Κάτασπρο ήταν το πρώτο σπίτι, γι’ αυτό το χωριό ονομάστηκε Λευκόνοικο. Ήταν τόσο όμορφο το Λευκόνοικο! Γη πλούσια, παχιά, καρπερή! Στημένο το Λευκόνοικο στη βορειοανατολική πλευρά της σιταρομάνας Μεσαριάς, είχε έκταση 52,5 τ.χλμ. ή 39.000 σκάλες και 2.116 κατοίκους (το 1973). Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αξιόλογη πηγή πληροφοριών αποτελούν οι Κώδικες της Αρχιεπισκοπής, με βάση τους οποίους φαίνεται ότι κατά τα πρώτα τριάντα χρόνια τουλάχιστον του 19ου αι., το Λευκόνοικο ήταν το μεγαλύτερο σε πληθυσμό και το πλουσιότερο σε παραγωγή χωριό της Κύπρου. Είχε διπλάσια παραγωγή σιταριού από το επόμενο και οι κάτοικοί του πλήρωναν τον μεγαλύτερο κεφαλικό φόρο, διπλάσιο από αυτόν του Παραλιμνίου. Την περίοδο της Φραγκιάς ο Ρε Αλέξης έκανε το Λευκόνοικο κέντρο των επαναστατημένων χωρικών. Η Κωμόπολη του Λευκονοίκου έγινε Δήμος την 1η Απριλίου 1939 και λάμπρυνε το στερέωμα της κυπριακής υπαίθρου. Ήταν το καμάρι της Μεσαορίας, εμπορικό, οικονομικό, πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο, που ανθούσε σε όλους τους τομείς και γέννησε άξια τέκνα, ανθρώπους του μέτρου, ηθικούς, φιλομαθείς, πνευματικούς και πεπαιδευμένους, με ανεπτυγμένο το αίσθημα της κοινωνικής προσφοράς και της αγάπης προς τον πλησίον. Γέννησε έναν εθνικό ποιητή, τον Βασίλη Μιχαηλίδη, έναν σεπτό και φωτισμένο Ιεράρχη, ακραιφνή πατριώτη, τον Κιτίου Κυπριανό, δύο σκαπανείς του Συνεργατικού Κινήματος, τον Ιωάννη Οικονομίδη και τον Μάρκο Χαραλάμπους, έναν Άρχοντα Πρωτοψάλτη, τον Θεόδουλο Καλλίνικο, τον οικονομολόγο Χριστοφή Οικονομίδη, πλειάδα αγωνιστών της ελευθερίας της Κύπρου, ήρωες και μάρτυρες για την ελευθερία του νησιού μας, Δημάρχους ευγενείς, ευπρεπείς και δυναμικούς, Υπουργούς και Βουλευτές, απλούς ανθρώπους της γης, σπουδαίους γεωργούς, τεχνίτες ξακουστούς, γυναίκες νοικοκυρές, άξιες, έξυπνες, μορφωμένες, δραστήριες και ταλαντούχες. Η κωμόπολη του Λευκονοίκου είχε από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 Ανωτέρα Σχολή που μετεξελίχθηκε στην Καμίντζειο Ανωτέρα Σχολή (1947) και μετά σε Ελληνικό Γυμνάσιο Λευκονοίκου και Γυμνάσιο Λευκονοίκου. Στις 26 Μαΐου 1968 εγκαινιάστηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και η μεγαλοπρεπής Αίθουσα Τελετών του Γυμνασίου, δωρεάν και αυτή του μεγάλου ευεργέτη του Δήμου, Γεώργιου Καμιντζή. Η αρχόντισσα της Μεσαορίας ήταν ο σιτοβολώνας της Κύπρου. Είχε μεγάλες αποθήκες σιτηρών (8), δικαστήριο, νοσοκομείο, Κτηματολόγιο, Γεωργικό Τμήμα, τράπεζες, δημοτική αγορά, ταχυδρομείο, σωματεία, μεικτή τετράφωνη δημοτική χορωδία, φαρμακεία, ιδιωτικά ιατρεία, κέντρα αναψυχής, κ.ά. Στο Λευκόνοικο έγινε η πρώτη Παγκύπρια Γεωργική Έκθεση το 1920, αλλά εφευρέθηκε και η πρώτη αλωνιστική μηχανή στο νησί μας. Αξίζουν να αναφερθούν οι εκκλησίες και τα εξωκκλήσια του Λευκονοίκου, του Αρχαγγέλου, του Σωτήρος, του Τιμίου Σταυρού, το εξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Ζώνης, του Αγίου Θεοδώρου, του Αγίου Φωκά και του Αγίου Γεωργίου. Σήμερα, μόνο ο Αρχάγγελος έχει αναστηλωθεί και έχει επισκευαστεί το εξωκκλήσι του Σταυρού. Μέχρι το 1974, το Λευκόνοικο μεσουρανούσε. Δημιουργούσε. Πρόκοβε. «Σε πήρε ο Τούρκος τζ’ αλυσώθης, μα’ γιω σε κουβαλώ μες στην καρκιάν μου». σ τ η ν κ α τ ε χ ό μ ε ν η γ η μ α ς «Λευκόνοικον, τα πρώτα σου να σου τα πω κλαμώντα που’ σιες την σπάστραν τζιαι τιμήν τζι άλλα πολλά προσόντα εσού που τ’ άλλα τα χωρκά είσιες μιαν άλλην χάριν, ήσουν μια αμματόπετρα, της Μεσαρκάς καμάριν» Ευλογημένη γη του Λευκονοίκου μας! Γη ελληνική, των Αχαιών, των Μυκηναίων, των ηρώων του Ομήρου. Από τον 7ο π.Χ. αι. η σκαπάνη των αρχαιολόγων έφερε στο φως ιερό, αφιερωμένο στον Θεό του φωτός, τον Απόλλωνα! Αψευδείς μάρτυρες τα αγάλματα που κοσμούν το Κυπριακό Μουσείο. * Πηγή κειμένων και φωτογραφιών: Έκδοση ΓΤΠ 253/2019 Μνήμες Κατεχόμενης Γης- Εκτοπισμένοι Δήμοι και Κοινότητες Επιτροπή Κατεχόμενων Κοινοτήτων Επιτροπή Κατεχόμενων Δήμων Κύπρου ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Γραφείο Επιτρόπου Προεδρίας Λεωφ. Κυριάκου Μάτση 56, 1082 Λευκωσία T +357 22400102, 22400238 Φ +357 22400173 Ε cyprusdiaspora@presidency.gov.cy www.PresidentialCommissioner.gov.cy ΓΤΠ 193/2022 ISSN 1986-2407 Έκδοση: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών Φωτογραφικό Υλικό: Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων Πεζοπορία στη χερσόνησο του Ακάμα © Υφυπουργείο Τουρισμού Δήμος Λευκονοίκου
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==