48 AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 488 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ σε εφαρμογή και πέραν των 180 χωρών την υπέγραψαν. Επομένως, η Σύμβαση CITES είναι μια διεθνής συμφωνία μεταξύ των κρατών μελών. Παρά το γεγονός ότι η CITES είναι νομικά δεσμευτική για τα μέρη, με την έννοια ότι πρέπει να εφαρμοστεί από τις χώρες που υπόγραψαν τη Σύμβαση, δεν παίρνει όμως τη θέση των εθνικών νομοθεσιών. Παρέχει, παρόλα αυτά, ένα πλαίσιο για κάθε συμβαλλόμενο μέρος, το οποίο θα πρέπει να υιοθετηθεί με εθνική νομοθεσία προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η CITES εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο. Η Κύπρος υπέγραψε τη Σύμβαση το 1975. Σκοπός της Σύμβασης είναι να διασφαλίσει ότι το διεθνές εμπόριο των άγριων ειδών (ζώων και φυτών), δεν απειλεί τη διατήρησή τους. Βασική αρχή της Σύμβασης είναι ότι η εμπορία και διακίνηση ειδών CITES, συμπεριλαμβανομένων υβριδίων τους, δειγμάτων, ζωντανών ή νεκρών, μερών τους ή προϊόντων μερών και παραγώγων, γίνεται μέσω ενός ενιαίου συστήματος αδειοδότησης και πιστοποιητικών διακίνησης ή κατοχής τους, που εκδίδονται αποκλειστικά από τις αρμόδιες Διαχειριστικές Αρχές CITES (CITES Management Authorities) των μερών της Σύμβασης. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Σύμβαση εφαρμόζεται μέσω του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου της 9ης Δεκεμβρίου 1996 για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας με τον έλεγχο του εμπορίου τους. Ως κανονισμός είναι απευθείας νομικά δεσμευτικός προς όλα τα Κράτη Μέλη, αλλά και σε εθνικό επίπεδο η Σύμβαση ρυθμίζεται μέσω του Νόμου Αρ. 153(Ι)/2003, για την Προστασία και Διαχείριση της Άγριας Ζωής. Η CITES, παρέχει διάφορους βαθμούς προστασίας σε πάνω από 38.000 είδη ζώων και φυτών σε 3 διαφορετικές κατηγορίες, ανάλογα με το επίπεδο απειλής τους, μέσω των Παραρτημάτων Ι, ΙΙ και ΙΙΙ. Συγκεκριμένα τα Παραρτήματα περιλαμβάνουν 6.000 είδη ζώων και 32.000 είδη φυτών. Περιλαμβάνονται ολόκληρες ομάδες (όπως τα Πρωτεύοντα και τα Κητώδη - φάλαινες, δελφίνια και φώκιες), θαλάσσιες χελώνες, παπαγάλοι, κοράλλια, κάκτοι και ορχιδέες. Αν και είδη, όπως οι αρκούδες, οι ελέφαντες και οι φάλαινες, είναι τα πιο γνωστά παραδείγματα ειδών που ανήκουν στη CITES, οι πιο πολυάριθμες ομάδες περιλαμβάνουν λιγότερο δημοφιλή φυτά και ζώα, όπως αλόη, κοράλλια, μύδια και βατράχια. Το Παράρτημα Ι περιλαμβάνει 687 είδη ζώων και 395 είδη φυτών που απειλούνται με εξαφάνιση. Το εμπόριο αυτών των ειδών, επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Εάν είδη του Παραρτήματος Ι έχουν γεννηθεί και ανατραφεί νόμιμα σε αιχμαλωσία ή είναι νομίμως τεχνητά αναπαραγόμενα, τότε τυγχάνουν διαχείρισης ως αν να περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ, ό που το εμπόριο επιτρέπεται με όρους. Το Παράρτημα ΙΙ περιλαμβάνει 5 056 είδη ζώων και 32 364 είδη φυτών των οποίων οι πληθυσμοί δεν απειλούνται απαραίτητα με εξαφάνιση, αλλά το εμπόριο τους ρυθμίζεται έτσι ώστε να αποφευχθεί αξιοποίηση τους η οποία είναι ασύμβατη με την επιβίωσή τους. Το Παράρτημα ΙΙΙ περιλαμβάνει 202 είδη ζώων και 9 είδη φυτών τα οποία προστατεύονται σε τουλάχιστον μία χώρα, η οποία έχει ζητήσει από τα άλλα μέρη της CITES βοήθεια στον έλεγχο του εμπορίου. Το εμπόριο αυτών των ειδών ρυθμίζεται ανάλογα. Για το εμπόριο προς και από την Ευρωπαϊκή Ένωση (εισαγωγή, εξαγωγή, επανεξαγωγή) σε ζωικά ή φυτικά είδη (ή μερών ή παραγώγων τους) που αναφέρονται σε ένα από τα Παραρτήματα της Σύμβασης απαιτούνται συγκεκριμένες άδειες, πιστοποιητικά ή γνωστοποιήσεις. Οι Διαχειριστικές Αρχές, δύνανται να εκδώσουν διαφόρων τύπων έγγραφα για το εμπόριο από και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως Άδεια Εισαγωγής (Import permit) που αφορά την εισαγωγή δειγμάτων/ ειδών, Άδεια εξαγωγής (Export permit) που αφορά την εξαγωγή δειγμάτων/ ειδών και Πιστοποιητικό επανεξαγωγής (Re-export certificate) που αφορά την επανεξαγωγή δειγμάτων/ειδών. Για διακίνηση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω του ανοικτού εμπορίου και διακίνησης, η αδειοδότηση γίνεται μόνο για είδη που ανήκουν στο Παράρτημα Ι, τα οποία έχουν και την πιο ψηλή προστασία. Σε αυτές τις περιπτώσεις εκδίδεται άδεια Ευρωπαϊκής Διακίνησης που δίνει τη δυνατότητα στο είδος να μετακινείται σε όλα τα κράτη μέλη, όσες φορές παραστεί η ανάγκη. Στις περιπτώσεις ειδών που περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ, δεν απαιτείται η έκδοση οποιασδήποτε άδειας για τη διακίνησή τους σε άλλα κράτη μέλη, όσον αφορά τη Σύμβαση CITES. Υπάρχουν φυσικά εξαιρέσεις όταν τα είδη είναι γεννημένα και μεγαλωμένα σε αιχμαλωσία ή προκύπτουν από τεχνητή γονιμοποίηση. Σε αυτές τις περιπτώσεις το είδος που ανήκει στο Παράρτημα Ι θεωρείται ότι ανήκει στο Παράρτημα ΙΙ. Σε περιπτώσεις που το είδος δεν ανήκει σε κάποιο Παράρτημα τότε δίνεται βεβαίωση ότι το είδος δεν ανήκει στη Σύμβαση CITES ώστε να μπορεί να προχωρήσει η εξαγωγή ή η εισαγωγή του. Στην Κύπρο, το Τμήμα Περιβάλλοντος είναι η Διαχειριστική Αρχή για τη Σύμβαση που σημαίνει είναι υπεύθυνο για τη γενική εφαρμογή και την αδειοδότηση. Επίσης προεδρεύει της Επιστημονικής Επιτροπής που είναι υπεύθυνη για τη διερεύνηση κατά πόσο κάποια διακίνηση επηρεάζει τον άγριο πληθυσμό αλλά και τον έλεγχο των χώρων κράτησής τους σε περιπτώσεις ζωντανών ειδών Παραρτήματος Ι. Η σύνθεση της Επιτροπής αποτελείται από εκπροσώπους διάφορων σχετικών Τμημάτων και Υπηρεσιών, ανάλογα με το υπό εξέταση είδος και τα χαρακτηριστικά του. Το Τμήμα Τελωνείων είναι η αρμόδια Αρχή για την καταπολέμηση παράνομης εισαγωγής ή διακίνησης και τον έλεγχο της Σύμβασης στα σημεία εισόδου των ειδών CITES. Σε περιπτώσεις που βρίσκονται είδη των οποίων δεν επιτρέπεται η διακίνηση ή δεν έχουν τις κατάλληλες άδειες, γίνεται κατάσχεση και διαχείριση του αντικειμένου (μέρους ή παραγώγου), του φυτού ή του ζώου. Για τη σωστή λειτουργία και επιτυχία της εφαρμογής της Συμβάσης, τα αρμόδια τμήματα της Δημόσιας Υπηρεσίας βρίσκονται σε συνεργασία μεταξύ τους, αλλά και με ιδιώτες οι οποίοι ασχολούνται με τη διακίνηση ζωντανών ειδών ή προϊόντων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να επιτευχθεί η προστασία των ειδών με ελεγμένο και αδειοδοτημένο εμπόριο.
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0