23 AΓΡΟΤΗΣ 2022 / TEΥΧΟΣ 486 ΓΕΩΡΓIΑ Το μοντέλο αγροτικής παραγωγής διαχρονικά αποσκοπούσε στη μεγιστοποίηση του κέρδους, μέσω της ποσοτικής αύξησης της παραγωγής με την αυξημένη χρήση εισροών σε νερό, θρεπτικά στοιχεία, φυτοπροστατευτικές ουσίες και ενέργεια. Η αύξηση της ευαισθητοποίησης για την περιβαλλοντική ρύπανση που προκαλείται από τη γεωργία, η ανάγκη παραγωγής ποιοτικών και ασφαλών γεωργικών προϊόντων, η εναρμόνιση με το κανονιστικό και νομικό πλαίσιο αλλά και η ανάγκη προσαρμογής μας στην κλιματική αλλαγή οδηγεί αναπόφευκτα στην εφαρμογή περισσότερων φιλοπεριβαλλοντικών καλλιεργητικών πρακτικών. Το νέο μοντέλο αγροτικής παραγωγής θα πρέπει να στοχεύει στη μεγιστοποίηση του περιθωρίου κέρδους του παραγωγού μέσω της ορθολογικής διαχείρισης όλων των εισροών και εκροών ενός αγροτικού συστήματος. Σε αυτό συμβάλλει καθοριστικά η δημιουργία και διάδοση νέας γνώσης και η εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες Τα θερμοκήπια αποτελούν συστήματα παραγωγής όπου μπορούν εύκολα να εφαρμοστούν τεχνολογίες αιχμής. Παρόλο, όμως, που οι μεσογειακές περιοχές παρουσιάζουν σχετικά ήπιο κλίμα, το κόστος για τον αποτελεσματικό έλεγχο του μικροκλίματος του θερμοκηπίου είναι ιδιαίτερα υψηλό συγκρινόμενο με αυτό των βορειότερων περιοχών. Αυτό γιατί οι ενεργειακές ανάγκες σε δροσισμό, εξαερισμό και θέρμανση είναι ιδιαίτερα υψηλές καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους σε αντίθεση με τις βορειότερες χώρες όπου οι ανάγκες ρύθμισης περιορίζονται μόνο στη θέρμανση και στον περιστασιακό αερισμό (Σχήμα 1). Λαμβάνοντας υπόψη ότι μεγάλος αριθμός θερμοκηπίων στη μεσογειακή λεκάνη είναι ελλιπώς εξοπλισμένα σε τεχνολογικό εξοπλισμό, ο ανεπαρκής έλεγχος του μικροκλίματος οδηγεί αναπόφευκτα στη χρήση πρόσθετων φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων και λιπασμάτων με επιπλέον δυσμενείς επιδράσεις στο περιθώριο κέρδους της παραγωγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ετήσιες ανάγκες σε θέρμανση για την καλλιέργεια της ντομάτας υπολογίζονται περίπου στα 850 MJ m−2 με κόστος μεταξύ €3,5-15 m−2 ανάλογα με τον τύπο του θερμοκηπίου (Πίνακας 1). Σχήμα 1: Αναγκαίες παρεμβάσεις για τη δημιουργία κατάλληλου κλίματος στο εσωτερικό του θερμοκηπίου σε διαφορετικές τοποθεσίες. Η γραμμή με κόκκινο χρώμα αναφέρεται σε θερμοκήπιο τοποθετημένο σε μεσογειακές συνθήκες και η μπλε σε θερμοκήπιο τοποθετημένο σε ψυχρό κλίμα βόρειων χωρών. H γεωργική τεχνολογία βρίσκεται σε μια διαδικασία εκσυγχρονισμού στο πλαίσιο αντιμετώπισης του αυξανόμενού ανταγωνισμού που προκύπτει από την παγκοσμιοποίηση της παραγωγής και της εμπορίας των γεωργικών προϊόντων. Έξυπνες και βιώσιμες τεχνολογίες έχουν αναπτυχθεί μέσα από τη χρήση της τεχνολογίας αισθητήρων, επικοινωνιών και πληροφορικής χαρακτηρίζοντας την εποχή ως την απαρχή της γεωργικής ψηφιακής επανάστασης. Γεωργία ακριβείας στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες δρ Γεώργιος Νικολάου Λειτουργός Γεωργίας Α΄ Τμήμα Γεωργίας δρ Δαμιανός Νεοκλέους Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Πίνακας 1: Μηνιαίες και ετήσιες ανάγκες ενέργειας (kWh) όπως υπολογίστηκαν για την ντομάτα και το αγγούρι σε τυπικό θερμοκήπιο επιφάνειας 150 τετρ. μέτρων. Καλλιέργεια Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Σύνολο Θέρμανση Αγγούρι 2.281 2.040 1.632 1.037 0 0 0 0 0 798 1.678 2.439 11.905 Ντομάτα 1.213 1.110 779 352 0 0 0 0 0 190 791 1.294 5.729 Ψύξη Αγγούρι 0 0 0 0 3.087 4.087 0 0 4.374 0 0 0 11.548 Ντομάτα 0 0 0 0 4.309 5.481 0 0 5.612 0 0 0 15.402 Οι αυξημένες ενεργειακές ανάγκες στα μεσογειακού τύπου θερμοκήπια προϋποθέτουν και αυξημένη αρχική επένδυση. Η μέση παραγωγή θερμοκηπιακής καλλιέργειας ντομάτας σε ένα σύγχρονου τύπου θερμοκήπιο στην Ολλανδία ανέρχεται στα 60 Kgm-2. Στην Κύπρο, όπου ο τεχνολογικός εξοπλισμός του θερμοκηπίου είναι χαμηλότερος, οι συνθήκες περιβάλλοντος θερμοκηπίου είναι λιγότερο ιδανικές και συνεπακόλουθα η αντίστοιχη μέση παραγωγή κυμαίνεται μεταξύ 12-20 Kgm-2. Για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των θερμοκηπιακών καλλιεργειών απαραίτητη προϋπόθεση είναι η βελτίωση του περιβάλλοντος του θερμοκηπίου. Ενέργεια και περιβάλλον θερμοκηπίου Ενδεικτικά για τη βελτιστοποίηση του μικροκλίματος των θερμοκηπίων στη Μεσόγειο σημειώνονται τα ακόλουθα: • Στα θερμοκήπια μέσου τεχνολογικού επιπέδου συστήνεται η τοποθέτηση δικτύων σκίασης εσωτερικά ή εξωτερικά του θερμοκηπίου και το άσπρισμα της οροφής του κατά τη θερμή περίοδο του έτους. Στα προηγμένης τεχνολογίας θερμοκήπια συστήνεται η ρύθμιση της κουρτίνας σκίασης εσωτερικά να γίνεται με βάση την εισερχόμενη στο θερμοκήπιο ηλιακή ακτινοβολία. Γενικά, στα φυτά που
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==