42 AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 488 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η αξιοποίηση ανθρωποπουλιών για τη βιολογική καταπολέμηση τρωκτικών στον Αγρό Ανδρέας Κυπριανού Δασικός Λειτουργός Τμήμα Δασών Tα μικρά θηλαστικά, κυρίως τα τρωκτικά, είναι υπεύθυνα για την καταστροφή περίπου του 24% της συνολικής παγκόσμιας γεωργικής παραγωγής. Για την καταπολέμηση τoυς, οι αγρότες χρησιμοποιούν διάφορα σκευάσματα - τα τρωκτικοκτόνα, κοινώς ποντικοφάρμακα. Ωστόσο, αυτά είναι σχετικά αναποτελεσματικά λόγω της μικρής διάρκειας δράσης τους. Πέραν του γεγονότος ότι δεν φέρνουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, ενδέχεται να επιφέρουν ζημιές στα οικοσυστήματα, να αφήσουν υπολείμματα στο έδαφος και το νερό και να έχουν δευτερογενείς δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και την άγρια ζωή. Επιπλέον, τα νεκρά δηλητηριασμένα τρωκτικά, γίνονται δόλωμα για άλλα είδη της άγριας ζωής που τρέφονται με αυτά. Ως εναλλακτική λύση στη χρήση χημικών σκευασμάτων, τα ανθρωποπούλια (Tyto alba) έχουν χρησιμοποιηθεί ως μέσο καταπολέμησης των τρωκτικών σε αρκετές χώρες, όπως οι ΗΠΑ, Ισραήλ, Ηνωμένο Βασίλειο κ.λπ., από το 1982 και μετά, με εξαιρετικά αποτελέσματα. Η θήρευση των τρωκτικών από αυτά τα νυκτόβια αρπακτικά μειώνει σημαντικά τους αριθμούς τους, με αποτέλεσμα τη μείωση των ζημιών στις καλλιέργειες απαλείφοντας ταυτόχρονα την ανάγκη χρήσης δραστικών και, ενδεχόμενα, επιζήμιων για το περιβάλλον μεθόδων ελέγχου των πληθυσμών τους. Τα ανθρωποπούλια είναι άριστοι κυνηγοί τρωκτικών χάρη στην οξυμένη τους όραση και ακοή καθώς και την αθόρυβη πτήση στο σκοτάδι, αφού δραστηριοποιούνται και κυνηγούν το βράδυ. Διαθέτουν πολύ δυνατά και μακριά πόδια για να αρπάζουν τα τρωκτικά με τα γαμψά τους νύχια. Το 95% της διατροφής τους αποτελείται από τρωκτικά όπως αρουραίους, ποντίκια και μυγαλές. Ένα ζευγάρι ανθρωποπουλιών μπορεί να θηρεύσει 2.000 - 6.000 τρωκτικά τον χρόνο. Τα ανθρωποπούλια κυνηγούν σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου από τη φωλιά τους, ενώ κάποιες φορές φθάνουν μέχρι και τα 5 χιλιόμετρα. Για αυτό αποφασίστηκε να εφαρμοστεί και στην Κύπρο η τοποθέτηση τεχνητών φωλιών ώστε να ενθαρρυνθεί η φωλεοποίηση του είδους και η αξιοποίηση τους ως θηρευτές για δραστική μείωση του αριθμού των τρωκτικών. Εικόνα 1: Ανθρωποπούλια σε τεχνητή φωλιά Η χρήση τεχνητών φωλιών για την υποβοήθηση της φωλεοποίησης της άγριας πανίδας γίνεται με στόχο την αύξηση της αναπαραγωγικής επιτυχίας της άγριας ζωής σε περιοχές όπου οι φυσικές φωλιές δεν είναι διαθέσιμες στον επιθυμητό βαθμό ή είναι ακατάλληλες. Οι φωλιές πρέπει να τοποθετηθούν και να είναι διαθέσιμες για τα πουλιά πριν από την έναρξη της περιόδου αναπαραγωγής τους. Η προσπάθεια απαιτεί αρκετή υπομονή ώστε να προσελκυστούν τα πουλιά και να εγκατασταθούν σε αυτές και μπορεί να διαρκέσει ένα ή δύο χρόνια μέχρι την εγκατάσταση των επιθυμητών ειδών στις θέσεις φωλεοποίησης. Εκτός από τον βιότοπο, ορισμένοι άλλοι παράγοντες επηρεάζουν την επιτυχία των τεχνητών φωλιών. Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν τα υλικά κατασκευής που χρησιμοποιούνται, τον σχεδιασμό και την τοποθέτηση. Οι φωλιές πρέπει να είναι μεγάλες για να έχουν χώρο οι νεοσσοί να δοκιμάζουν τα φτερά τους πριν να είναι ώριμοι να πετάξουν. Επίσης, οι φωλιές πρέπει να μην είναι υγρές γιατί η υγρασία καταστρέφει τα αυγά. Για την κατασκευή των φωλιών χρησιμοποιείται ειδικό ξύλο, κόντρα πλακέ θαλάσσης (marine plywood), που είναι αδιάβροχο και πιο ανθεκτικό. Oι φωλιές πρέπει να ανοίγουν από το πλάι ή την κορυφή για τον καθαρισμό και την παρακολούθηση και να υπάρχουν τρύπες για αερισμό, αλλά και για αποστράγγιση του βρόχινου νερού στη βάση. Μέσα στις φωλιές τοποθετείται φελλός που βοηθά ώστε να μην κυλούν τα αυγά. Η οπή εισόδου πρέπει να έχει ύψος το ελάχιστο 45 εκατοστά από την βάση της φωλιάς με βέλτιστο τα 76 εκατοστά. Αυτό αποτρέπει την πτώση των νεοσσών από την έξοδο της φωλιάς προτού να είναι έτοιμοι για να πετάξουν. Το πέταγμα των νεοσσών συμβαίνει περίπου 56 μέρες από την εκκόλαψή τους. Επιπρόσθετα, γύρω από την οπή εισόδου πρέπει να τοποθετηθεί ξύλινη πλατφόρμα, για να μην πέσουν οι νεοσσοί έξω από τη φωλιά. Η οπή εισόδου των φωλιών είναι καλύτερο να βρίσκεται στην υπήνεμη πλευρά, ώστε να προστατεύεται το εσωτερικό της φωλιάς από τον άνεμο και τις βροχές. Εικόνα 2: Πρότυπη ξύλινη φωλιά σε δέντρο πεύκου. Η φωλιά πρέπει να τοποθετηθεί σε τέτοιο σημείο ώστε η οπή να είναι καλά ορατή από μακρινή απόσταση. Αυτό είναι αρκετά σημαντικό γιατί αυξάνει τις πιθανότητες να γίνει ορατή από τα πουλιά και κατά συνέπεια τις πιθανότητες αποίκησης της. Το δέντρο όπου θα τοποθετηθεί η φωλιά δεν πρέπει να έχει άλλα δέντρα πλησίον του. Αν πρόκειται για συστάδα δέντρων, η ξύλινη φωλιά τοποθετιέται στην άκρη της συστάδας, με τρόπο ώστε μπροστά από τη φωλιά να
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0