωσιμότητας των πόλεων και η εξεύρεση σημαντικών τρόπων βελτίωσης. Η αστικοποίηση, η ταχεία αύξηση του πληθυσμού και η κλιματική αλλαγή οδηγούν στην υποβάθμιση και αλλοτρίωση των αστικών κέντρων, τόσο από φυσική όσο και από κοινωνική και πολιτιστική άποψη. Σε παγκόσμιο επίπεδο η αστικοποίηση είναι μία από τις κύριες αιτίες που οδηγούν στην απώλεια των φυσικών οικοτόπων. Καθώς οι αστικές περιοχές μεγαλώνουν με την πάροδο του χρόνου, οι πράσινες περιοχές που συνήθως τις περιβάλλουν κινδυνεύουν με αφανισμό. Η κλιματική αλλαγή είναι μία μεγάλη πρόκληση για ολόκληρο τον πλανήτη και ειδικότερα για τους κατοίκους των πόλεων. Ο αριθμός των θερμών ημερών αυξάνεται σε πολλά μέρη του κόσμου λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής. Η υψηλή θερμοκρασία του αέρα επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη δημόσια υγεία με μεγαλύτερο αντίκτυπο στους κατοίκους των αστικών περιοχών. Οι πόλεις είναι πολύ πιο επιρρεπείς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής για αυτό είναι επιτακτική η ανάγκη για τον σχεδιασμό ανθεκτικών πόλεων, που να έχουν την προσαρμοστική ικανότητα και την ανθεκτικότητα στους εξωτερικούς κινδύνους. Ποιότητα ζωής στα αστικά κέντρα Ένας από τους στόχους της οποιασδήποτε ανάπτυξης είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η αστικοποίηση αύξησε την πρόσβαση των πολιτών σε σύγχρονες εγκαταστάσεις και υποδομές αλλά ταυτόχρονα μείωσε την ποιότητα ζωής λόγω των κοινωνικών ανισορροπιών που χαρακτηρίζουν τις μεγαλουπόλεις. Ο βαθμός ικανοποίησης και η διαφοροποίηση των πόλεων είναι συνάρτηση πολλών παραμέτρων, όπως την ικανοποίηση από την εξυπηρέτηση από τις συγκοινωνίες ή η έλλειψη αυτής, τις πολιτιστικές εγκαταστάσεις, τους χώρους πρασίνου, την ποιότητα του αέρα και την τοπική αυτοδιοίκηση. Η ποιότητα του αστικού τοπίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν δείκτης επιπέδου ποιότητας ζωής. Ρόλος των προσιτών και συνάμα ελκυστικών πάρκων αναψυχής και των καλά διαμορφωμένων χώρων πρασίνου, πρέπει να είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Σημασία του αστικού πρασίνου στα αστικά κέντρα Ποικίλες παρεμβάσεις καθιστούν τις αστικές περιοχές πιο ανθεκτικές στην επερχόμενη κλιματική αλλαγή, όπως ο σωστός προγραμματισμός και σχεδιασμός των πράσινων σημείων και γενικότερα των πράσινων χώρων αναψυχής. Η πράσινη αστική υποδομή είναι ωφέλιμη μέσω της εξισορρόπησης της ροής των υδάτων, την παροχή θερμικής άνεσης, την εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διατήρηση καθαρών πόλεων από απορρίμματα και σκουπίδια μέσω της ανακύκλωσης. Οι αστικοί χώροι πρασίνου είναι παραδεκτό ότι παρέχουν μια σειρά από κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη προσφέροντας έτσι καλύτερη ποιότητα ζωής. Η αστικοποίηση έχει ως επακόλουθο την αύξηση της πυκνότητας του πληθυσμού των κατοίκων των πόλεων με αποτέλεσμα την πτώση του δείκτη της κατά κεφαλήν πράσινης κάλυψης. Γίνεται επομένως αντιληπτή η αναγκαιότητα της διατήρησης και επέκτασης των χώρων πρασίνου μέσω σωστού αστικού σχεδιασμού και η εισαγωγή του πρασίνου και της βιοποικιλότητας σε ένα σωστά δομημένο αστικό περιβάλλον. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας εν μέσω της αστικοποίησης και του κατακερματισμού των οικοτόπων, της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινωνία. Η επίδραση του αστικού πρασίνου στην ανάπτυξη της σωματικής δραστηριότητας, την κοινωνικοποίηση και την αναψυχή Η ύπαρξη του πρασίνου αποτελούσε από την αρχαιότητα βασικό στοιχείο των οικισμών. Με την πάροδο του χρόνου η δημιουργία πρασίνου στις πόλεις άλλαξε με τις επικρατούσες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτιστικές συνθήκες και τις μορφές του τοπίου. Οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων αποδίδουν πολλαπλές αξίες στους αστικούς χώρους πρασίνου, με τη χρήση της βλάστησης σε κατάλληλη αστική γεωμετρία, με τη δημιουργία νησίδων πρασίνου, πάρκων, χώρων πρασίνου κ.λπ., όσο μεγάλη και αν είναι η έκταση αυτών, αφού εξυπηρετούν σημαντικές λειτουργίες και πολύτιμες υπηρεσίες για την ανθρώπινη ευημερία. Η παρουσία φυσικών αλλά και τεχνητών αστικών πράσινων περιοχών παρέχει πολλαπλά οφέλη στην ποιότητα ζωής των κατοίκων, σε ατομικό, κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Οι χώροι πρασίνου παρέχουν ευκαιρίες για σωματική δραστηριότητα, καθώς επίσης και για κάλυψη των ψυχικών, συναισθηματικών και πνευματικών αναγκών. Υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ των χώρων πρασίνου και του περιβάλλοντος διαβίωσης των ανθρώπων όσον αφορά τη σωματική και ψυχική υγεία. Η σωματική δραστηριότητα στα πράσινα αστικά πάρκα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διάθεση των επισκεπτών και η αλληλεπίδραση με τη φύση αποφέρει πολλαπλά οφέλη για την ανθρώπινη υγεία. Οι κοινωνικοί δεσμοί μεταξύ των κατοίκων των πόλεων βρίσκονται σε παρακμή λόγω των προτύπων εργασίας, της αυξημένης κινητικότητας, και της ραγδαίας εξέλιξης στον τομέα της τεχνολογίας και των επικοινωνιών. Ως αντιστάθμισμα, οι αστικοί χώροι πρασίνου αποτελούν τον πυλώνα για αναψυχή, κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη σχέσεων και ευρύτερη κοινωνικοποίηση ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης, ηλικίας και φύλου. Το αστικό πράσινο και οι υπηρεσίες που προσφέρει συντελούν αποφασιστικά στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων των αστικών κέντρων. Είναι επιτακτική η ανάγκη πλέον να σχεδιάζονται και να δημιουργούνται νέοι χώροι πρασίνου ώστε οι κάτοικοι να μπορούν να αναπνεύσουν καθαρό αέρα, να ξεφύγουν από την αστική ζωή και την καθημερινότητα. Ο σχεδιασμός των νέων αστικών κέντρων θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένος στην επερχόμενη κλιματική αλλαγή, λαμβάνοντας υπόψη και τη συνεχή αύξηση του πληθυσμού των πόλεων και την αστικοποίηση. Εκ των ων ουκ άνευ να εντείνονται οι προσπάθειες να καταστούν οι πόλεις βιώσιμες μέσω των καλά οργανωμένων, μεγάλων, καθαρών και καλά διατηρημένων χώρων πρασίνου.
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0