17 AΓΡΟΤΗΣ 2022 / TEΥΧΟΣ 485 ΓΕΩΡΓIΑ Η Tuta absoluta ή φυλλορύκτης της ντομάτας είναι ίσως o σοβαρότερος εντομολογικός εχθρός της ντομάτας. Προέρχεται από τη Λατινική Αμερική και τα τελευταία χρόνια έχει εξαπλωθεί σχεδόν σε όλες τις μεσογειακές χώρες. Αναπτύσσει ταχύτατα υψηλούς πληθυσμούς προκαλώντας μεγάλες ζημιές και έχει πολλές γενεές ανά έτος με επακόλουθο τη γρήγορη ανάπτυξη ανθεκτικότητας στα χρησιμοποιούμενα εντομοκτόνα. Πρωτοεμφανίστηκε στην Κύπρο το 2009 και μέσα σε λίγα χρόνια εξελίχθηκε στον καταστροφικότερο εχθρό της ντοματοκαλλιέργειας. Μορφολογία H Tuta absoluta είναι ένα μικρό γκρίζο προς αργυρωπό μικρολεπιδόπτερο, με χαρακτηριστικές μαύρες στιγματώσεις στα πρόσθια φτερά και ανήκει στην οικογένεια των Γηλεχιδών, (Lepidoptera: Gelechiidae). Έχει μήκος περίπου 6 χιλιοστά, άνοιγμα πτερύγων 10 χιλιοστά και χαρακτηριστικές νηματοειδείς κεραίες. Η προνύμφη είναι μικρή, γύρω στα 0,5 χιλιοστά, και κιτρινωπή. Καθώς ωριμάζουν οι προνύμφες γίνονται κιτρινοπράσινες και εμφανίζουν μια χαρακτηριστική μαύρη ζώνη πίσω στον προθώρακα τους. H πλήρως αναπτυγμένη προνύμφη έχει μήκος γύρω στα 9 χιλιοστά και ρόδινο χρώμα. Η νύμφη έχει χρώμα ανοικτό καφέ και μήκος γύρω στα 6 χιλιοστά. Βιολογία Το έντομο πολλαπλασιάζεται ταχύτατα αφού συμπληρώνει τον βιολογικό του κύκλο σε 28-38 ημέρες, ανάλογα με τη θερμοκρασία, και μπορεί να συμπληρώσει μέχρι και 12 γενεές τον χρόνο. Η διαχείμαση μπορεί να γίνει στη μορφή αυγού, νύμφης ή και τέλειου εντόμου. Το ενήλικο δραστηριοποιείται τη νύχτα ενώ την ημέρα προφυλάγεται ανάμεσα στα φύλλα. Κάθε θηλυκό γεννά έως και 260 ωχροκίτρινα αυγά συνήθως στους βλαστούς ή στα κάτω τμήματα των φύλλων. Οι προνύμφες που εκκολάπτονται ορύσσουν στοές στα φύλλα, τους βλαστούς και τους καρπούς κατατρώγοντας τους εσωτερικούς ιστούς και αφήνοντας μελανόχρωμα υπολείμματα. Οι ώριμες προνύμφες συνήθως εξέρχονται από τις στοές και μετατρέπονται σε νύμφες είτε στο έδαφος είτε στην επιφάνεια του φύλλου και σπανιότερα μένουν μέσα στη στοά και νυμφώνονται εκεί. Προνύμφη Tuta absoluta σε φύλλα ντομάτας Φυτά - Ξενιστές Πέραν της ντομάτας προσβάλλει φυτά της μελιτζάνας, της πατάτας και της πιπεριάς καθώς και άλλα καλλιεργούμενα είδη της οικογενείας Solanaceae προκαλώντας λιγότερες ζημίες. Απαντάται, επίσης, και σε ορισμένα αυτοφυή είδη όπως στην αγριοντοματιά (Solanum nigrum), τον γιατράκο (Nicotiana glauca) και τον τάτουλα (Datura stramonium). Ζημιές - Συμπτώματα Το έντομο ζημιώνει ιδιαίτερα την ντομάτα τόσο την υπαίθρια όσο και τη θερμοκηπιακή. Οι ζημιές προκαλούνται μόνο από τις προνύμφες στα υπέργεια μέρη. Οι προνύμφες προσβάλλουν, κυρίως, τα φύλλα της ντομάτας, δημιουργώντας αρχικά μικρές στενές στοές οι οποίες γίνονται πλατιές και περιέχουν συνήθως μαύρα περιττώματα. Καθώς η προσβολή επεκτείνεται, οι στοές γίνονται μεγαλύτερες, καλύπτουν ολόκληρο σχεδόν το φύλλο και τελικά εξελίσσονται σε εκτεταμένες ξηράνσεις. Η ζημιά είναι έμμεση αφού έχει ως αποτέλεσμα να μειωθεί η φυλλική επιφάνεια και, επομένως, η φωτοσυνθετική ικανότητα του φυτού. Οι προσβολές επιπλέον αποτελούν σημεία εισόδου προσβολών από μύκητες. Προσβολή από Tuta absoluta σε φύλλα ντομάτας Οι καρποί προσβάλλονται συνήθως όταν είναι ακόμα πράσινοι. Η είσοδος της προνύμφης στον καρπό γίνεται με διάνοιξη οπής κοντά στον ποδίσκο που δεν είναι ορατή στα αρχικά στάδια, παρά μόνο ανασηκώνοντας τα σέπαλα. Η παρουσία μαύρων περιττωμάτων στην οπή είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της προσβολής από το έντομο. Οι στοές που δημιουργεί το έντομο μέσα στους καρπούς έχουν ως συνέπεια οι προσβεβλημένοι καρποί της ντομάτας να μην είναι εμπορεύσιμοι. Επιπρόσθετα, δευτερογενείς μολύνσεις από μύκητες οδηγούν στη σήψη των καρπών πριν και μετά τη συγκομιδή τους. Σε έντονες προσβολές, όταν το έντομο αναπτύξει υψηλούς πληθυσμούς, η ζημιά σε καλλιέργειες ντομάτας μπορεί να είναι ολοκληρωτική. Tuta absoluta, ένας σοβαρός εχθρός της ντομάτας Γεωργία Ελευθερίου Λειτουργός Γεωργίας Τμήμα Γεωργίας
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==