50 AΓΡΟΤΗΣ 2022 / TEΥΧΟΣ 485 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μέχρι σήμερα έχουν αναπτυχθεί περισσότεροι από 35 βενθικοί δείκτες, εκ των οποίων πέντε (AMBI, MAMBI, ΒΕΝΤΙΧ, BQI, BOPA) κυριαρχούν στη χρήση της διερεύνησης της οικολογικής κατάστασης θαλάσσιων περιοχών. Στην Κύπρο, όπως και στην Ελλάδα, επιλέχθηκε η χρήση του βιοτικού δείκτη ΒΕΝΤΙΧ κατόπιν συμμετοχής στην Άσκηση Διαβαθμονόμησης (Ιntercallibration Εxercise) της ΟΠΥ 2000/60/ΕΚ. Ο δείκτης αυτός παρέχει αντιπροσωπευτικότερα αποτελέσματα στην ανατολική Μεσόγειο συγκριτικά με τους υπόλοιπους βιοτικούς δείκτες. Το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών (ΤΑΘΕ) έχει καθορίσει ένα δίκτυο σταθμών δειγματοληψίας στην Κύπρο στις περιοχές Λατσί, κόλπος Λεμεσού, κόλπος Βασιλικού, Ζύγι, κόλπος Λάρνακας, Αγία Νάπα και Κάβο Γκρέκο. Από εκεί συλλέγονται δείγματα ιζήματος σε βάθος 30 μέτρων για τη μελέτη της βενθικής μακροπανίδας και την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης των παράκτιων υδάτινων σωμάτων. Πώς, λοιπόν, γίνεται η αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης μιας θαλάσσιας περιοχής, μελετώντας τη βενθική μακροπανίδα; Αρχικά, διεξάγονται δειγματοληψίες πεδίου όπου, από το σκάφος του ΤΑΘΕ ρίχνεται στη θάλασσα με τη βοήθεια βιντζιού η αρπάγη Van-Veen (Εικόνα 2α). Όταν η αρπάγη φτάσει στον βυθό κλείνει ερμητικά και συλλέγεται σε αυτήν ίζημα. Το ίζημα μεταφέρεται στο σκάφος, καταγράφονται τα φυσικά χαρακτηριστικά του σε ειδικά έντυπα, όπως η μυρωδιά και το χρώμα, η παρουσία φυτικών οργανισμών κ.λπ. (Εικόνα 2β). Ακολούθως, κοσκινίζεται σε κόσκινα ανοίγματος 0,5 χιλιοστών ή/και 1 χιλιοστών (Εικόνα 2γ), και το υλικό που παραμένει στο κόσκινο αποθηκεύεται σε αριθμημένα μπουκάλια, συντηρείται σε διάλυμα αιθανόλης και μεταφέρεται στο εργαστήριο για περαιτέρω ανάλυση. Από κάθε σταθμό δειγματοληψίας συλλέγονται τουλάχιστον τρία επαναληπτικά δείγματα για τη μελέτη των βενθικών οργανισμών και τουλάχιστον δύο επαναληπτικά δείγματα για τον φυσικοχημικό προσδιορισμό του ιζήματος. Εικόνα 2: (α) Δειγματοληψίες πεδίου για τη συλλογή δειγμάτων βενθικής μακροπανίδας με τη χρήση αρπάγης Van-Veen, (β) Διαλογή οργανισμών και (γ) Παρατήρηση οργανισμών σε στερεοσκόπιο. (Φωτογραφίες ΤΑΘΕ). Στο εργαστήριο Θαλάσσιας Οικολογίας του ΤΑΘΕ γίνεται η διαλογή των οργανισμών (Εικόνα 2β), δηλαδή όλοι οι οργανισμοί με τη βοήθεια μεγεθυντικών φακών και λαβίδων. Ακολούθως, από εξειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό, γίνεται παρατήρηση του κάθε οργανισμού στο στερεοσκόπιο και στο μικροσκόπιο (Εικόνα 2γ). Με τη βοήθεια ταξινομικών κλειδών και βιβλίων, προσδιορίζεται το είδος του και καταγράφονται οι αφθονίες (αριθμός) ατόμων για κάθε είδος. Τα επιστημονικά ονόματα των ειδών επιβεβαιώνονται στην επιστημονική βάση δεδομένων WoRMS. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τις αναλύσεις αυτές χρησιμοποιούνται στην εφαρμογή του βιοτικού δείκτη ΒΕΝΤΙΧ για την εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης θαλάσσιων περιοχών. Συγκεκριμένα, οι βενθικοί οργανισμοί με βάση τον βαθμό ευαισθησίας ή ανοχής τους στην οργανική ρύπανση, κατηγοριοποιούνται στις ομάδες: (α) GS, δηλαδή είδη ευαίσθητα σε οποιαδήποτε μορφή διατάραξης/επιβάρυνσης), ή (β) GT, δηλαδή ανθεκτικά είδη στη διατάραξη ή στρεσογόνους παράγοντες, οι πληθυσμοί των οποίων μπορεί να παρουσιάσουν αύξηση όταν υπάρχει αυξημένο οργανικό φορτίο ή άλλες μορφές ρύπανσης. Ακολούθως, μέσα από μαθηματικούς τύπους εκτιμάται η οικολογική κατάσταση των θαλάσσιων περιοχών. Οικολογική κατάσταση των θαλάσσιων περιοχών στην Κύπρο με βάση τη βενθική μακροπανίδα Η οικολογική κατάσταση των παράκτιων υδάτινων σωμάτων στην Κύπρο, όπως προέκυψε μέσα από τις αναλύσεις δειγμάτων βενθικής μακροπανίδας που διεξάχθηκαν από το ΤΑΘΕ για τα έτη 2013-2019, βρίσκεται σε Καλή και Άριστη οικολογική κατάσταση. Στόχος του ΤΑΘΕ ήταν και παραμένει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, η προστασία και η διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος μέσω μιας ολοκληρωμένης επιστημονικής προσέγγισης έτσι ώστε η κοινωνία να απολαμβάνει ένα καθαρό, υγιές και παραγωγικό θαλάσσιο περιβάλλον. Το παρόν άρθρο συντάχθηκε στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου 25245 «Διερεύνηση και αξιολόγηση ευαίσθητων θαλάσσιων βενθικών οικοσυστημάτων στα χωρικά ύδατα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας» [Μέτρο 1.18 «Προστασία και αποκατάσταση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων»] που συγχρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΕΠ) «ΘΑΛΑΣΣΑ 2014-2020» (κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και 25% από εθνικούς πόρους).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==