46 AΓΡΟΤΗΣ 2022 / TEΥΧΟΣ 485 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μελέτη σχετικά με τα κουνούπια και άλλα είδη εντόμων που προκαλούν όχληση σε υδροβιότοπους του δικτύου Natura 2000 και Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για ορθολογική διαχείρισή τους Εύα Πίττα Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Την άνοιξη του 2020 το Τμήμα Περιβάλλοντος προχώρησε σε διενέργεια δημόσιου διαγωνισμού και σε ανάθεση σύμβασης στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου για εκπόνηση εξειδικευμένης μελέτης. Η μελέτη έχει ως αντικείμενο την αξιολόγηση της κατάστασης σε σχέση με τα κουνούπια και άλλα έντομα που προκαλούν όχληση στους υδροβιότοπους που εμπίπτουν στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 «Αλυκές Λάρνακας», «Λίμνη Ορόκλινης» και «Λίμνη Παραλιμνίου». Η διενέργεια δημόσιου διαγωνισμού και η ανάθεση σύμβασης έγινε με στόχο να καλύψει την ανάγκη που παρατηρείται κάθε χρόνο, και ειδικότερα σε περιόδους πολυομβρίας, για άμεση λήψη μέτρων καταπολέμησης κουνουπιών και άλλων εντόμων που προκαλούν όχληση (χειρονόμοι) στις περιοχές αυτές, συχνά χωρίς να στηρίζονται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα για την ανάγκη ή την αποτελεσματικότητά τους. Λόγω του ότι επηρεάζονται προστατευόμενοι υδροβιότοποι του δικτύου Natura 2000, οποιαδήποτε μέτρα εφαρμόζονται πρέπει να είναι συμβατά με τους στόχους διατήρησης και προστασίας των ειδών και οικοτόπων των προστατευόμενων περιοχών. Η σύμβαση περιλάμβανε τέσσερις επιμέρους δραστηριότητες: 1. Αξιολόγηση των παραγόντων που συμβάλλουν στην εποχιακή έξαρση των πληθυσμών των κουνουπιών και άλλων ενοχλητικών εντόμων (χειρονόμοι). 2. Αναγνώριση ειδών κουνουπιών και άλλων ενοχλητικών εντόμων (χειρονόμοι) και των εστιών ανάπτυξής τους. 3. Κατάρτιση και υποβολή Σχεδίου Δράσης για την ολοκληρωμένη και ορθολογική αντιμετώπιση των ειδών που προκαλούν όχληση. 4. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μελέτης και του Σχεδίου Δράσης για την ολοκληρωμένη και ορθολογική αντιμετώπιση των ειδών που προκαλούν όχληση. Οι εργασίες πεδίου για τις ανάγκες της μελέτης πραγματοποιήθηκαν από τον Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο του 2020. Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μελέτης, στις Αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, σε αρμόδιους κρατικούς φορείς και σε ενδιαφερόμενες περιβαλλοντικές οργανώσεις, πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2021. Όλα τα αποτελέσματα από τις επιμέρους δραστηριότητες της σύμβασης, καθώς και οι παρουσιάσεις προς τις τοπικές Αρχές, τους αρμόδιους κρατικούς φορείς και ενδιαφερόμενες περιβαλλοντικές οργανώσεις, έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Τμήματος Περιβάλλοντος και είναι διαθέσιμα για το κοινό, στην ενότητα «Προστασία της φύσης και βιοποικιλότητας/Δίκτυο Natura 2000». Στην εν λόγω ενότητα είναι διαθέσιμα τόσο το υλικό των παρουσιάσεων όσο και οι μαγνητοσκοπημένες παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων της μελέτης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, στις Αλυκές Λάρνακας τα έντομα όχλησης που έχουν εντοπιστεί είναι τα κουνούπια και οι χειρονόμοι. Συγκεκριμένα, έχουν εντοπιστεί τρία είδη χειρονόμων καθώς και επτά είδη κουνουπιών που ανήκουν στα γένη Aedes (ένα είδος), Culex (τέσσερα είδη) και Culiseta (δύο είδη). Οι κυριότεροι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε έξαρση των πληθυσμών των ενοχλητικών εντόμων είναι η υποβάθμιση του υδροβιότοπου και οι ανθρώπινες δραστηριότητες σε εγγύτητα με τον υδροβιότοπο. Σημαντικές εστίες κουνουπιών εντοπίζονται σε σημεία με εγγύτητα σε οικοδομήματα και ανθρώπινες δραστηριότητες. Αυτές οι εστίες είναι σημεία με λίγο νερό, αβαθές, σε σκιά, με υψηλό οργανικό φορτίο και βρίσκονται συνήθως πλησίον παρακείμενης οικιστικής ζώνης σε αυλές σπιτιών ή σε σημεία που κατακρατούν νερό (π.χ. λακούβες) στις γειτονιές. Στη λίμνη Ορόκλινης τα έντομα που προκαλούν όχληση είναι αποκλειστικά τα κουνούπια και όχι οι χειρονόμοι. Συνολικά έχουν εντοπιστεί δύο είδη κουνουπιών του γένους Culex. Τα κουνούπια στη λίμνη Ορόκλινης έχουν εντοπιστεί σε μικρούς αριθμούς και, ως εκ τούτου, η περιοχή της λίμνης δεν θεωρείται ως κύρια εστία αναπαραγωγής κουνουπιών. Ως σημαντικές εστίες αναπαραγωγής κουνουπιών θεωρούνται άλλα σημεία που κατακρατούν νερό εκτός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής (π.χ. λακούβες, δοχεία σημεία συλλογής όμβριων υδάτων, ντεπόζιτα κ.ά.). Όπως και στην περίπτωση των Αλυκών Λάρνακας, οι κυριότεροι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε έξαρση των πληθυσμών των ενοχλητικών εντόμων είναι η υποβάθμιση του υδροβιότοπου και οι ανθρώπινες δραστηριότητες σε εγγύτητα με τον υδροβιότοπο. Στη λίμνη Παραλιμνίου τα έντομα που προκαλούν όχληση είναι, επίσης, αποκλειστικά τα κουνούπια και όχι οι χειρονόμοι. Συνολικά έχουν εντοπιστεί τέσσερα είδη κουνουπιών που ανήκουν στα γένη Culex (τρία είδη) και Anopheles (ένα είδος). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης στη λίμνη Παραλιμνίου κύριες εστίες άνθησης των πληθυσμών κουνουπιών αποτελούν τα δοχεία που προέρχονται από απόρριψη. Όπως και στην περίπτωση των άλλων δυο υδροβιοτόπων, οι κυριότεροι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε έξαρση των πληθυσμών των εντόμων που προκαλούν όχληση είναι η υποβάθμιση του υδροβιότοπου και οι ανθρώπινες δραστηριότητες σε εγγύτητα με τον υδροβιότοπο. Με βάση την αξιολόγηση των παραγόντων που συμβάλλουν στην εποχιακή έξαρση των πληθυσμών των ενοχλητικών εντόμων (κουνουπιών και χειρονόμων), η οποία βασίστηκε στις εργασίες πεδίου που πραγματοποιήθηκαν από τον Μάιο μέχρι και τον Οκτώβριο του 2020, αλλά και την αναγνώριση των ειδών εντόμων που προκαλούν όχληση, συντάχθηκε ένα σχέδιο δράσης για την ολοκληρωμένη και ορθολογική αντιμετώπιση των ειδών που προκαλούν όχληση σε κάθε έναν από τους τρεις υδροβιότοπους. Η αντιμετώπιση στοχεύει τα προνυμφικά στάδια των ενοχλητικών εντόμων στις εστίες ανάπτυξης και όταν κριθεί αναγκαία απαιτείται η χρήση εγκεκριμένων βιολογικών σκευασμάτων που περιέχουν βάκιλο (Bti). Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι, επίσης, δυνατή η χρήση παγίδων με στόχο τη μαζική παγίδευση/θανάτωση των κουνουπιών.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==