Η Κύπρος μας #27

Κοινότητα στην Καρπασία, στην επαρχία Αμμοχώστου. Βρίσκεται 2 χιλιόμετρα ανατολικά της κωμόπολης Γιαλούσα και 56 χιλιόμετρα από την Αμμόχωστο. Θα μπορούσε να θεωρηθεί προέκταση της Γιαλούσας, αλλά και εξέλιξη παλαιότερων οικισμών που υπήρχαν στην περιοχή κατά τη βυζαντινή περίοδο ή και σε παλαιότερες εποχές (Μονάγρι, Αρκαστήρκα, Παλαιοσκουτέλλα). Ειδικά η περιοχή της Ανασσίας (Αναχίδας), που βρίσκεται στη νότια πλευρά του χωριού και δεν έπαψε να κατοικείται ως τα πιο πρόσφατα χρόνια, αποτελεί επιβίωση οικισμού της ενετικής περιόδου. Μόλις το 1939 η Αγία Τριάδα εξελίχθηκε σε χωριστή κοινότητα. Πήρε το όνομά της από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας, που κτίστηκε γύρω στα 1900. Το χωριό αναπτύχθηκε με γοργούς ρυθμούς και έφτασε το 1973 να αριθμεί 1.212 κατοίκους. Από νωρίς ιδρύθηκε στην Αγία Τριάδα εξατάξιο δημοτικό σχολείο, ακολούθως και οκτατάξιο. Επίσης, απέκτησε ελαιοτριβείο και συνεργατική τράπεζα. Οι κάτοικοι ασχολούνταν, κυρίως, με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, πιο παλιά και με τη σηροτροφία. Σήμερα ζουν στο χωριό ελάχιστοι ηλικιωμένοι (γύρω στους 50), ενώ από το 1976 εγκαταστάθηκαν εκεί Τούρκοι έποικοι από τον Πόντο. Το πιο σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο της κοινότητας είναι η πρωτοχριστιανική εκκλησία της Παναγίας της Οπτομυλιάς ή Βασιλική Αγίας Τριάδας (πρώτο μισό του 5ου αιώνα). Είναι τρίκλιτη, βασιλικού ρυθμού, με ψηφιδωτό δάπεδο, που ανασκάφθηκε κατά τη δεκαετία του 1960 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Ανατολικά της Αγίας Τριάδας σώζονται μερικές εκκλησίες της βυζαντινής περιόδου, όπως του Αγίου Γεωργίου Σακκά (όπου λειτουργούσε γυναικείο μοναστήρι), του Αγίου Θύρσου, της Αγίας Μαρίνας των Πύργων, του Αγίου Φωτίου κ.ά. Άλλες εκκλησίες είναι του Αγίου Φανουρίου, της Αγίας Παύλας, της Αγίας Μαρίνας και μερικά εξωκκλήσια. στην κατεχόμενη γη μας * Πηγή κειμένων και φωτογραφιών: Έκδοση ΓΤΠ 253/2019 Μνήμες Κατεχόμενης Γης- Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες Επιτροπή Κατεχόμενων Κοινοτήτων Επιτροπή Κατεχόμενων Δήμων Κύπρου ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Γραφείο Επιτρόπου Προεδρίας Λεωφ. Κυριάκου Μάτση 56, 1082 Λευκωσία T +357 22400102, 22400238 Φ +357 22400173 Ε cyprusdiaspora@presidency.gov.cy www.PresidentialCommissioner.gov.cy ΓΤΠ 9/2023 ISSN 1986-2407 Έκδοση: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Φωτογραφικό Υλικό: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων Φλαμίνγκο (Phoenicopterus roseus) στην Αλυκή Λάρνακας © Χρίστος Ζουμίδης Αγία Τριάδα Η κοινότητα Αγίου Ανδρονίκου Καρπασίας ήταν μεικτό χωριό που το 1974 αριθμούσε περίπου 1.500 κατοίκους, η πλειονότητα των οποίων ήταν Ελληνοκύπριοι. Χωριό που έχει τις καταβολές του από αρχαιοτάτων χρόνων, με πλούσια ιστορία, ήταν φέουδο και ανήκε αρχικά στη βασίλισσα Ελένη Παλαιολόγου, σύζυγο του Φράγκου βασιλιά της Κύπρου Ιωάννη Β' των Λουζινιάν και στη συνέχεια στη θυγατέρα της βασίλισσας αυτής, και μάλιστα τελευταία του οίκου των Λουζινιάν, Καρλότα. Όταν, όμως, η Δημοκρατία της Βενετίας προσάρτησε την Κύπρο, ο Άγιος Ανδρόνικος συνέχισε να είναι κρατική περιουσία και να εκμισθώνεται σε πλούσιες οικογένειες της Κύπρου. Εύφορο και καταπράσινο από καλλιέργειες χωριό, φημισμένο κυρίως για το κολοκάσι του, τα καπνά του αλλά και για τις μουριές-συκαμινιές του, που καλλιεργούνταν στο παρελθόν για την εκτροφή μεταξοσκώληκα και για την παραγωγή αρίστης ποιότητας μεταξιού. Η ευφορία του χωριού οφειλόταν στα πλούσια νερά του Αγίου Ανδρονίκου. Έξι νερόμυλοι είναι καταγεγραμμένοι στο Κτηματολόγιο της Κύπρου κατά μήκος του ποταμού με την ονομασία Ποταμός τους Μύλους. Το χωριό χωριζόταν σε τέσσερις περιοχές/γειτονιές: Το πάνω χωριό με το καταπράσινο δάσος της Καβάλας, το κάτω χωριό με τη θάλασσα, το Μαυροβούνι στο ύψωμα και την Κακκοσκάλα κάπου στο κέντρο του χωριού. Διάσπαρτα εξωκκλήσια, της Αγίας Μαρίνας, της Παναγίας του Αγγαρκού, του Αγίου Ανδρονίκου, η εκκλησία της πολιούχου Αγίας Φωτούς της θαυματουργού. Οι κάτοικοι του χωριού είναι διασκορπισμένοι σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου και ο σύνδεσμός τους είναι το Κοινοτικό Συμβούλιο και το σωματείο του χωριού, τα οποία με τις διάφορες εκδηλώσεις τους καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να κρατηθεί άσβεστη η μνήμη και η νοσταλγία για το πανέμορφο κατεχόμενο χωριό, μέχρι την πολυπόθητη επιστροφή. Στα διάφορα έγγραφα και μελέτες, το χωριό αναφέρεται ως Άγιος Ανδρόνικος Κανακαρίας. Παρόλο που το όνομα είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ανδρόνικο, εντούτοις πολιούχα Αγία του είναι η Αγία Φωτού, αφού η εκκλησία του Αγίου έχει μετατραπεί σε τέμενος προ πολλών χρόνων. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, οι κάτοικοι παρέμειναν εγκλωβισμένοι με εξαίρεση μερικές οικογένειες, μέχρι το 1976, όταν αναγκάστηκαν να περάσουν στις ελεύθερες περιοχές του νησιού. Άγιος Ανδρόνικος

RkJQdWJsaXNoZXIy MzU4MTg0