44 AΓΡΟΤΗΣ 2022 / TEΥΧΟΣ 485 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ απειλούνται, με 20 είδη να είναι άκρως απειλούμενα με εξαφάνιση και 11 απειλούμενα με εξαφάνιση. Επιπλέον, για 13 είδη τα διαθέσιμα στοιχεία είναι περιορισμένα και δεν επιτρέπουν την αξιολόγηση της κατάστασης των πληθυσμών τους. Εικόνα 5: Τουνόσκυλος (Isurus oxyrinchus) απειλούμενο είδος στη Μεσόγειο. Εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί κανείς γιατί να ενδιαφέρει εάν οι καρχαρίες είναι απειλούμενοι; Πώς θα μπορούσε να επηρεάσει τους ανθρώπους η εξάλειψη κάποιων ειδών καρχαριών; Οι καρχαρίες έχουν έναν σημαντικό ρόλο σε όλα τα τροφικά επίπεδα στο θαλάσσιο περιβάλλον. Ορισμένα είδη καρχαριών τρέφονται με νεκρά ζώα, «καθαρίζοντας» τις θάλασσες. Άλλα είδη είναι κορυφαίοι θηρευτές, οι οποίοι συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της «υγείας» των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, καθώς ελέγχουν τους πληθυσμούς των ειδών με τα οποία τρέφονται και αφαιρούν άρρωστα και αδύνατα ζώα, συμβάλλοντας στην επιβίωση των πιο προσαρμοσμένων στο περιβάλλον. Η μείωση των πληθυσμών των καρχαριών μπορεί να διαταράξει σε μεγάλο βαθμό το θαλάσσιο οικοσύστημα. Υπάρχουν παραδείγματα όπου η αφθονία καρχαριών μειώθηκε τόσο πολύ ώστε να μην μπορούν οι καρχαρίες να ασκούν τον οικολογικό τους ρόλο ως κορυφαίοι θηρευτές. Ως αποτέλεσμα, η αφθονία ειδών που αποτελούσαν τροφή για τους καρχαρίες αυξήθηκε τόσο πολύ που οδήγησε στη δραματική μείωση των ειδών με τα οποία τρέφονταν αυτά με τη σειρά τους και την κατάρρευση της παραδοσιακής τους αλιείας. Οι επιπτώσεις, λοιπόν, δεν ήταν μόνο οικολογικές αλλά και οικονομικές. Διεθνείς οργανισμοί, αναγνωρίζοντας τη σοβαρή απειλή που αντιμετωπίζουν οι καρχαρίες και τον σημαντικό τους ρόλο στο οικοσύστημα, έχουν καταρτίσει Σχέδια Δράσης για τη Διατήρηση και Διαχείριση των Καρχαριών. Διάφορες διεθνείς συμβάσεις προνοούν για την προστασία ή/και την ελεγχόμενη και βιώσιμη αλιεία ορισμένων ειδών χονδριχθύων, όπως η Σύμβαση για την Προστασία των Μεταναστευτικών Ειδών Πανίδας (Συνθήκη της Βόννης) και η Σύμβαση της Βαρκελώνης. Το Πρωτόκολλο SPA/ BD της Σύμβασης της Βαρκελώνης, που αφορά τις ειδικά προστατευόμενες περιοχές και τη βιολογική ποικιλότητα στη Μεσόγειο, περιλαμβάνει στα Παραρτήματά του 33 μεσογειακά είδη καρχαριών και σελαχιών. Συγκεκριμένα, 24 είδη εντάσσονται στο Παράρτημα ΙΙ - Κατάλογος απειλούμενων και υπό εξαφάνιση ειδών και 9 στο Παράρτημα IIΙ-Κατάλογος ειδών των οποίων η εκμετάλλευση υπόκειται σε ρυθμίσεις. Περιφερειακοί οργανισμοί για τη διαχείριση της αλιείας εκδίδουν συστάσεις για την προστασία καρχαριών και σελαχιών, όπως η Σύσταση GFCM/36/2012/3, οι πρόνοιες της οποίας περιλαμβάνονται στην ενωσιακή νομοθεσία μέσω του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1343/2011, και οι συστάσεις ICCAT 09-07 και ICCAT 10-08, οι πρόνοιες των οποίων περιλαμβάνονται στην ενωσιακή νομοθεσία μέσω του ετήσιου Κανονισμού για τις αλιευτικές δυνατότητες (για το 2022 ισχύει ο Κανονισμός (ΕΕ) 2022/109). Και οι δυο προαναφερόμενοι ενωσιακοί Κανονισμοί απαγορεύουν την αλιεία για έναν αριθμό ειδών καρχαριών και σελαχιών. Επιπλέον, ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1343/2011 προνοεί την καταγραφή κάθε περίπτωσης τυχαίας αλίευσης και, κατά περίπτωση, ελευθέρωσης καρχαριών και σελαχιών των ειδών που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα II ή στο Παράρτημα III του Πρωτοκόλλου της Σύμβασης της Βαρκελώνης. Ένας ακόμη σημαντικός Κανονισμός της ΕΕ για την προστασία των καρχαριών είναι ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1185/2003, ο οποίος προνοεί την απαγόρευση αφαίρεσης πτερυγίων καρχαρία επί του σκάφους και την εκφόρτωση, αγορά ή πώλησή τους, καθώς η πρακτική αφαίρεσης πτερυγίων έχει οδηγήσει σε κίνδυνο εξαφάνισης πολλά αποθέματα καρχαριών. Καρχαρίες και σελάχια που προστατεύονται από Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχουν καταγραφεί στα νερά της Κύπρου ή της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Στον Πίνακα παρουσιάζεται και η κατάταξη των ειδών σύμφωνα με την Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών της IUCN4. Εικόνα 6: Τυχαία αλίευση του είδους Squalus blainvilleκοκκαλάρης (κατηγοριοποιημένο στο IUCN ως είδος με μη επαρκή δεδομένα στη Μεσόγειο). Η Κύπρος, με αρμόδιο φορέα το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών (ΤΑΘΕ), έχει υποχρέωση να τηρεί τις πρόνοιες των διεθνών και ενωσιακών της δεσμεύσεων, ώστε να προσφέρει ουσιαστική προστασία και να εξασφαλίζει τη βιώσιμη διαχείριση των καρχαριών και γενικά των χονδριχθύων. Οι όροι αδειών επαγγελματικής και ερασιτεχνικής αλιείας5 αναφέρουν τις ισχύουσες 4 IUCN 2021. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2021-1. https://www.iucnredlist.org. Downloaded on 1 June 2021. 5 http://www.moa.gov.cy/moa/dfmr/dfmr.nsf/page17_gr/pag17_gr?OpenDocument
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==