29 AΓΡΟΤΗΣ 2023 / TEΥΧΟΣ 488 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Εικόνα 1: Κοπή ενσιρώματος Το ενσίρωμα διαφέρει από τον σανό γιατί είναι προϊόν που προκύπτει μετά από ζύμωση. Η σύγκριση με τον σανό δείχνει υπεροχή του ενσιρώματος σε ό,τι αφορά τη μεταβολική ενέργεια, την ολική πρωτεΐνη και την πεπτικότητα. Ο αραβόσιτος θεωρείται ένα από τα καλύτερα φυτά για ενσίρωση αφού είναι από τα πιο παραγωγικά φυτά σε ξηρά ουσία και μεταβολική ενέργεια ανά δεκάριο. H ενσίρωση του αραβόσιτου τόσο ως τεχνική όσο και ως διαδικασία είναι ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτεί ειδικές γνώσεις και εμπειρία. Η παραγωγή καλού ενσιρώματος εξαρτάται, κατά κύριο λόγο, από την επιλογή του κατάλληλου υβριδίου. Oι κυριότεροι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην επιλογή ενός υβριδίου που προορίζεται για ενσίρωμα είναι ποιοτικοί και ποσοτικοί, και αυτοί επηρεάζουν την αξία διατροφής αλλά και τη συμπεριφορά του ζώου. Τέτοιοι παράγοντες περιλαμβάνουν την περιεκτικότητα σε ινώδεις ουσίες, την πεπτικότητα, την ενέργεια και την πρωτεϊνική σύσταση, την περιεκτικότητα και πεπτικότητα του αμύλου. Εξίσου σημαντικοί είναι και όλοι εκείνοι οι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη για ένα υβρίδιο που προορίζεται για τη συγκομιδή σπόρου. Οι παράγοντες αυτοί εξαρτώνται από το γενετικό υλικό του υβριδίου και αξιολογούνται κατά το κρίσιμο στάδιο της κοπής για ενσίρωμα. Συνήθως τα υβρίδια που είναι αποδοτικά σε καρπό, με ψηλό, χοντρό και πράσινο στέλεχος, καθώς και αυτά που έχουν πλούσιο φύλλωμα ανθεκτικό σε προσβολές από ασθένειες, είναι αυτά που πληρούν τους παραπάνω ποιοτικούς και ποσοτικούς παράγοντες. Ανάλογα με την εποχή, σπέρνονται υβρίδια με σχετική ωριμότητα 90-150 ημέρες. Για πρώιμες σπορές (ΜάρτηΑπρίλη) χρησιμοποιούνται υβρίδια μεγάλου κύκλου, 135145 ημέρες. Για σπορά τον Μάη σπέρνονται υβρίδια μέσου κύκλου, 120-125 ημέρες. Για όψιμη σπορά (Ιούνη-Ιούλη) σπέρνονται υβρίδια μικρού κύκλου, 90-100 ημέρες. Γενικά τα υβρίδια μεγάλου κύκλου χαρακτηρίζονται από ψηλές αποδόσεις αλλά μέτρια πεπτικότητα, ενώ τα μικρότερου κύκλου έχουν μέτριες αποδόσεις αλλά καλή ποιότητα λόγω ψηλής αναλογίας σπόρου/ βιομάζας. Η πρώιμη σπορά δημιουργεί φυτά ανθεκτικά σε εχθρούς και ασθένειες. Το καλαμπόκι είναι από τα πλουσιότερα φυτά σε μεταβολική ενέργεια λόγω του αμύλου που περιέχεται στους ιστούς του. Στο άμυλο του σπόρου βρίσκεται το 45-55% της μεταβολικής ενέργειας του ενσιρώματος. Στις ίνες που έχουν υποστεί ζύμωση βρίσκεται το 25% και το υπόλοιπο 30% στα άλλα συστατικά (πρωτεΐνες, λίπη, οργανικά οξέα). Η αύξηση του αμύλου βασίζεται στην αύξηση της απόδοσης των φυτών σε καρπό. Η επιλογή υβριδίων με ψηλή αναλογία καρπού/ βιομάζας, γνώρισμα κυρίως των φυτών μικρού βιολογικού κύκλου και η κοπή των φυτών κατά τη συγκομιδή ψηλότερα, δηλαδή πάνω από 30-35 εκατοστά από την επιφάνεια του εδάφους αυξάνουν την αναλογία καρπού/βιομάζας. Η κοπή κοντά στο έδαφος αυξάνει την ποσότητα ενσιρώματος αλλά μειώνει την ποιότητα. Tο πρόβλημα του παραγωγού δεν είναι μόνο να επιλέξει το κατάλληλο υβρίδιο από τεχνικής άποψης, αλλά να επιλέξει επίσης υβρίδιο που να μην χάνει απότομα υγρασία κατά το κρίσιμο στάδιο της κοπής του για ενσίρωμα. H έλλειψη ή η μη διάθεση των κατάλληλων μηχανημάτων κατά την κρίσιμη περίοδο λόγω φόρτου εργασίας και η επίδραση των υψηλών θερμοκρασιών που μπορεί να επικρατούν τότε, έχουν σαν αποτέλεσμα πολλές φορές ο παραγωγός να μην προλαβαίνει να κόψει έγκαιρα για ενσίρωμα. H πλέον κατάλληλη εποχή για να κόψει ο παραγωγός τον αραβόσιτο για ενσίρωμα, είναι όταν η ξηρά ουσία ολόκληρου του φυτού (συμπεριλαμβανομένου και του σπάδικα) κυμαίνεται μεταξύ 30-35%. Επομένως, όσο πιο μεγάλο είναι το εύρος των ημερών που η ξηρά ουσία του φυτού αυξάνεται σταδιακά από το 30% στο 35%, τόσο πιο ασφαλής είναι ο παραγωγός ότι θα κόψει την κατάλληλη περίοδο. H ποσότητα αλλά και η ποιότητα του ενσιρώματος υποβαθμίζεται αισθητά, όταν η κοπή γίνει σε ακατάλληλη περίοδο. H μέτρηση, όμως, της ξηράς ουσίας είναι εξαιρετικά δύσκολη, για αυτό στην πράξη οι παραγωγοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν ως ενδεικτικό σημάδι το σπυρί, ελέγχοντας τη γραμμή διαχωρισμού του ξηρού ενδοσπερμίου από το γάλα να βρίσκεται κοντά στη μέση. Ο καταλληλότερος χρόνος συγκομιδής σε καλλιέργειες που προορίζονται για ενσίρωση θεωρείται ότι συμπίπτει με το στάδιο όπου όλοι οι σπόροι έχουν ήδη αναπτύξει το βαθούλωμα στην κορυφή τους και έχουν αρχίσει να γυαλίζουν, δηλαδή βρίσκεται πολύ κοντά στη φυσιολογική ωρίμασή τους. Στο στάδιο αυτό οι σπόροι έχουν πλησιάσει το μέγιστο της θρεπτικής τους αξίας ενώ παράλληλα τα φυτά δεν έχουν χάσει σημαντικό ποσοστό φυλλώματος. Εάν η συγκομιδή πραγματοποιηθεί νωρίτερα, όπως ήταν η παλαιότερη πρακτική, τότε θα υπάρχουν σημαντικές απώλειες σε ξηρά ουσία (περίπου 20%) και μείωση της θρεπτικής αξίας λόγω ανωριμότητας, δεδομένου ότι περίπου τα 2/3 των πεπτών θρεπτικών συστατικών του ενσιρωμένου αραβοσίτου προέρχονται από τους καρπούς. Αντίθετα, εάν η Ενσίρωση είναι η διαδικασία της ζύμωσης φυτικών προϊόντων με υψηλό περιεχόμενο υγρασίας και υπό αναερόβιες συνθήκες, με σκοπό τη διατήρηση του προϊόντος αλλά και τη βελτίωση της θρεπτικής του αξίας για χρήση του ως ζωοτροφής. Το προϊόν της ενσίρωσης ονομάζεται ενσίρωμα και οι καλλιέργειες που χρησιμοποιούνται ποικίλλουν, με πιο συνηθισμένες τη μηδική, το σούτεξ, μίγματα σιτηρών και τον αραβόσιτο. Ο κύριος στόχος της ενσίρωσης είναι να επεκτείνει τον χρόνο διαθεσιμότητας των χονδροειδών ζωοτροφών από μία περίοδο με αρκετά αποθέματα σε μια περίοδο έλλειψης, χωρίς να υποβαθμιστεί η ποιότητα. Αραβόσιτος - Η διαδικασία ενσίρωσης Αντώνης Πογιατζιής Λειτουργός Γεωργίας Τμήμα Γεωργίας
RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0