AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 488 54 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Εικόνα 1. Περιοχές δειγματοληψίας. Σκοπευτήριο μελέτης (α, β), εφήμερο υδατόρεμα πλησίον του σκοπευτηρίου (γ) και δημοφιλής κυνηγετική περιοχή στον Ακάμα (δ) (100 mg/kg) (FAO/WHO, 2001), καθώς και την καθορισμένη κατευθυντήρια τιμή Pb σε εδάφη υπαίθριων σκοπευτηρίων όπως ορίζεται από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών (400 mg/kg) (USEPA, 2001). Εντούτοις, οι αναφερόμενες συγκεντρώσεις συμφωνούν με τις συγκεντρώσεις που έχουν αναφερθεί προηγουμένως σε σκοπευτήρια παγκοσμίως (Dinake et al., 2018). Αυξημένες συγκεντρώσεις Pb βρέθηκαν επίσης στο έδαφος στην πλαγιά που γειτνιάζει με το σκοπευτήριο, αν και σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με τα αντίστοιχα που βρέθηκαν στα εδάφη του σκοπευτηρίου. Αυτό μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι τα σκάγια μπορούν να διασκορπιστούν σε αυτήν την πλαγιά, καθώς ένα ποσοστό στόχων ρίχνεται και πυροβολείται προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα δείγματα λεπτής υφής, εκείνα δηλαδή που περνούσαν από κόσκινο 0,5 mm, παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερες συγκεντρώσεις Pb, σχεδόν διπλάσιες, σε σύγκριση με τα πιο χονδροειδή δείγματα, τα οποία πέρασαν από κόσκινο 2 mm (Πίνακας 1). Είναι καλά αποδεκτό ότι η προσρόφηση Pb στο έδαφος εξαρτάται περισσότερο από την περιεκτικότητα σε άργιλο και ανθρακικά άλατα παρά από άλλες φυσικοχημικές ιδιότητες (Du et al., 2020). Αυτό εξηγεί τις υψηλότερες συγκεντρώσεις Pb σε δείγματα εδάφους λεπτής υφής, καθώς αυτά τα δείγματα περιείχαν υψηλότερη περιεκτικότητα σε άργιλο, καθώς και λάσπη και πολύ λεπτή άμμο σε σύγκριση με δείγματα χονδροειδούς υφής, τα οποία με τη σειρά τους περιείχαν υψηλότερο ποσοστό χονδροειδούς και πολύ χονδροειδούς άμμου (Kemper and Rosenau, 1986). Όσον αφορά τα δείγματα εδάφους που συλλέχθηκαν από τον Ακάμα, οι συγκεντρώσεις Pb δεν παρουσίασαν στατιστικά σημαντική διαφορά σε σχέση με τα δείγματα ελέγχου, καταδεικνύοντας την αμελητέα ρύπανση του εδάφους δημοφιλών περιοχών κυνήγιού λόγω της διασποράς Pb από τα σκάγια. Πίνακας 1: Συγκέντρωση Pb σε δείγματα εδάφους εντός του σκοπευτηρίου και από την παρακείμενη περιοχή μελέτης. Τα δείγματα είχαν κοσκινιστεί με κόσκινο 2 mm, όπως επίσης και με κόσκινο 0,5 mm. Περιοχή μελέτης < 0,5 mm < 2 mm mg/ kg ξηρού βάρους σκοπευτικό γήπεδο 1 7.265 3.379 σκοπευτικό γήπεδο 2 1.353 791 σκοπευτικό γήπεδο 3 4.878 2.863 παρακείμενη πλαγιά 78 86 έδαφος ελέγχου, μάρτυρας 31 27 Οι συγκεντρώσεις του Pb στα ιζήματα της περιοχής του σκοπευτηρίου παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση, αφού οι τιμές κυμαίνονται από κάτω του ορίου ανίχνευσης μέχρι και 180 mg/kg. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση βρέθηκε στα ιζήματα του εφήμερου υδατορέματος που βρίσκεται πολύ κοντά στο σκοπευτήριο που μελετήθηκε, αφού τα σκάγια δύναται να διασκορπίζονται απευθείας σε αυτό. Ο βαθμός ρύπανσης των ιζημάτων μειώνεται σημαντικά καθώς αυξάνεται η απόσταση από το σκοπευτήριο, αφού η συγκέντρωση Pb στα ιζήματα του ιδίου υδατορέματος σε απόσταση 500 μέτρα από το σκοπευτήριο ήταν σχεδόν έξι φορές χαμηλότερη (34 mg/kg) σε σύγκριση με εκείνη που βρέθηκε πολύ κοντά στο σκοπευτήριο. Επιπλέον, δεν αποκαλύφθηκε ρύπανση από Pb στα ιζήματα του Η εκτίμηση κινδύνου αφορούσε τη ρύπανση από Pb στο έδαφος, τα ιζήματα και το οικοσύστημα, ενώ οι κίνδυνοι στη δημόσια υγεία εκτιμήθηκαν με βάση τις συγκεντρώσεις του μολύβδου στα εδώδιμα μέρη των φυτών που έτυχαν δειγματοληπτικό έλεγχο και συμπεριελάμβαναν τα είδη κάππαρη, ελιά και τρεμιθιά. Ο βαθμός ρύπανσης των εδαφών εντός και περιμετρικά του σκοπευτηρίου εκτιμήθηκε μέσω του συντελεστή εμπλουτισμού (enrichment factor; EF) και του συντελεστή ρύπανσης (contamination factor; CF). O δείκτης EF χρησιμοποιήθηκε επίσης για την αξιολόγηση του βαθμού ρύπανσης των ιζημάτων παρακείμενων υδατικών σωμάτων, ενός εφήμερου υδατορέματος και μιας υδατοξεξαμενής, λόγω της πιθανής διασποράς του Pb από το σκοπευτήριο. Επιπλέον, ο οικολογικός παράγοντας κινδύνου (ecological risk factor; Ei) υπολογίστηκε για την αξιολόγηση των πιθανών τοξικολογικών κινδύνων για το οικοσύστημα που μελετήθηκε σε σχέση με το επίπεδο ρύπανσης από Pb. Στις εκτιμήσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν οι διάμεσες συγκεντρώσεις υποβάθρου του εδάφους ελέγχου και των ανάντη μη ρυπασμένων ιζημάτων. Η σχετική μεθοδολογία, συμπεριλαμβανομένων των αντίστοιχων εξισώσεων που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των δεικτών ρύπανσης που εφαρμόζονται και την ταξινόμηση της ρύπανσης με βάση αυτούς τους δείκτες, περιγράφεται αναλυτικά από τους Sahoo et al. (2017) και Dinake et al. (2018). Αποτελέσματα και συζήτηση Το έδαφος των τριών σκοπευτικών γηπέδων που μελετήθηκαν ήταν ιδιαίτερα ρυπασμένο με Pb (Πίνακας 1), αφού οι συγκεντρώσεις που καταγράφηκαν κυμαίνονταν από 791 mg/kg έως 7265 mg/kg. Ο βαθμός ρύπανσης από Pb των σκοπευτικών γηπέδων επηρεάστηκε από την περίοδο χρήσης τους και τη δημοτικότητά τους. Η έκταση της ρύπανσης από Pb των εδαφών που μελετήθηκαν αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αυτά τα εδάφη εμφάνισαν δεκάδες ή και εκατοντάδες φορές (από 43 έως 243 φορές) υψηλότερες συγκεντρώσεις Pb σε σύγκριση με εκείνες του εδάφους ελέγχου (31 mg/kg) (Πίνακας 1). Οι συγκεντρώσεις στα εδάφη του σκοπευτηρίου υπερέβησαν κατά πολύ το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο Pb στο γεωργικό έδαφος σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0