234 __ 235 και από σκηνοθέτες και κριτικούς, με αποτέλεσμα την ανάληψη από τον ΘΟΚ το 2012 συστηματικής και μεθοδικής προσπάθειας για ενίσχυση και προώθηση της κυπριακής θεατρικής γραφής. Η σκηνική τύχη των κυπριακών θεατρικών κειμένων απασχολεί και τους νεότερους θεατρικούς μας συγγραφείς. Για παράδειγμα, ο Αντώνης Γεωργίου θεωρεί σημαντική τη συμπερίληψη σε ετήσια βάση κυπριακού θεατρικού έργου στο ρεπερτόριο του ΘΟΚ, χωρίς ωστόσο να υπερεκτιμά την ποιότητα της θεατρικής μας γραφής έναντι των αριστουργημάτων της παγκόσμιας δραματουργίας: «Σίγουρα τα έργα μας δεν είναι Σαίξπηρ, δεν είναι Τεν- νεσσή Ουίλλιαμς, δεν είναι βέβαια Τσέχωφ, ίσως δεν είναι εφά- μιλλα κάποιων σύγχρονων ξένων συγγραφέων. Αυτά μπορούμε να γράψουμε για την ώρα, ας το δεχτούμε. Υπάρχει όμως ένα στοιχείο που μπορεί να τους προσθέσει κάτι. Σχεδόν όλα, ακόμη και όσα φαινομενικά δεν προέρχονται από την κυπριακή πραγματικότητα, έχουν την ανάσα, τον παλμό, την αγωνία, τη σκέψη του τόπου. Όλα αυτά θεωρώ πως είναι χρήσιμα. Για το θέατρο, τον τόπο και τους ανθρώπους του».9 Επισκοπώντας, λοιπόν, την παρουσία των κυπριακών θεατρικών έργων στο ρεπερτόριο του ΘΟΚ, διαπιστώνουμε ότι η «χρυσή» δεκαετία της κυπριακής δραματουργίας στο κρατικό μας θέατρο ήταν εκείνη του 1980, με δεκαεπτά συνολικά έργα, έναντι επτά τη δεκαετία του 1970, από δέκα τις δεκαετίες του 1990 και του 2000, και έντεκα τη δεκαετία του 2010. Τα υπόλοιπα δύο εντάσσονται στις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας του 2020. Η κατανομή αυτή αξίζει να μελετηθεί διεξοδικά, για να εξαχθούν ασφαλή συ- μπεράσματα, ειδικά σε σχέση με τους παράγοντες που συνέτειναν ώστε τη δεκαετία του 1980 η παρουσία των κυπριακών θεατρι- κών έργων στη σκηνή του ΘΟΚ να είναι αισθητά υπέρτερη έναντι εκείνης των υπόλοιπων δεκαετιών. Χωρίς να υποτιμάται το κοινωνικοπολιτικό συγκείμενο ή και οι επιλογές των εκάστοτε Δι- οικητικών Συμβουλίων και των Καλλιτεχνικών Επιτροπών για τον καταρτισμό του δραματολογίου του Οργανισμού, θεωρείται ότι ένας από τους λόγους της άνθησης αυτής σε ό,τι αφορά τη σκηνική πραγμάτωση των κυπριακών θεατρικών έργων είναι το γεγονός ότι σε αυτή τη δεκαετία βρίσκονταν στην κορύφωση της συγγραφικής τους πορείας οι πλέον προικισμένοι και ταλα- ντούχοι θεατρικοί συγγραφείς μας, όπως η Μαρία Αβρααμίδου, η Ρήνα Κατσελλή, ο Γιώργος Νεοφύτου, ο Πάνος Ιωαννίδης, ο Μιχάλης Πασιαρδής, την ίδια στιγμή που και παλαιότεροι συγγρα- φείς (όπως ο Μιχάλης Πιτσιλλίδης) προσφέρουν ακόμη αξιόλογα δείγματα της θεατρικής τους παραγωγής. Ας σημειωθεί, βέβαια, ότι ορισμένοι από τους συγγραφείς αυτούς είχαν ήδη δοκιμαστεί τόσο κατά την πρώτη δεκαετία της λειτουργίας του ΘΟΚ, όσο και παλαιότερα, από τον ΟΘΑΚ, κατά τη δεκαετία του 1960. Ωστόσο η πολιτιστική δημιουργία (και επομένως και η θεατρική της έκφανση) δεν είναι δυνατόν να αποτιμάται αποτελεσματικά και σφαιρικά μόνο με μονοδιάστατα ποσοτικά κριτήρια. Σημαντικές είναι για την αποτίμηση αυτή και οι παράμετροι της σκη- νικής επιτυχίας ή μη των υπό συζήτηση θεατρικών έργων, της πρόσληψής τους από το κοινό και της επενέργειάς τους γενικότερα στο πολιτιστικό γίγνεσθαι του τόπου, πτυχές στις οποίες 9. Α. Γεωργίου, «Κυπριακό θεατρικό έργο στον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου», http://parathyro.politis.com.cy/2015/06/ kypriako_theatriko_ergo. Πρόσβαση: 23/12/2020. Για το ίδιο θέμα βλ. Α. Χ. Κωνσταντίνου, «Ας συζητήσουμε για το κυπ ρι ακό θεατρικό έργο», https://dialogos.com.cy/as-syzitisoyme-gia-to-ky- priako-theatriko-ergo/, 20/1/19. Πρόσβαση: 23/12/2020. δεν είναι δυνατόν να υπεισέλθει αναλυτικά η δική μας επισκό- πηση. Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η μελέτη της αντα- πόκρισης του κοινού έναντι των διάφορων θεατρικών ειδών και η ερμηνεία της. Πάντως, από το πρώτο κυπριακό θεατρικό κείμενο που ανέβηκε στη σκηνή του ΘΟΚ, τη Θεανώ του Μιχάλη Πιτσιλλίδη (1973),10 έως το Σε κρίσιμη κατάσταση του Αντώνη Γεωργίου, που είναι το πιο πρόσφατο (παραστάσεις από τον Ιανουάριο του 2021), δια- πιστώνεται ότι οι δραματολογικές επιλογές του Οργανισμού εκτείνονται σε ένα ευρύ φάσμα θεατρικών ειδών, με εμφανή προτίμηση στην ηθογραφία, στο ιστορικό δράμα και στα θεα- τρικά κείμενα με κοινωνική θεματική, ενώ λιγότερα είναι τα έργα που θα μπορούσαν να ενταχθούν στο ψυχογραφικό δράμα. Δεν λείπουν, βέβαια, από τις εν λόγω επιλογές τα ποιητικά δράματα και οι κωμωδίες, μολονότι τα έργα που εντάσσονται σε αυτά τα είδη είναι αισθητά λιγότερα. Η έκδηλη προτίμηση στην ηθογραφία και στο ιστορικό δράμα, που είναι εμφανής από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990, μπορεί εν μέρει να αποδοθεί σε μια υπόρρητη (και καθ’ όλα θεμιτή) τάση των εκάστοτε Διοικητικών Συμβουλίων και Καλλιτεχνικών Επιτροπών να δώσουν έμφαση στην παιδευτική και ιδεολογική λειτουργία του θεάτρου μετά τα τραγικά γεγονότα του καλοκαιριού του 1974 και την έκτοτε συνεχιζόμενη ημικατοχή. Τόσο η ηθογραφία όσο και το ιστορικό δράμα έχουν ήδη από τον 19o αιώνα συνδεθεί με τα ζητούμενα της εθνικής αυτογνωσίας και της αγωνιστικότητας.11 Από την άλλη, δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι από τον ΘΟΚ, κατά την πρώτη εικοσαετία της λειτουργίας του, ανέβηκαν και έργα σκληρής κοινωνικοπολιτικής κριτικής, όπως για παράδειγμα η Τρελλή γιαγιά της Ρήνας Κατσελλή (1986), ή και θεατρικά κείμενα στα οποία αντανακλώνται τα ποικίλα ψυχοκοινωνικά προβλή- ματα και αδιέξοδα της σύγχρονης κυπριακής κοινωνίας, όπως είναι, λόγου χάρη, τα έργα της Μαρίας Αβρααμίδου. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 έως σήμερα, ενώ δεν λείπουν οι ηθογραφίες από τις δραματολογικές επιλογές του ΘΟΚ, διαπιστώνουμε ότι αυτές σταδιακά υποχωρούν, ενώ αυξάνονται τα κυπριακά θεατρικά έργα με σύγχρονη κοινωνική θεματική, τα οποία συνυπάρχουν με ορισμένες επιθεωρήσεις. Η αλλαγή αυτή συνεπάγεται και διαφοροποιήσεις στο επίπεδο της θεατρικής γλώσσας, χωρίς να εγκαταλείπεται σε πολλά από αυτά τα θεατρικά κείμενα η κυπριακή διάλεκτος, η οποία ωστόσο παρουσιά- ζεται διαφοροποιημένη και συχνά λειτουργεί σε συνδυασμό ή και σε αντίστιξη με την κοινή νεοελληνική στο ίδιο θεατρικό κείμενο. Στα πενήντα χρόνια που έχουν παρέλθει από την ίδρυση του ΘΟΚ, ανέβηκαν, όπως ήδη αναφέραμε, πενήντα επτά κυπριακά θεατρικά έργα. Τριάντα έξι θεατρικοί συγγραφείς είδαν έργα τους να πραγματώνονται σκηνικά από το κρατικό μας θέατρο, από τους οποίους οι εννιά είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν στο κοινό περισσότερα από ένα έργα τους. Οι συγγραφείς αυτοί είναι οι εξής: Μαρία Αβρααμίδου (τρία θεατρικά έργα), Αντώνης 10. Για την υπόθεση του έργου και για τη σκηνοθετική γραμμή του Νίκου Σιαφ - κάλη βλ. το πρόγραμμα της παράστασης: https://helates.cut.ac.cy/uploads/progr_ theano.pdf. Πρόσβαση: 24/12/2020. 11. Για το θέμα αυτό βλ. ενδεικτικά Λ. Γαλάζης, Ποιητική και ιδεολογία στο Κυπριακό Θέατρο (1869–1925), Λευκωσία: Πολιτιστικές Υπηρεσίες Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού 2012, όπου υπάρχει και εκτενής βιβλιογραφία για την ηθογραφία και το ιστορικό δράμα στο ευρύτερο νεοελληνικό θέατρο.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==