40 AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 488 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ υδατικό σώμα Τρέμιθος και σε αμμούχες φάσεις πλειοπλειστοκαινικής ηλικίας, στο υδατικό σώμα Κίτι - Περβόλια. Τα δύο σώματα βρίσκονται σε υδραυλική επικοινωνία μεταξύ τους με την ακόρεστη ζώνη να κυμαίνεται από 10 μέχρι 20 μέτρα. Το υπόβαθρό τους δομείται από κρητίδες και μάργες των σχηματισμών Λευκάρων και Πάχνας, Παλαιοκαινικής - Μειοκαινικής ηλικίας, αντίστοιχα. ΣτηνπεριοχήτουυπόγειουυδατικούσυστήματοςτουΤρέμιθου δεν παρουσιάζονται οποιαδήποτε ποιοτικά προβλήματα ενώ παράλληλα το υπόγειο νερό χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, για σκοπούς υδατοπρομήθειας. Αντίθετα στο παραλιακό τμήμα παρατηρούνται αρκετά ποιοτικά προβλήματα, καθώς επηρεάζεται τόσο από σημειακές όσο και από διάχυτες πηγές ρύπανσης. Η διείσδυση θαλασσινού νερού ως αποτέλεσμα του περιορισμένου εμπλουτισμού αλλά και της υπεράντλησης, αυξάνει την ηλεκτρική αγωγιμότητα του υπόγειου νερού και σε κάποιες περιοχές έχουν καταγραφεί τιμές πέραν των 10 000μS/cm. Παράλληλα, καταγράφονται αυξημένες συγκεντρώσεις χλωριούχων αλλά και θειικών ιόντων. Επιπλέον, η έντονη γεωργική δραστηριότητα πρωτίστως, αλλά και η εκτεταμένη κτηνοτροφία έχουν προκαλέσει αύξηση στη συγκέντρωση των νιτρικών ιόντων στα υπόγεια νερά, που σε ορισμένες περιπτώσεις έχει ξεπεράσει τα 300 mg/L. Από το 2004, ο υδροφορέας Κίτι - Περβόλια και μέρος του υδροφορέα της κοίτης του ποταμού Τρέμιθου έχουν χαρακτηριστεί περιοχές ευάλωτες σε νιτρορύπανση. Από τότε έως και σήμερα παρατηρούνται υψηλές συγκεντρώσεις NO3 -, με μέσες τιμές νιτρικών πάνω από 50 mg/L και αυξητικές τάσεις στους περισσότερους σταθμούς παρακολούθησης. Σημειωτέον ότι στην περιοχή έχουν εφαρμοστεί προγράμματα δράσης καθώς επίσης και ο Κώδικας Ορθής Γεωργικής Πρακτικής. Δειγματοληψία και αποτελέσματα Η δειγματοληψία του υπογείου νερού από τα δύο υδατικά σώματα έγινε από δέκα, ομοιόμορφα κατανεμημένες στην περιοχή μελέτης, αρδευτικές και υδρευτικές γεωτρήσεις και φρεάτια (Σχήμα 1). Πραγματοποιήθηκαν εποχικές δειγματοληψίες, η μία το φθινόπωρο του 2020 δηλαδή στο τέλος της καλοκαιρινής/ξηρής περιόδου και η δεύτερη την άνοιξη του 2021 δηλαδή στο τέλος της χειμερινής/βροχερής περιόδου, για να εξεταστεί εάν υπάρχει συσχετισμός στην ποιότητα του υπογείου νερού με τον εμπλουτισμό του υδροφόρου κατά τη χειμερινή περίοδο. Συνολικά οι τιμές του δ15N-NO3 κυμάνθηκαν από 2,5 έως 19,8‰ με μέσο όρο 9,24‰, ενώ εκείνες του δ18O-NO3 από 4,2 έως 15,3‰ με μέσο όρο 7,6‰ (Σχήμα 2). Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι οι τιμές των ισοτόπων, όπως και οι τιμές των NO3 - συγκεντρώσεων, παρουσιάζουν χωρική διακύμανση. Σχήμα 1: Γεωλογικός χάρτης της περιοχής μελέτης (Τ.Γ.Ε. Γεωλογικός Χάρτης της Κύπρου, κλίμακα 1:250000), δίκτυο δειγματοληψίας και μέση συγκέντρωση νιτρικών αλάτων (2020-2021). Στο Σχήμα 2 γίνεται συσχέτιση του δ15N-NO3 με το δ18ONO3 και της συγκέντρωσης των ΝΟ3 -. Όπως προκύπτει, οι πηγές των νιτρικών σε πέντε γεωτρήσεις φαίνεται να οφείλονται σε «κοπριά και λύματα», σε τρεις οφείλονται στο «έδαφος» ή/και «κοπριά και λύματα» και στις υπόλοιπες δύο γεωτρήσεις σε «NH4 + λιπάσματα και βροχόπτωση» ή/ και «έδαφος» ή/και «κοπριά και λύματα». Τα παραπάνω συμπεράσματα, ωστόσο, ισχύουν με την προϋπόθεση
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0