ΠΑΙΔΙΚΟ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ πουν αφενός η ίδρυση της κρατικής Παιδικής Σκηνής ΘΟΚ το 1976 και αφετέρου η παροχή κινήτρων για συγγραφή κυπριακού θεατρικού έργου για παιδιά με την καθιέρωση του επίσημου διαγωνισμού ΘΟΚ το 1981. Η Παιδική Σκηνή του ΘΟΚ συνεχίζει αδιάλειπτα τη λειτουργία της από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, επιδεικνύοντας μεγάλο και σημαντικό έργο, καθώς τόσο με τις προσεγμένες επιλογές του ρεπερτορίου της όσο και με τις υψηλού επιπέδου παραγωγές της δημιουργεί σταθερό και φανατικό κοινό από τα πρώτα κιό- λας χρόνια.3 Κατά τις σαράντα πέντε θεατρικές περιόδους της ενεργού δράσης της έχει ανεβάσει περί τις ογδόντα πέντε συνολικά παραγωγές με έργα παγκόσμιου, νεοελληνικού και εγχώριου ρεπερτορίου, βασισμένα ενίοτε σε κλασικά ή σύγχρονα θεατρικά έργα, ή ακόμη και σε διασκευασμένα λογοτεχνικά κείμενα, δίνοντας παραστάσεις συμβατικού θεάτρου, κουκλοθεάτρου, θεά- τρου σκιών και μιούζικαλ, που απευθύνονται τόσο στο παιδικό όσο και στο εφηβικό και το νεανικό θεατρικό κοινό. Σταθερά, η Παιδική Σκηνή του ΘΟΚ υλοποιεί με επιτυχία τις τρεις ευρείες τάσεις που αφορούν το παιδικό θέατρο,4 παρέχοντας εμπειρίες από παραστάσεις θεάτρου «φαντασίας», «αισθητικής παιδείας» και «κοινωνικής διαπαιδαγώγησης». Για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης, η παραστασιογραφία της Παιδικής Σκηνής ΘΟΚ χωρίζεται σε πέντε θεατρικές πε ρι - όδους, ανά δεκαετία λειτουργίας,5 μέσα από τις οποίες επιχειρεί- ται μια σύντομη αναδρομή στη μέχρι σήμερα πορεία της, αναδεικνύοντας τη σπουδαιότητα του ρόλου της. ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1976–1980): ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΜΕ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΞΕΝΟΥ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟΥ Πέντε χρόνια από την ίδρυσή του και μόλις δύο χρόνια μετά την Εισβολή, ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου μονοπωλεί το θέατρο για παιδιά στο νησί, εγκαινιάζοντας την πρώτη επαγγελματική παιδική σκηνή. Η κρατική Παιδική Σκηνή ΘΟΚ ανοίγει την αυλαία της στο Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας στις 11 Απριλίου 1976 με το έργο του Μπράιαν Γουέυ Ο παπουτσωμένος γάτος σε μετάφραση Ξένιας Καλογεροπούλου και σκηνοθεσία Μόνικας Βασιλείου. Πρόκειται για παραλλαγή του κλασικού παραμυθιού του Σαρλ Περώ με κοινωνικές προεκτάσεις ως προς την επικράτηση του δίκαιου έναντι του άδικου. Η παράσταση τελεί υπό την προστασία του τότε Υπουργού Παιδείας Ανδρέα Μικελλίδη και προκαλεί τον εν- θουσιασμό του κοινού, επιβεβαιώνοντας την αναγκαιότητα ίδρυ- σης επαγγελματικών παιδικών θεατρικών σκηνών στην Κύπρο εκείνης της εποχής. Κατά την πρώτη περίοδο λειτουργίας της (1976–1980), η Παιδική Σκηνή του ΘΟΚ, με διευθυντή του Οργανισμού τον Εύη Γαβριη3. Κ. Καυκαρίδης, «Θέατρο για παιδιά στην Κύπρο», περ. Επί Σκηνής, τχ. 20 (Μάιος – Ιούνιος 2005), σσ. 20–23. 4. Ε. Βαροπούλου, «Μορφές και προοπτικές του θεάτρου για παιδιά», περ. Διαδρομές, τχ. 10 (καλοκαίρι 1988), σσ. 107–108. 5. Τα πρώτα σαράντα χρόνια της Παιδικής Σκηνής του ΘΟΚ επισκοπούνται στην εργασία της Αργυρώς Τουμάζου Η Παιδική Σκηνή του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου: Από την πρώτη παράσταση μέχρι σήμερα (1976–2011), Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη: 2012. Θεμελιώδης είναι και η εργασία της Έλενας Χατζηαυξέντη «Το κυπριακό θέατρο για παιδιά: Δείκτης του κυπριακού κοινωνικού γίγνεσθαι (1932–2008)», στο Στη χώρα του Τοτώρα: Θέατρο για ανήλικους θεατές, επιμ. Θ. Γραμματάς, Αθήνα: Πατάκης 2010, σσ. 531–596. λίδη, εκκινεί δυναμικά και επιδεικνύει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα πλούσιο καλλιτεχνικό έργο. Μέσα σε πέντε θεατρικές περιόδους ανεβαίνουν δέκα θεατρικές παραγωγές (περίπου δύο ανά περίοδο), κατά τις οποίες κυριαρχεί το ξένο ρεπερτόριο, με έργα όπως Τα δύο μαγεμένα δεντράκια (Ε. Σβαρτς), Το βαρελάκι με το μέλι (Λ. Ουστίνωφ), Ο πιγκουίνος πάει στην πόλη (Α. Ουάιτ), Το μαγικό τουφέκι (Λ. Ουστίνωφ), Ο Μορμόλης (Ρ. Χάχφελντ). Το πρώτο αυτό ρεπερτόριο κινείται στα όρια του μύθου και της αλ- ληγορίας, με προεκτάσεις σε πανανθρώπινες αξίες όπως η ειρήνη, η αλληλεγγύη, η δικαιοσύνη, η ισότητα. Η επένδυση του ΘΟΚ στην Παιδική Σκηνή και η προσδοκία για διατήρηση και τροφοδότηση του θεσμού με στόχο το άρτιο καλ- λιτεχνικό αποτέλεσμα, τις υψηλών προδιαγραφών παραστάσεις και την υλοποίηση των αισθητικών και θεατροπαιδαγωγικών στόχων του παιδικού θεάτρου είναι έκδηλες στις καλλιτεχνικές επιλογές της πρώτης αυτής περιόδου. Του δυναμικού της Παιδι- κής Σκηνής ηγούνται σημαντικοί Κύπριοι σκηνοθέτες, όπως ο Βλαδίμηρος Καυκαρίδης (1976, 1977), ο Εύης Γαβριηλίδης (1980), ο Νίκος Χαραλάμπους (1977, 1979), ο Ανδρέας Μαραγκός (1978, 1979), η Μόνικα Βασιλείου (1976, 1978), ο Τάσος Αναστασίου (1979, 1980), και σε αυτό ενσωματώνονται κορυφαίοι ηθοποιοί, όπως η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, η Τζένη Γαϊτανοπούλου, η Άλκη- στις Παυλίδου, ο Σταύρος Λούρας, ο Ανδρέας Μουσουλιώτης, ο Αντώνης Κατσαρής, ο Κώστας Δημητρίου, η Αδριανή Μαλένη, η Λένια Σορόκου, ο Κώστας Δημητρίου, ο Ευτύχιος Πουλ λαΐδης, η Μαρία Μίχα, και σπουδαίοι σκηνογράφοι, όπως ο Άντης Παρτζίλης, ο Στέφανος Αθηαινίτης και η Κλάρα Ζαχαράκη-Γεωργίου. Πρόκειται για έναν καλλιτεχνικό πυρήνα ο οποίος θα ενισχύεται διαχρονικά με νέους καλλιτέχνες και θα συνεχίσει για πολλά χρόνια να στηρίζει την κρατική παιδική σκηνή της Κύπρου. Από το ρεπερτόριο της περιόδου αξίζει μια στάση στην παράστα - ση του έργου Ο Μορμόλης του Ράινερ Χάχφελντ, σε σκηνοθεσία του Ανδρέα Μαραγκού, με επίσημη πρώτη στις 22 Οκτωβρίου 1978 στο Δημοτικό Θέατρο Λευκωσίας. Η παράσταση ξεχωρίζει για δύο λόγους. Αφενός, το έργο, ως προς την ταυτότητα και το συγκείμενο της δημιουργίας του (Δ. Γερμανία, GRIPS Theater, 1970), θεωρείται σταθμός στην ιστορία του παγκόσμιου παιδικού θεάτρου, καθώς εισηγείται μια νέα δραματική γλώσσα και ανα- γνωρίζει στο παιδί το δικαίωμα στη συμμετοχή και στην επιλογή του ρεπερτορίου.6 Αφετέρου, η ίδια η παράσταση, ακολουθώντας την παγκόσμια τάση για αλλαγή, υιοθετεί ένα πρωτοπο- ριακό ύφος, με σκηνοθεσία, κείμενο και σκηνική γλώσσα να απαρνούνται τον διδακτισμό, να ντύνονται με χιούμορ και να αγγίζουν θέματα όπως η καταπίεση, η πατριαρχία, τα δικαιώ- ματα των παιδιών και η ανάγκη τους για παιχνίδι, σεβασμό και κατανόηση. Ως εκ τούτου, O Μορμόλης, τόσο δραματουργικά όσο και παραστασιολογικά, υλοποιεί το κεντρικό νόημα του έρ- γου, θέτοντας στο επίκεντρο της προβληματικής του «παιδικού θεάτρου» το ίδιο το παιδί, τις ανάγκες, τις ανησυχίες, τον κόσμο και την καθημερινότητά του, εγγράφοντάς τα στο αυτοαναφο- ρικό πλαίσιο του «παιδικού δραματικού παιχνιδιού». 6. Δ. Καγγελάρη, «Θέατρο για ιδανικούς θεατές» στο αφιέρωμα «Θέατρο για παιδιά», ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ – εφ. Η Καθημερινή της Κυριακής, 20 Μαρτίου 2005.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==