Εθνική Στρατηγική για τουςΚυπρίους της Διασποράς 2023-2028 ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ
ΓΤΠ 18/2023 - 1.000 Εκδόθηκε από το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Σχεδιασμός: Άννα Κυριάκου Εκτύπωση: Kώνος Λτδ Φωτογραφίες: Γραφείου Επιτρόπου Προεδρίας, Αρχείο Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών, Αρχείο ΠΟΜΑΚ, Αρχείο ΠΣΕΚΑ, Αρχείο ΝΕΠΟΜΑΚ, www.shutterstock.com ISBN: 978-9963-50-586-9 Γραφείο Επιτρόπου Προεδρίας, Προεδρία και Προεδρικό Μέγαρο Υπηρεσία Κυπρίων Αποδήμων & Επαναπατρισθέντων Τηλ.: 22400102 / 238 Φαξ: 22400173 Ταχυδρομική Διεύθυνση: Κυριάκου Μάτση 56, 1082 Λευκωσία Ιστοσελίδα: http://www.presidentialcommissioner.gov.cy Ηλεκτρονική Διεύθυνση: rthemistokleous@presidency.gov.cy Το έντυπο συντάχθηκε από τον Κωνσταντίνο Γιώρκα, MPhil in Law, BCL, BA, για λογιαριασμό του Γραφείου Επιτρόπου Προεδρίας. ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΠΡΟΕΔΡΙΑΣ
Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς 2023-2028
Χαιρετισμός Προέδρου της Δημοκρατίας Η ομογένεια, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιδιαίτερης μας πατρίδας μας, υπήρξε ανέκαθεν ο φωτεινός φάρος του Ελληνισμού ανά τον κόσμο. Στο σύνολό τους οι απόδημοι, διατηρώντας άρρηκτους τους δεσμούς με τη γενέτειρά τους, αποτέλεσαν τους φορείς των διαχρονικών αρχών και αξιών της ιστορίας και του πολιτισμού μας, ως επίσης τον πυλώνα της διατήρησης της ταυτότητας και της εθνικής συνείδησης. Αναλόγως, οι Ελληνοκύπριοι ομογενείς, θέτοντας ως γνώμονα της όποιας δραστηριοποίησής τους τη συνειδητή, ανιδιοτελή και αφειδώλευτη προσφορά προς τον τόπο τους, συνέδραμαν καθοριστικά ώστε να ανταπεξέλθει και να ορθοποδήσει η πατρίδα σε κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην πρόοδο και ευημερία του νησιού μας. Την ίδια στιγμή, πέραν της διαχρονικής αυτής τους προσφοράς στην πατρίδα, για την οποία αισθανόμαστε ευγνώμονες, κατάφεραν να προοδεύσουν, να διαγράψουν μια διακεκριμένη πορεία και να καταξιωθούν ως μια δυναμική και παραγωγική ομάδα ανθρώπων στις χώρες που διαβιούν. Συνεργώντας, παράλληλα, με τις τοπικές κοινωνίες ανέπτυξαν μια έντονη και δραστήρια παρουσία στο πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι, κερδίζοντας την εκτίμηση και τον σεβασμό τους. Είναι στο πλαίσιο αυτό, που αναγνωρίζονται ως το ισχυρό δίκτυο της ενίσχυσης των διακρατικών σχέσεων της χώρας μας και της διεθνούς επιρροής υπέρ των εθνικών μας στοχεύσεων. Το πλέον σημαντικό είναι ότι η νέα γενιά, στην οποία επενδύουμε, διακρινόμενη από την ίδια, γνήσια φιλοπατρία, συνεχίζει το σπουδαίο έργο, την πολυσχιδή δράση και σημαντική προσφορά των μελών της ομογένειας προς την πατρίδα. Είναι σημαντικό να τονίσω ότι η στήριξη και συμπαράσταση των ομογενών, υπήρξε για την παρούσα διακυβέρνηση πηγή δύναμης, προκειμένου να διαχειριστούμε τις κρίσεις με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπη η πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια. Συγκαταλέγοντας τον απόδημο Ελληνισμό στις κύριες προτεραιότητές μας, πρώτιστο μέλημά μας, ως αποδεικνύεται και από την στοχευμένη πολιτική που υιοθετήσαμε, υπήρξε η αμέριστη, ποικιλότροπη στήριξη των όποιων δράσεων αλλά και η ικανοποίηση αιτημάτων, με στόχο την εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων αναγκών της ομογένειας. Ενώ, υψίστης σημασίας, όσον αφορά την ενδυνάμωση και τη διεύρυνση της αγαστής συνεργασίας με το σύνολο της ομογένειας, είναι οι διμερείς και τριμερείς συνεργασίες σε θέματα διασποράς που αναπτύξαμε με άλλες χώρες. Επιδιώκοντας την ενίσχυση της αμοιβαία επωφελούς αμφίδρομης σχέσης με τον απόδημο Ελληνισμό, ανατέθηκε στο Γραφείο του Επιτρόπου Προεδρίας, αρμόδιο για θέματα της ομογένειας, η διαμόρφωση της Εθνικής Στρατηγικής για τους Κυπρίους της Διασποράς. Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς | 3
4 | Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς Η παρούσα έκδοση καταγράφει στις σελίδες της τους βασικούς πυλώνες, κατευθύνσεις και στοχεύσεις της Στρατηγικής, εστιάζοντας κατά σειρά, στους Κυπρίους της Διασποράς, τις οργανώσεις και τις ομοσπονδίες, τη νέα γενιά, την παράδοση, το κυπριακό πρόβλημα, τις διεθνείς συνεργασίες και τους επαναπατρισθέντες. Στο πλαίσιο αυτό, ως το ολοκληρωμένο πλαίσιο πολιτικής για τη Διασπορά, αποτελεί σπουδαίο εργαλείο στα χέρια των οργανωμένων φορέων αλλά και κάθε απόδημου. Δεδομένου του μέχρι στιγμής αξιόλογου και ουσιαστικού παραχθέντος έργου, πρώτιστη επιδίωξη και ισχυρή βούληση αποτελεί η με κάθε τρόπο διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της Στρατηγικής. Τούτο οφείλουμε σε όλους εσάς τους συμπατριώτες μας, που τιμάτε υποδειγματικά την πατρίδα, την καταγωγή σας και τον εν γένει Ελληνισμό. Νίκος Αναστασιάδης
Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς | 5 Χαιρετισμός Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Η κυπριακή Διασπορά, ως το πιο ζωντανό και αυθεντικό κομμάτι της κουλτούρας μας, λειτουργεί ως πνεύμονας στο εξωτερικό, αφού υπήρξε ανέκαθεν δυναμικό και δραστήριο τμήμα στο σώμα του κυπριακού ελληνισμού. Παρά τις αντίξοες συνθήκες που αντιμετώπισαν οι πρώτες γενιές Κυπρίων μεταναστών και μεταναστριών στις χώρες υποδοχής και παρά τη χωρική και χρονική απόσταση έκτοτε, κατάφεραν να διατηρήσουν άρρηκτους τους δεσμούς με τη γενέτειρά τους και ταυτόχρονα να εμφυτεύσουν την αγάπη τους προς την Κύπρο και στις νεότερες γενεές αποδήμων. Παράλληλα, πέραν του αγώνα τους για διατήρηση της εθνικής και πολιτιστικής τους ταυτότητας, αλλά και για ευημερία των παροικιών, έχουν καταστεί, δραστηριοποιούμενοι υπέρ των συμφερόντων της Κύπρου, φορείς προβολής της χώρας μας στο εξωτερικό, ακούραστοι εργάτες της διαφώτισης για το Κυπριακό και πρεσβευτές των εθνικών μας στόχων σε σημαντικά κέντρα λήψης αποφάσεων. Ως αποτέλεσμα, έχουν αναδειχθεί σε ανεκτίμητο πυλώνα της εξωτερικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η αναθεωρημένη εθνική στρατηγική όσον αφορά τους αποδήμους μας, έμπρακτη απόδειξη της βαρύνουσας σημασίας που δίνεται από το κυπριακό κράτος στον ρόλο που επιτελούν, στοχεύει στη σύσφιγξη και εμβάθυνση των σχέσεών τους με την Κύπρο, ειδικότερα των νεαρότερων εξ αυτών. Επιπλέον, έχει στόχο την υιοθέτηση μιας πολιτικής που να ανταποκρίνεται τόσο στις διάφορες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Κύπριοι απόδημοι στις χώρες διαμονής και δραστηριοποίησής τους όσο και στον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η Κυπριακή Δημοκρατία στο πλαίσιο των νέων γεωστρατηγικών δεδομένων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και της Ευρώπης. Η παρούσα έκδοση του Γραφείου Επιτρόπου Προεδρίας αναμένεται να αποτελέσει σημαντικό καθοδηγητικό εργαλείο για την εφαρμογή της αναθεωρημένης εθνικής στρατηγικής όσον αφορά τους Κυπρίους αποδήμους από τις αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους, καθώς και μέσο ενημέρωσης για κάθε ενδιαφερόμενο για τις πολιτικές της Κυπριακής Δημοκρατίας έναντι της κυπριακής Διασποράς. Αννίτα Δημητρίου
Χαιρετισμός Αρχιεπισκόπου Νέας Ιουστινιανής και Πάσης Κύπρου Αισθανόμαστε βαθιά συγκίνηση γράφοντας στην παρούσα έκδοση σχετικά με την Εθνική Στρατηγική Κυπρίων Διασποράς, αποστέλλοντας προς όλα τα ξενιτεμένα τέκνα της νήσου μας - όπου και αν αυτά βρίσκονται και ζουν - τον εγκάρδιο χαιρετισμό της πατρικής μας αγάπης. Κάθε φορά που επικοινωνούμε μαζί σας, αγαπητοί απόδημοι, αισθανόμαστε να πλημμυρίζουν την ψυχή μας βαθύτατα αισθήματα συγκίνησης, θαυμασμού και ευγνωμοσύνης. Αισθήματα συγκίνησης, διότι πάντοτε σας νιώθουμε ως τα αδέλφια μας, που λόγοι πολλοί σας ώθησαν να φύγετε από τις μητρικές αγκάλες της Μητρός Πατρίδος Κύπρου για ένα καλύτερο μέλλον. Αισθήματα θαυμασμού διότι στις ξένες χώρες που βρεθήκατε αγωνιστήκατε σκληρά και αναδειχθήκατε ως μία πολύ υπολογίσιμη δύναμη του Ελληνισμού σε όλους τους τομείς της ζωής, επιστημονικό, πολιτικό, επιχειρηματικό, κοινωνικό κ.λπ. Σας διαβεβαιώνουμε ότι η αγάπη μας και οι καρδιές μας βρίσκονται πάντοτε κοντά σας. Πατρική μας σύσταση είναι να θυμάστε πάντοτε ότι η Κύπρος αποτελεί σήμερα την κολυμβήθρα των ιδανικών και των ιδεωδών του λαού μας. Είναι, ακόμη, η ημικατεχόμενη νήσος μας, Σχολείο Ελευθερίας, Εκπαιδευτήριο Δικαιοσύνης και Διδακτήριο Αγωνιστικής Δικαίωσης! Αυτή θα μας σώσει, αν βέβαια, εμείς πρώτοι αγωνιστούμε και την σώσουμε! Αυτό που θα συντηρεί και θα ενισχύει τον άρρηκτο σύνδεσμό σας με την πατρίδα είναι και οι τακτικές επισκέψεις σας στην Κύπρο, και μάλιστα μαζί με τα παιδιά σας, ώστε να βιώνετε μαζί τους την Χριστιανικότητα και την Ελληνικότητα της Νήσου των Αγίων και των Ηρωομαρτύρων. Και θα το επιτύχετε αυτό με τις επισκέψεις σας στα ιερά προσκυνήματά μας και τα αρχαία μας μνημεία. Να επισκέπτεσθε μαζί με τα παιδιά σας τα ιερά μας «Φυλακισμένα Μνήματα» και να τους μεταφέρετε το αγωνιστικό πνεύμα των απαγχονισθέντων νέων μας, οι οποίοι αντίκρισαν την αγχόνη άδοντες τον εθνικό ύμνο και ψάλλοντες εκκλησιαστικούς ύμνους. Να πηγαίνετε μαζί τους στον Τύμβο Μακεδονίτισσας και να βιώνετε μαζί τους το ηρωικό πνεύμα του «θνήσκειν ύπέρ φίλης Πάτρης» των εκατοντάδων ηρώων μας. Με τους τρόπους αυτούς σφυρηλατείτε τον διαχρονικό σύνδεσμό σας με την Κύπρο μας και διασφαλίζετε την εθνικοθρησκευτική επιβίωση όχι μόνο της δικής σας γενιάς αλλά και των παιδιών σας και των ερχόμενων γενεών, όσο και αν το πολυάριθμο και πολυδύναμο των ξένων λαών ανταγωνίζεται τη συνειδητή αυτή αγωγή σας. Σας διαβεβαιώνουμε ότι καθημερινή μας έγνοια και ανησυχία είναι ο αγώνας για την εξουδετέρωση των κινδύνων που αντιμετωπίζει η επιβίωσή μας πάνω σε αυτήν τη νήσο, η οποία από τα βάθη της ιστορίας της είναι ελληνική και η οποία επί δυο χιλιάδες χρόνια είναι και χριστιανική. Αντιλαμβάνεσθε ότι αυτός ο αγώνας δεν είναι μόνο δικός μας. Είναι και δικός σας και αγώνας ολόκληρου του Ελληνισμού. 6 | Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς
Μη λησμονείτε ότι αν η Κύπρος χαθεί τότε θα αποκοπούν και οι δικές σας ρίζες και θα χρειαστεί πολύ σκληρότερος αγώνας για να μπορέσετε να επιβιώσετε ανάμεσα στους πολυπληθέστερους λαούς που ζείτε. Γι' αυτό, στην ιεράρχηση των αξιών που πρέπει να απασχολούν όλους μας, τόσο στην ιδιωτική όσο και στη δημόσια ζωή μας, την πρώτη θέση πρέπει να έχει η Πατρίδα μας και η ερατεινή ελευθερία της. Χρέος ιερό έχουμε άπαντες - ηγεσία και λαός, γηγενείς και απόδημοι - να αγωνιζόμαστε σθεναρώς για την απελευθέρωση της ημικατεχόμενης πατρίδας μας. Και ας μην πτοούμεθα από την υπεροπλία του Αττίλα. Ο Θεός, μέσω του ιερού Υμνωδού της Εκκλησίας μας, μάς διαβεβαιώνει: « .. ούτοι έν άρμασι καί ούτοι έν ίπποις, ήμεϊς δέ έν όνόματι Κυρίου Θεού ήμών μεγαλυνθησόμεθα, Αύτοί συνεποδίσθησαν καί έπεσαν, ήμεϊς δέ άνέστημεν καί άνωρθώθημεν» (Ψαλμ.19, 8-9). Με αυτές τις χρεωστικές αλλά και αισιόδοξες σκέψεις, χαιρετίζουμε εγκαρδίως την παρούσα έκδοση και ευχόμαστε όπως σύντομα η αγάπη του Θεού μας αξιώσει να γευτούμε τους ηδύγευστους καρπούς των αγώνων μας για την πολυπόθητη ελευθερία μας. Ευχέτης προς Κύριον Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Γεώργιος Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς | 7
Χαιρετισμός Προέδρου της Παγκόσμιας Οργάνωσης Αποδήμων Κύπρου (ΠΟΜΑΚ) Ως Πρόεδρος της ΠΟΜΑΚ, της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Απόδημων Κυπρίων, χαιρετίζω την καθιέρωση της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυπριακή Διασπορά από την Κυπριακή Δημοκρατία. Η καθιέρωση της στρατηγικής θα βοηθήσει στην περαιτέρω εμβάθυνση της σχέσης του κυπριακού λαού και του απόδημου κυπριακού Ελληνισμού. Οι ομογενείς σε όλα τα μέρη του κόσμου έχουν συνδράμει στη διαχρονική διαμόρφωση μιας οργανωμένης διασποράς εδραιώνοντας και διατηρώντας την ταυτότητα, τα ήθη και τα έθιμά μας μέσω της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, της συνεργασίας των ομοσπονδιών-μελών της ΠΟΜΑΚ με τις ελληνορθόδοξες κοινότητές τους, της δραστηριοποίησης της νεολαίας μας (ΝΕΠΟΜΑΚ) και των συντονισμένων προσπαθειών της ΠΟΜΑΚ και ΠΣΕΚΑ για εξασφάλιση υποστήριξης εκεί και όπου χρειαζόταν. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι έξω από τη μεγαλόνησό μας υπάρχει ακόμη μια Κύπρος και παρά το γεγονός ότι ζούμε μακριά από τα πάτρια εδάφη, η ημικατεχόμενη πατρίδα μας είναι πάντα στις καρδιές και τις σκέψεις μας. Από τη δεκαετία του 1930, ο κυπριακός Ελληνισμός αναγκάστηκε να αναζητήσει καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, πέρα από τα σύνορα της μικρής μας πατρίδας, λόγω των βαριών φορολογιών που επέβαλαν οι αποικιοκράτες, οι οποίες προκάλεσαν δυσκολίες και συνθήκες φτώχειας. Ένα δεύτερο κύμα, αυτή την φορά ως πρόσφυγες της παράνομης τουρκικής εισβολής και κατοχής του 1974, πολλαπλασίασε την παρουσία των Κύπριων ομογενών σε όλες τις άκρες του κόσμου. Αναμένοντας την πολυπόθητη επιστροφή στα σπίτια, τα χωριά και τις πόλεις μας, οι συμπατριώτες μας έφτιαξαν προσωρινές ζωές, οι οποίες 48 και πλέον χρόνια συνεχίζουν να υφίστανται. Παρόλο που συμπληρώνουμε σχεδόν πέντε δεκαετίες μετά την παράνομη τουρκική εισβολή και κατοχή, οι ομογενείς ποτέ δεν έπαψαν να συνδράμουν στον κοινό μας αγώνα για ελευθερία, επανένωση της Κύπρου και του λαού της, για αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και επιστροφή όλων των προσφύγων. Ταυτόχρονα, η ομογένειά μας έχει εξελιχθεί από μετανάστες πρώτης γενιάς σε μια πιο εδραιωμένη και ολοκληρωμένη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη γενιά. Οι Κύπριοι σε όλο τον κόσμο κυματίζουν ψηλά την κυπριακή σημαία και μας κάνουν υπερήφανους με τις διάφορες επιτυχίες τους, είτε αυτές είναι στις επιχειρήσεις είτε στις επιστήμες και τις δημόσιες υπηρεσίες είτε σε αμέτρητους άλλους τομείς. Με τις δεξιότητες που ανέπτυξαν, έχουν διαπρέψει παγκοσμίως ως πρωτοπόροι γιατροί, ταλαντούχοι επιχειρηματίες, κορυφαίοι καλλιτέχνες, ακόμη και ως ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι στις χώρες στις οποίες διαμένουν μόνιμα, διαφωτίζοντας έτσι με τον δικό τους τρόπο τον υπόλοιπο κόσμο για το τι εστί κυπριακός Ελληνισμός. 8 | Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς
Θεωρούμε ύψιστης σημασίας την ευρεία αντιπροσώπευση της Διασποράς μας. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι ορισμένα θέματα έχουν επανειλημμένα αποδειχθεί ότι μας φέρνουν πιο κοντά στις ρίζες μας, όπως η συνέχιση των παραδόσεων, η γλώσσα, ο χορός, ο ενθουσιασμός για μάθηση και η ευκαιρία να επισκεφτούμε την Κύπρο. Εκφράζω την ικανοποίησή μου που αυτό αντικατοπτρίζεται στην Εθνική Στρατηγική για τη Διασπορά. Παρά την απασχόλησή μας με τις δουλειές, τις οικογένειες και τις κοινωνίες στις οποίες ζούμε, η προσήλωσή μας στην επίτευξη μιας ελεύθερης και επανενωμένης Κύπρου ήταν πάντοτε σταθερή. Για δεκαετίες, οι πρωτοβουλίες, οι εκδηλώσεις, οι συνεδριάσεις, οι διαδηλώσεις, οι συναντήσεις με διάφορες πολιτικές ομάδες στα κέντρα λήψης αποφάσεως του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο, οργανώνονται σχεδόν εξολοκλήρου σε εθελοντική βάση από άτομα που έχουν αφιερώσει προσωπικό χρόνο και οικονομικούς πόρους. Οφείλουμε να αναλογιστούμε για το πώς μπορούμε να μετατρέψουμε τις δραστηριότητες της ΠΟΜΑΚ, ΠΣΕΚΑ και των ομοσπονδιών-μελών μας ώστε να γίνουν ακόμη πιο επαγγελματικές και το σημαντικότερο, πιο βιώσιμες, για να δημιουργηθούν τα θεμέλια βάσει των οποίων οι επόμενες γενιές της Διασποράς μας, θα μπορέσουν να συνεχίσουν το ακούραστο έργο που έχει προηγηθεί από τους ομογενείς μας. Ευελπιστώ πως η αναθεωρημένη Εθνική Στρατηγική για τη Διασπορά θα αποτελέσει την αφετηρία αυτής της συλλογικής προσπάθειας ώστε να φέρουμε τους συμπατριώτες μας στην Κύπρο ακόμα πιο κοντά στους Κύπριους ομογενείς και να μεταφέρουμε την αγάπη που τρέφουμε για τη μεγαλόνησο μας, στις μελλοντικές γενιές που θα κληθούν να πάρουν τη σκυτάλη για να συνεχίσουν τον αγώνα αυτό. Ανδρέας Παπαευριπίδης Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς | 9
Χαιρετισμός Προέδρου της Παγκόσμιας Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα (ΠΣΕΚΑ) Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Η ΠΣΕΚΑ (Παγκόσμια Συντονιστική Επιτροπή Κυπριακού Αγώνα) ιδρύθηκε το 1976, έχοντας ως αποστολή της να προσεγγίσει και να ενώσει μη κυπριακές οργανώσεις Διασποράς προς όφελος του αγώνα των Κυπρίων για ελευθερία και δικαιοσύνη. Πριν τη σύναψη τριμερών συμφωνιών, η ΠΣΕΚΑ χρηματοδοτούσε ταξίδια στην Αθήνα, τα Ιεροσόλυμα και τη Λευκωσία, στην προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα «κοινό μέτωπο» με την Αμερικανο-Εβραϊκή Επιτροπή και άλλες εβραϊκές οργανώσεις. Η ΠΣΕΚΑ παρουσίασε ένα ενιαίο μέτωπο με την Εθνική Επιτροπή των Αρμενίων και συνένωσε δυνάμεις με τη Διεθνή Αμνηστία, πετυχαίνοντας την ψήφιση αμερικάνικου νόμου για τους αγνοούμενους. Η ΠΣΕΚΑ χαιρετίζει την στήριξη των εθνικών και διεθνών οργανώσεων AHEPA, AHI, ANCA, HALC και τη συνεργασία με την ΠΟΜΑΚ και τις κυπριακές ομοσπονδίες σε κάθε κράτος. Μετά από 48 χρόνια κατοχής και διχασμού, η εθνική μας στρατηγική πρέπει να επικεντρώνεται στη διαφώτιση και στην ενημέρωση της κοινής γνώμης. Η πρόσφατη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία παρουσιάζει μία μοναδική ευκαιρία να ασκήσουμε πίεση, να συνενώσουμε όλες τις οργανώσεις που προωθούν την ελευθερία, για να ενισχύσουν τον αγώνα μας. Η εθνική μας στρατηγική ήταν και είναι η εκπαίδευση και η διαφώτιση. Το status quo είναι απαράδεκτο! Η δουλειά μας συνεχίζεται, Η ελπίδα υπομένει, και Το όνειρο μιας ελεύθερης και ενωμένης Κύπρου δεν σβήνει ποτέ! Φίλιπ Κρίστοφερ 10 | Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς
Χαιρετισμός Προέδρου της Παγκόσμιας Οργάνωσης Νέων Αποδήμων Κύπρου (ΝΕΠΟΜΑΚ) Εκ μέρους της ΝΕΠΟΜΑΚ (Νεολαία Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αποδήμων Κυπρίων) χαιρετίζω την αναθεώρηση από την Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας της Εθνικής Στρατηγικής για τους Κυπρίους της Διασποράς. Πιστεύω ότι αυτή η Στρατηγική θα είναι ένα πολύτιμο εργαλείο και θα βοηθήσει στην περαιτέρω αναβάθμιση της ήδη ευδοκιμούσας σχέσης μεταξύ Κύπρου και Διασποράς. Η Διασπορά μας κατάφερε να αναπτύξει ένα αξιοζήλευτο αίσθημα κοινότητας και μία καλά-εδραιωμένη ταυτότητα μέσα στις δεκαετίες. Παρά το γεγονός ότι ζούμε μακριά από την Κύπρο, διατηρούμε το νησί στην καρδιά μας, το επισκεπτόμαστε όποτε είναι εφικτό και συνεχίζουμε να γιορτάζουμε τον πολιτισμό και τις παραδόσεις μας. Η Διασπορά μας αποτελείται από ανθρώπους που εγκατέλειψαν το νησί λόγω φτώχειας και έλλειψης ευκαιριών ή από πρόσφυγες που διώχθηκαν τραγικά από το σπίτι τους ως αποτέλεσμα της παράνομης τουρκικής εισβολής και κατοχής το 1974. Από τότε, διατηρήσαμε περήφανα την ταυτότητά μας και δημιουργήσαμε κυπριακές κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Μπορεί να «φυτεύτηκαν νέες ρίζες», αλλά οι Κύπριοι της Διασποράς κρατούν γερά την Κύπρο στις καρδιές και στο μυαλό τους. Η Διασπορά μας έχει προχωρήσει από τους μετανάστες της πρώτης γενιάς σε μια πιο εδραιωμένη και ενταγμένη στην τοπική κοινωνία δεύτερη, τρίτη και τέταρτη γενιά. Κύπριοι σε όλο τον κόσμο διαπρέπουν στον τομέα των επιχειρήσεων, στις επιστήμες, σε δημόσια αξιώματα και σε πληθώρα άλλων τομέων. Οι Κύπριοι της Διασποράς έχουν γίνει πρωτοπόροι γιατροί, ταλαντούχοι επιχειρηματίες, κορυφαίοι καλλιτέχνες, ακόμη και ανώτεροι κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Η Διασπορά μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα, προωθώντας τον κυπριακό πολιτισμό, ιστορία και ταυτότητα στον υπόλοιπο κόσμο. Προσβλέποντας στο μέλλον, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η Διασπορά εξελίσσεται και ότι οι εμπειρίες και προσλαμβάνουσες των Κυπρίων που ζουν στο εξωτερικό είναι πολλές και διαφορετικές. Επομένως, είναι σημαντικό η Διασπορά μας να ακούγεται και να διατηρεί τη σχετικότητά της. Βεβαίως, γνωρίζουμε ότι ορισμένες θεματικές, όπως η συνέχιση των παραδόσεων, η γλώσσα, ο χορός, ο ενθουσιασμός για μάθηση και η ευκαιρία να επισκεφτούμε την Κύπρο, αποδεδειγμένα μας φέρνουν πιο κοντά στις ρίζες μας. Είμαι απόλυτα ευχαριστημένος που αυτό αντικατοπτρίζεται στην Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς. Παρά το γεγονός ότι είμαστε μια σχετικά μικρή αριθμητικά Διασπορά, μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι για τις κοινές μας εμπειρίες και τη σταθερή επικέντρωσή μας στην επίτευξη μιας ελεύθερης, ενωμένης Κύπρου. Για δεκαετίες, η Διασπορά των Κυπρίων εξαρτιούνταν σχεδόν εξολοκλήρου από εθελοντές που αφιέρωναν προσωπικό χρόνο και πόρους. Στο εξής θα πρέπει να σκεφτούμε πώς μπορούμε να καταστήσουμε τη δράση της Διασποράς πιο επαγγελματική και βιώσιμη ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι επόμενες γενιές της Διασποράς μας θα μπορούν να συνεχίσουν το ιστορικό έργο που έχει προηγηθεί. Θα πρέπει, επίσης, να μελετήσουμε περισσότερο τη Διασπορά μας και παρόμοιες διασπορές, ώστε να αξιοποιήσουμε βέλτιστες πρακτικές και να κατανοήσουμε καλύτερα πώς εξελίσσονται οι διασπορές με την πάροδο του χρόνου. Χαιρετίζω εκ νέου την αναθεωρημένη Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς ως ένα σημαντικό πλαίσιο για να φέρουμε τη Διασπορά των Κυπρίων ακόμη πιο κοντά στην Κύπρο και να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τους ισχυρούς και βαθιά ριζωμένους δεσμούς μεταξύ της Διασποράς και του νησιού. Χρίστος Τούτον Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς | 11
12 | Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς Πρόλογος από τον Επίτροπο Προεδρίας Συμπατριώτες, Συμπατριώτισσες, Είναι με συγκίνηση και ιδιαίτερη ικανοποίηση που προλογίζω την παρούσα έκδοση, η οποία αποτελεί μια πολύ χρήσιμη κατάθεση της Αναθεωρημένης Εθνικής Στρατηγικής για τη Διασπορά μας. Τους δικούς μας ανθρώπους μας που όποια χώρα και αν επέλεξαν ως δεύτερη πατρίδα τους, ζουν και αναπνέουν με τα ίδια οράματα και τις ίδιες ελπίδες για την ιδιαίτερή μας πατρίδα. Έχουμε άλλη μία Κύπρο στο εξωτερικό με σημαντική και διαχρονική παρουσία μέσα από τα χρόνια σε όλα τα ζητήματα που αφορούν και απασχολούν την πατρίδα μας. Η αναθεώρηση της Εθνικής Στρατηγικής είναι επιτακτική ανάγκη, αφού τα χαρακτηριστικά των Κύπριων αποδήμων έχουν μεταβληθεί και η τέταρτη και πέμπτη γενιά έχει λάβει τη σκυτάλη από τις προηγούμενες γενιές. Ο ρόλος και οι δυνατότητές τους είναι καθοριστικής σημασίας για την πατρίδα μας. Είναι σε αυτό το πλαίσιο που είναι απαραίτητη η διαμόρφωση μίας ευέλικτης, σύγχρονης και επίκαιρης πολιτικής που θα ανταποκρίνεται στις δυνατότητες αυτές και θα προσβλέπει στο μέλλον. Μέσα από τις εμπειρίες μας αλλά και τη στενή συνεργασία μας με τις Ομοσπονδίες και Οργανώσεις της Διασποράς μας όλα αυτά τα χρόνια, προχωρήσαμε στην Αναθεωρημένη Εθνική Στρατηγική για τη Διασπορά μας. Οι βασικοί πυλώνες αυτής της Στρατηγικής καλύπτουν όλο το φάσμα των προσφερομένων δυνατοτήτων των αποδήμων μας για την αξιοποίησή τους ιδιαίτερα όσον αφορά στην προώθηση του εθνικού μας θέματος, αλλά και την ανάπτυξη ακόμη πιο στενών δεσμών με την πατρίδα σε όλους ανεξαίρετα τους τομείς. Ειδικότερα, η αξιοποίηση των οργανωμένων συνόλων της Διασποράς, η αξιοποίηση, επίσης, επιστημόνων, ακαδημαϊκών, ιατρών καθώς και επιχειρηματιών της Διασποράς, βρίσκονται στο επίκεντρο της στρατηγικής μας. Ιδιαίτερη σημασία δίνουμε στη νέα γενιά των αποδήμων μας, σε αυτά τα παιδιά που είναι οι μελλοντικοί ηγέτες της Διασποράς μας. Επιδιώκουμε την περαιτέρω ανάμειξή τους με τα παροικιακά και πολιτειακά δρώμενα στις χώρες που διαβιούν αλλά και τη στενή επαφή με τις ρίζες και τις παραδόσεις τους. Η συμβολή, η συνεργασία, η φωνή και η έμπρακτη στήριξη όλων των οργανωμένων συνόλων της Διασποράς αποδεικνύεται πάντα ζωτική για τα εθνικά μας συμφέροντα. Είναι άλλωστε οι καλύτεροι πρεσβευτές της Κύπρου στο εξωτερικό. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσουμε και τη σύναψη διμερών ή πολυμερών συνεργασιών με άλλες χώρες σε θέματα διασποράς, ως απαραίτητο διπλωματικό μέσο για την προώθηση κοινών στόχων και συλλογικών συμφερόντων σε σημαντικά κέντρα αποφάσεων του εξωτερικού.
Πολύτιμη είναι, βέβαια, η συνεργασία που αναπτύσσουμε με την Ελληνική Κυβέρνηση με στόχο τον συντονισμό και τη συνεργασία της κυπριακής και της ελλαδικής ομογένειας με την οποία επιδιώκονται κοινές δράσεις, αξιοποιώντας τις δυνατότητες, το εκτόπισμα και τις σχέσεις του Ελληνισμού στο σύνολό του. Τέτοιες δράσεις αφορούν, μεταξύ άλλων, τη διατήρηση της κοινής εθνικής μας ταυτότητας, των εθίμων, των παραδόσεων, της θρησκείας μας, ως και την προώθηση της ελληνομάθειας και του πολιτισμού μας στις χώρες διαμονής και δραστηριοποίησης των αποδήμων μας. Αναπόσπαστο μέρος της Στρατηγικής για τη Διασπορά αποτελούν και οι επαναπατρισθέντες μας και η παροχή όλης της πληροφόρησης που χρειάζονται για την ομαλή επανένταξή τους πίσω στην πατρίδα. Είμαστε ευγνώμονες για την προσφορά των αποδήμων μας και επιδιώκουμε την πιο στενή συνεργασία με τις ομογενειακές οργανώσεις, των οποίων ο ρόλος είναι πάντα πρωτεύων και ιδιαίτερα σημαντικός. Το απέδειξαν επανειλημμένα τις τελευταίες δεκαετίες. Και είμαστε υπερήφανοι για το γεγονός ότι οι απόδημοί μας είναι ο λόγος που το φως του Ελληνισμού διατηρεί μέσα στην ξενιτιά ακμαία τη συνείδηση της εθνικής υπόστασης και ανοικτά και άγρυπνα τα μάτια της κάθε ελληνικής ψυχής. Φώτης Φωτίου Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς | 13
Περιεχόμενα Εισαγωγή 16 Α. Χαρτογραφώντας την «των Κυπρίων Διασπορά» 19 Β. Κυπριακή Δημοκρατία και «Κυπρίων Διασπορά»: Μία σχέση αμφίδρομη 20 Γ. Οι πυλώνες της Εθνικής Στρατηγικής για τη Διασπορά 23 1. u Οι Κύπριοι της Διασποράς 25 2. u Οι ομοσπονδίες και οργανώσεις 29 3. u Η νέα γενιά της Διασποράς 33 4. u Η παράδοσή μας 37 5. u Το κυπριακό πρόβλημα 41 6. u Οι διεθνείς συνεργασίες 43 6+1. u Οι επαναπατρισθέντες 46 Επίλογος 47
16 | Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς Εισαγωγή Η σύνδεση της Κυπριακής Δημοκρατίας με τους απανταχού Κύπριους δεν επιδέχεται ούτε χρονικούς ούτε χωρικούς περιορισμούς. Η ελληνική γλώσσα, ο πολιτισμός, η κουλτούρα, η μακρόχρονη ιστορία επιβιώνουν και αναβιώνουν μέσα σε κάθε Κύπριο και Κύπρια, των οποίων η ψυχή κτυπά στον ρυθμό της ιδιαίτερής τους πατρίδας. Κάθε Κύπριος και κάθε Κύπρια της Διασποράς φέρουν μαζί τους ένα κομμάτι της Κύπρου. Όσο υπάρχει αυτό το κομμάτι η σύνδεση μεταξύ Κέντρου και Διασποράς θα μένει αναλλοίωτη. Συνεπώς, απώτερος στόχος μας πρέπει είναι η διαφύλαξη και ενίσχυση αυτού του κομματιού. Μέσα από τις πρώτες δεκαετίες ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας, και ιδιαίτερα μετά την τουρκική εισβολή, έχει αποδειχθεί και επιβεβαιωθεί περίτρανα ο αποφασιστικός ρόλος της Διασποράς στην προώθηση των συμφερόντων της Κύπρου αλλά και στην ευρύτερη ευημερία της. Δεν μπορεί παρά να μας συγκινεί η απαράμιλλη προσήλωση και αφοσίωση που επιδεικνύουν αδιάλειπτα οι Κύπριοι της Διασποράς προς την ιδιαίτερή τους πατρίδα, την οποία στήριξαν και στηρίζουν με κάθε τρόπο και μέσο. Ταυτόχρονα, ως Πολιτεία εκφράζουμε τον θαυμασμό και την υπερηφάνεια μας για κάθε Κύπριο και κάθε Κύπρια που πετυχαίνουν και που προοδεύουν στη χώρα διαμονής τους αλλά και διεθνώς. Άλλωστε, οι Κύπριοι της Διασποράς αποτελούν πάντοτε ένα εκλεκτό κομμάτι του κυπριακού Ελληνισμού, ενώ αποτελούν τους καλύτερους και πιο αποτελεσματικούς πρεσβευτές μας στο εξωτερικό. Για ένα μικρό κράτος όπως η Κύπρος, που αριθμεί λιγότερο από ένα εκατομμύριο πολίτες, η Διασπορά της αποτελεί ένα μεγάλο πλεονέκτημα, αλλά συνεπάγεται, ταυτόχρονα, και μία τεράστια ευθύνη, αυτήν της διατήρησης, εμβάθυνσης και ενδυνάμωσης της σχέσης της με τη Διασπορά της. Ο ρόλος και οι δυνατότητες της Διασποράς αναγνωρίστηκαν πολύ νωρίς από την Κυπριακή Δημοκρατία. Ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, λίγο μετά την τουρκική εισβολή, αποφάσισε τη σύσταση μιας Υπηρεσίας για τους Απόδημους Κύπριους, η οποία και λειτούργησε άμεσα τον Ιανουάριο του 1977, υπό το Υπουργείο Προεδρίας. Από το 1981, η Υπηρεσία μεταφέρθηκε με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου στο Υπουργείο Εξωτερικών, ενώ από τον Οκτώβριο του 2016, η Υπηρεσία Αποδήμων και Επαναπατρισθέντων Κυπρίων μεταφέρθηκε στην Προεδρία, υπό την εποπτεία και ευθύνη του Επιτρόπου Προεδρίας. Η μεταφορά της Υπηρεσίας υπό την ευθύνη του Επιτρόπου Προεδρίας επιβεβαιώνει την κεντρική θέση που απολαμβάνει η κυπριακή Διασπορά στη διαμόρφωση της πολιτικής ατζέντας του κράτους. Ταυτόχρονα, αποτελεί καθολική αναγνώριση από την Πολιτεία του συλλογικού έργου που επιδεικνύει ο απόδημος κυπριακός Ελληνισμός. Η Υπηρεσία Αποδήμων και Επαναπατρισθέντων Κυπρίων αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στους Κύπριους της Διασποράς και την Κύπρο. Διασφαλίζει τη συνεχή και στενή επαφή με τους Κύπριους της Διασποράς συμβάλλοντας στη διατήρηση της ταυτότητας, των παραδόσεων και του πολιτισμού μας στις χώρες διαμονής και δραστηριοποίησης τους. Παράλληλα, συνδράμει τους απόδημους Κύπριους έμπρακτα σε προβλήματα και ανάγκες που προκύπτουν κατά καιρούς. Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων και δυνάμεων της κυπριακής Διασποράς και του ευρύτερου απόδημου Ελληνισμού αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Οι συνεχείς πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πατρίδα μας καθιστά ολοένα και πιο ζωτική την αποζήτηση της έμπρακτης στήριξης των οργανωμένων συνόλων της Διασποράς.
Εθνική Στρατηγική για τους Κυπρίους της Διασποράς | 17 Ως εκ τούτου, η περαιτέρω ενδυνάμωση του ρόλου και της σημασίας που αποδίδουμε στους αποδήμους μας αποτελεί κεντρικό και σταθερό βραχίονα της πολιτικής μας. Ωστόσο, βρισκόμαστε σε μία ιστορική και κρίσιμη χρονική στιγμή όπου καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε μία τεράστια πρόκληση. Οι συνθήκες και οι περιστάσεις τις οποίες βιώνουν οι Κύπριοι της Διασποράς σήμερα είναι πολύ διαφορετικές από αυτές του ’60 και του ’70. Η τέταρτη και πέμπτη γενιά μεταναστών, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο εξωτερικό, έχουν λάβει πλέον τη σκυτάλη από τις προηγούμενες γενιές οι οποίες είχαν ζήσει σημαντικό μέρος της ζωής τους στην Κύπρο. Επιπλέον, το προφίλ των Κυπρίων της Διασποράς έχει μεταβληθεί. Δεν πρόκειται πλέον για Κύπριους που εργάζονται κατά κύριο λόγο σε χειρωνακτικές εργασίες. Αντίθετα, οι περισσότερο είναι μορφωμένοι με ανώτερες σπουδές και εργάζονται στον τριτογενή τομέα. Παράλληλα, με την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας αναδύονται νέες προκλήσεις και ευκαιρίες που απαιτούν την αναθεώρηση και τον εκσυγχρονισμό των μέχρι τώρα πρακτικών. Η πιο πάνω πραγματικότητα αναδεικνύει την ανάγκη διαμόρφωσης πολιτικής η οποία δεν θα εμμένει στο παρελθόν αλλά θα προσβλέπει στο μέλλον. Μιας πολιτικής ευέλικτης, σύγχρονης και επίκαιρης, η οποία θα οδηγήσει στη δημιουργία μιας ουσιαστικής σχέσης μεταξύ Κέντρου και Διασποράς. Υπό το πρίσμα των πιο πάνω, η αναθεώρηση της υφιστάμενης Εθνικής Στρατηγικής για θέματα Διασποράς καθίσταται κάτι περισσότερο από απαραίτητη. Η παρούσα αναθεωρημένη εθνική στρατηγική καλείται να αντλήσει από τη σωρευμένη εμπειρία όλων αυτών των χρόνων και, ανταποκρινόμενη στις νέες πραγματικότητες και συνθήκες, να θέσει ένα σαφές και ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσης. Ταυτόχρονα, η παρούσα εθνική στρατηγική αποτελεί μία αναλυτική και ολοκληρωμένη προσπάθεια για αποτύπωση του ευρύτερου οράματος, των στόχων αλλά και των επί μέρους δράσεων του Γραφείου Επιτρόπου Προεδρίας για τη Διασπορά. Επομένως, η εθνική στρατηγική θέτει το ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής αλλά και τους συγκεκριμένους πυλώνες δράσης μέσω των οποίων επιδιώκεται η επίτευξη του κεντρικού στόχου, που δεν είναι άλλος από τη σύνδεση της Κύπρου με τη Διασπορά της και την αξιοποίηση στο έπακρο της σχέσης αυτής προς όφελος και των δύο μερών. Προτού αναλυθούν οι 6+1 βασικοί πυλώνες δράσης, επιχειρείται, κατ’ αρχάς, ο προσδιορισμός της έννοιας «η των Κυπρίων Διασπορά», που αποτελεί τον πυρήνα της στρατηγικής. Στη συνέχεια, γίνεται μία σκιαγράφηση της σχέσης Κέντρου και Διασποράς, ως μίας σχέσης δυναμικής, εξελισσόμενης και προπαντός αμφίδρομης.
pio.gov.cyRkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==