60 __ 61 ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ: ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΘΟΚ Η ίδρυση ενός κρατικού θεατρικού φορέα είναι αναπόφευκτα συνυφασμένη με τον καθορισμό της ταυτότητας ενός κράτους και του αφηγήματος που το ορίζει. Η Κυπριακή Δημοκρατία εγκαθιδρύεται στα 1960 ως ένα πολυκοινοτικό κράτος, με τις εκάστοτε κοινοτικές συνελεύσεις να σχηματίζουν δομές που ενισχύουν τις γλωσσικές, ιστορικές και ιδεολογικές τους εκφάνσεις. Ο τομέας του θεάτρου για την ελληνοκυπριακή κοινότητα βρισκόταν σε διαδικασίες ζύμωσης για έντεκα χρόνια, με αποτέλεσμα την ίδρυση του κρατικού (κοινοτικού) θεατρικού της φορέα, του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου (ΘΟΚ), στα 1971. Είχε προηγηθεί η λειτουργία και άλλων ελληνόφωνων σχημάτων, όπως το Θέα- τρο Τέχνης (1961–’62), ο Οργανισμός Θεατρικής Ανάπτυξης Κύπρου (ΟΘΑΚ) στα 1961–’68 και το Θέατρο ΡΙΚ (1969–’71), που λει- τούργησαν ως προπομποί (από ιδιωτικές πρωτοβουλίες) για τη δημιουργία του ΘΟΚ. Ο ΘΟΚ δημιουργείται ως αποτέλεσμα της προεργασίας για ίδρυση ενός κρατικού θεατρικού οργανισμού από τη Μορφωτική Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας, διαδι- κασία που κορυφώνεται από το 1968 και μετά. Στο πλαίσιο των προσπαθειών που σημειώνονται ήδη από τις αρχές της δεκαετίας, στα 1963 η Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση δρομολογεί σχετικό νόμο που δήλωνε την πρόθεση να χρηματοδοτήσει την προσπάθεια ίδρυσης κρατικού θεάτρου, η οποία όμως καταλήγει σε αδιέξοδο. Ακόμα έχουμε μελέτες και αναφορές για ίδρυση κρατικού θεάτρου: στα 1964 την έκθεση του Paul Bruce Petit, “Towards a National Theatre for the Republic of Cy- prus”, χρηματοδοτούμενη από την Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση, και στα 1969, κατόπιν αιτήματος του Υπουργείου Παιδείας, την έκθεση του Έλληνα σκηνοθέτη Τάκη Μουζενίδη, ως ειδικού επι- λεγμένου από την UNESCO. Μετά την τελευταία αυτή μελέτη κα- ταρτίζεται σχετικό νομοσχέδιο, που υποβάλλεται στη Βουλή και εγκρίνεται στις αρχές του 1971. Τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου διο- ρίζονται και αναλαμβάνουν καθήκοντα το Διοικητικό Συμβούλιο και η Καλλιτεχνική Επιτροπή του Οργανισμού, ενώ αρχίζουν και οι προσλήψεις προσωπικού. Διευθυντής του Οργανισμού διορί- ζεται ο Ελλαδίτης ηθοποιός και σκηνοθέτης Νίκος Χατζίσκος. Ο χαρακτήρας του νέου πολιτιστικού φορέα διαμορφώνεται σύμ - φωνα με τα ελλαδικά δεδομένα, αφού, σύμφωνα με τους μελε- τητές, και η έκθεση του Μουζενίδη βασίστηκε στο πρότυπο του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας και οι συχνές επαφές των Ελλη2.1 ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ Ελλάδα Ευαγγέλου νοκυπρίων με τον ελλαδικό χώρο κατά τη δεκαετία του 1960, με επισκέψεις, παρουσιάσεις έργων, διαλέξεις και υποτροφίες για δραματικές σχολές, αφήνουν ξεκάθαρο στίγμα σε σχέση με τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ΘΟΚ ως ελληνικού παρά πολυ - κοινοτικού κρατικού θεατρικού οργανισμού. Η πρώτη παράσταση του Οργανισμού ανεβαίνει στις 18 Νοεμ- βρίου 1971 στο Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας, με πρώτο έργο τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου. Μελετητές έχουν αναδείξει τη συμβολική σημασία της επιλογής, αφού το έργο ήταν το εναρκτήριο και για το Εθνικό (Βασιλικό) Θέατρο Ελλάδος στα 1930. Σκηνο- θέτης ήταν ο Νίκος Χατζίσκος, η μετάφραση του Ιωάννη Γρυπάρη, τα σκηνικά του Κλέωνα Κλώνη, τα κοστούμια του Αντώνη Φωκά και η μουσική του Γιάννη Χρίστου. Έπαιζε μια πλειάδα Κύπριων ηθοποιών (Α. Μούστρας, Χ. Παναγιώτου, Μ. Βασιλείου, Στ. Καυκαρίδης, Π. Τύμβιου στους ρόλους), με τους Ελλαδίτες Τ. Νικη- φοράκη και Γ. Βαφιά να πρωταγωνιστούν ως Κλυταιμνήστρα και Αγαμέμνων αντίστοιχα.1 1. ΣτΕ: Περισσότερα για τον Αγαμέμνονα του Χατζίσκου αναφέρονται στο κεφάλαιο 4, «Ο ΘΟΚ και το αρχαίο δράμα».
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==