ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ 1971–2021 ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΘΕΑΤΡΟ EΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ
QUOD ZOTHECAS CORRUMPERET APPARATUS BELLIS.
QUOD ZOTHECAS CORRUMPERET APPARATUS BELLIS.
OSSIFRAGI IOCARI QUADRUPEI, QUAMQUAM AGRICOLAE CONUBIUM SANTET APPARATUS BELLIS.
ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ 1971–2021 ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΘΕΑΤΡΟ EΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 23 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΓΤΠ 25 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Δ.Σ. ΘΟΚ 27 50 ΧΡΟΝΙΑ ΘΟΚ – ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ 28 Άντης Παρτζίλης ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ – ΤΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΑΣ ΘΕΑΤΡΟ 29 Βαρνάβας Κυριαζής ΗΡΘΑΜΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΑΖΙ… 30 Γιώργος Παπαγεωργίου ΜΙΑ ΙΣΧΥΡΗ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ 31 Σάββας Κυριακίδης ΕΙΣΑΓΩΓΗ 33–36 Αντώνης Κ. Πετρίδης
A ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΟΚ 1 ΘΟΚ: ΜΙΑ ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΟΨΗ 41–57 Άντρη Χ. Κωνσταντίνου 2 ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ: ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΔΟΜH ΤΟΥ ΘΟΚ 59–93 2.1 ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ 60–61 Ελλάδα Ευαγγέλου 2.2 Ο ΘΟΚ ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ 1974 62–63 Ελλάδα Ευαγγέλου 2.3 ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ Ο ΚΑΥΚΑΣΙΑΝΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΜΩΛΙΑ (ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΗΕΙΝΖ-UWE HAUS, 1975) 64–65 Ελλάδα Ευαγγέλου 2.4 ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ ΣΑΜΙΑ (ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΕΥΗ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗ, 1993, 2013) 66–67 Κυριακή Α. Ιωαννίδου 2.5 ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ (ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΒΑΡΝΑΒΑ ΚΥΡΙΑΖΗ, 2001) 68–69 Γιώργος Ροδοσθένους 2.6 ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΠΕΡΣΕΣ (ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΑΡΗ ΜΠΙΝΙΑΡΗ, 2017) 70–71 Γιώργος Ροδοσθένους 2.7 ΚΩΣΤΑ ΤΑΧΤΣΗ ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ (ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΤΑΚΗ ΤΖΑΜΑΡΓΙΑ, 2014–2015) 72–73 Γιώργος Ροδοσθένους
2.8 ΑΛΚΗΣ ΖΕΗ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ (ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΤΑΚΗ ΤΖΑΜΑΡΓΙΑ, 2016–2018) 74–75 Γιώργος Ροδοσθένους 2.9 Η ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΘΟΚ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ (2001–2011) 76–77 Άντης Παρτζίλης 2.10 ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΣΚΗΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΣΚΗΝΗΣ ΘΟΚ 78–79 Μαρίνα Μαλένη 2.11 ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΟΜΕΑ 80–81 Ανδρέας Μιχαηλίδης 2.12 ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΥΠΡΟΥ 82–85 Βαρνάβας Κυριαζής 2.13 ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΘΙΑΣΟΥ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΘΕΣΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ 86–87 Γιάννης Τουμαζής 2.14 ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΚΑΙ ΣΚΗΝΗ 018 88–89 Χριστάκης Χριστοφή 2.15 Ο ΘΟΚ ΣΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΤΩΝ ΘΕΑΤΡΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ 90–91 Χριστάκης Χριστοφή 2.16 Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΘΟΚ 92–93 Μαρία Ευσταθίου 3 ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΟΚ 95–141 Γιώργος Σαββινίδης, Κυριακή Α. Ιωαννίδου, Αντώνης Κ. Πετρίδης
B ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ ΤΟΥ ΘΟΚ 4 ΑΡΧΑΙΟ ΔΡΑΜΑ 145–169 Κυριακή Α. Ιωαννίδου 5 ΞΕΝΟ ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ 171–199 Μαρία Χαμάλη-Πατέρα 6 ΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΟ ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ ΤΟΥ ΘΟΚ 201–231 Κυριακή Αργυρού 7 ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ 233–251 Λεωνίδας Γαλάζης 8 ΠΑΙΔΙΚΟ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ 253–279 Στέλια Δημητρίου
Γ Ο ΘΟΚ ΚΑΙ Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 9 Ο ΘΟΚ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ: ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ 283–286 Μαρίνα Μαλένη 10 ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ 287–292 Μαρίνα Μαλένη 11 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ: ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ PLAY 293–300 Μαγδαλένα Ζήρα 12 ΜΑΘΗΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ 301–304 Νεοφύτα Κυπριανού 13.1 ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ: ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ 305–306 Ελένη Αναστασίου 13.2 ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 307–308 Σπύρος Αντωνέλλος 14 ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ 309–310 Μαρίνα Αθανασίου-Τάκη 15 ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΠΡΟΥ: ΔΙΑΣΩΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΦΕΥΓΑΛΕΟ 311–316 Άντρη Χ. Κωνσταντίνου 16 ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 317–320 Μαρίνα Μαλένη 17 Ο ΘΟΚ ΚΑΙ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ 321–322 Μαρίνα Μαλένη
Δ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 18 ΠΑΡΑΣΤΑΣΙΟΓΡΑΦΙΑ 327–479 19 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ 481–485 20 ΒΡΑΒΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟΥ 487–494 21 ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΗΝΗ 495–501
22 __ 23 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Είναι με ιδιαίτερη χαρά που χαιρετίζω την αναμνηστική έκδοση του παρόντος λευκώματος, το οποίο, αφιερωμένο στην πενηντάχρονη παρουσία του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου, συμπυκνώνει στις σελίδες του τη μεστή δημι- ουργίας και προσφοράς διαδρομή του, όσον αφορά τη διατήρηση, την αναβάθμιση και περαιτέρω εξέλιξη της θεατρικής τέχνης στην Κύπρο. Αναντίλεκτα, η ίδρυση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου το 1971, συνιστώντας το βήμα για να ξεδιπλώσουν το ταλέντο και τη δημιουργικότητά τους εκατοντάδες Κύπριοι ηθοποιοί και άλλοι καλλιτέχνες, αποτέλεσε τον σταθμό που έθεσε τις στέρεες βάσεις για την ανάπτυξη της θεατρικής πράξης και κουλτούρας στον τόπο μας. Ενεργώντας έκτοτε ως πυρήνας πολιτισμού, με ιδιαίτερο σεβασμό στην τέχνη, τον καλλιτέχνη και τον θεατή, κατάφερε, στο πλαίσιο της συστηματικής προσπάθειας των εκάστοτε Διοικητικών Συμβουλίων για συνεχή διεύρυνση των οριζόντων του, να πραγματοποιήσει πολυάριθμες παραγωγές και παραστάσεις ποικίλων τεχνικών και κατευθύνσεων, να αναπτύξει πληθώρα άλλων δράσεων, να συνάψει ένα ευρύ δίκτυο γόνιμων συνεργειών και, ως εκ τούτων, να αναγνωριστεί, να καταξιωθεί και να διακριθεί σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Ανταποκρινόμενος, την ίδια στιγμή, πλήρως στον κοινωνικό του ρόλο, ο Οργανισμός πέτυχε μέσα από την ανάδειξη της θεατρικής τέχνης ως μοναδικού παιδαγωγικού, μορφωτικού και ψυχαγωγικού παράγοντα να συμβάλει τα μέγιστα στην προαγωγή της πνευματικής καλλιέργειας των πολιτών, αλλά και στη διαφύλαξη της εθνικής πολιτιστικής μας ταυτότητας. Εισάγοντας, συναφώς, μια αναζωογονητική πνοή και δίνοντας νέα ώθηση στα πολιτιστικά δρώμενα της Κύπρου, ο ΘΟΚ, τιμώντας, αναμφίβολα, τον τίτλο του επίσημου θεάτρου της πατρίδας μας, αναγνωρίζεται ως σημαντικός πυ- λώνας των στοχευμένων πολιτικών που υιοθετεί η πολιτεία, επιδιώκοντας την αποκάλυψη της κρυμμένης δυναμικής της Κύπρου στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της Ευρώπης και του κόσμου· στρατηγική επιδίωξη η οποία τέθηκε στο επί- κεντρο των προτεραιοτήτων του αρμόδιου υπουργείου, το οποίο, σε αγαστή πάντοτε συνεργασία με τους οργανω- μένους φορείς πολιτισμού, προωθεί δράσεις που αποσκοπούν στον εμπλουτισμό της πολιτιστικής φυσιογνωμίας και στην υποστήριξη της καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργικής απασχόλησης στον τόπο μας. Δεδομένης της δημιουργίας Υφυπουργείου Πολιτισμού, ως επιστεγάσματος και κορωνίδας των προσπαθειών μας για την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς μέσω μιας ενιαίας στρατηγικής, είμαι απολύτως βέβαιος ότι ο ΘΟΚ, μέσα από τον σαφή οραματισμό και την ενεργό δράση της διοίκησης και των μελών του, θα πρωτοστατήσει και πάλι προς την κατεύθυνση αυτή. Επαινώντας τόσο την υφιστάμενη όσο και τις προηγούμενες διοικήσεις και τα μέλη του Οργανισμού για την πενήντα χρόνων καταξιωμένη πορεία του, η οποία υπήρξε, αναμφισβήτητα, το αποτέλεσμα της προσήλωσής τους προς την επι- τέλεση και την προαγωγή της αποστολής του, καταθέτω τις θερμότερές μου ευχές για μια ακόμη πιο δυναμική δράση στον νέο κύκλο που διανοίγεται μπροστά τους, στον οποίο ο ΘΟΚ θα αξιωθεί περισσότερες επιτυχίες και διακρίσεις. — Νίκος Αναστασιάδης
24 __ 25 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΓΤΠ Με την ίδρυση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου το 1971 αρχίζει ένα υπέροχο, μαγικό, ενίοτε και δύσκολο ταξίδι στον κόσμο του θεάτρου. Εκτός από ένα σύνθετο καλλιτεχνικό φαινόμενο, στην ευρύτατη πολιτισμική του διά- σταση το θέατρο αποτελεί ταυτόχρονα και κοινωνικό γεγονός. Ψυχαγωγεί, εκπαιδεύει, προβληματίζει, αλλάζει και παίρνει διάφορες μορφές, ανάλογα με την κοινωνία και την εποχή στην οποία απευθύνεται. Πάντα, όμως, μας αγγίζει, καθώς η καλλιτεχνική αυτή δημιουργία παραμένει μια εμπειρία αναντικατάστατη, ένα σύστημα αμφίδρο- μης επικοινωνίας μεταξύ σκηνής και πλατείας. Τα δρώμενα στη σκηνή είναι μια μυσταγωγία που μας βοηθά να δούμε διαφορετικά τα πράγματα, ένα πολύτιμο μορφωτικό και παιδευτικό αγαθό, ένα πολιτιστικό φαινόμενο που αναγκάζει την κοινωνία να αντικρίσει τον εαυτό της στον καθρέφτη. Το κρατικό θέατρο σε αυτά τα πενήντα χρόνια, σε μια πορεία συνυφασμένη με την ιστορία της χώρας μας, εξελί- χθηκε, άνθησε, έθεσε γερά θεμέλια και καθιερώθηκε. Χωρίς το θέατρο στη ζωή μας, το ταξίδι αυτό θα ήταν ακόμη πιο δύσκολο. H διαφύλαξη αυτής της ιστορίας και της πολιτιστικής μας ταυτότητας, καθώς και η περαιτέρω έμπρακτη στήριξη του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της πνευματικής καλλιέργειας των πολιτών. Στο Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών, διαχρονική μας δέσμευση είναι η ανάδειξη του πολιτιστικού μας πλούτου. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η έκδοση αυτού του επετειακού τόμου, θέλοντας να τιμήσουμε τους ανθρώπους που αφιέρωσαν τη ζωή τους και υπηρέτησαν με θέρμη το θέατρο πάνω και πίσω από τη σκηνή. Η πολυτελής αυτή έκδοση παρέχει στο αναγνωστικό κοινό, πλήθος πληροφοριών για την ιστορία του κυπριακού θεάτρου μέσα από κείμενα ανθρώπων που γνωρίζουν σε βάθος το αντικείμενο, μια αναδρομή σε ιστορικές παρα- στάσεις και κομβικές στιγμές, εκτεταμένη παραστασιογραφία για όλες τις θεατρικές παραγωγές, όλα διανθισμένα με πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό. Το βιβλίο από μόνο του είναι μια μύηση σε μια μυστηριακή λατρεία που ακούει στο όνομα «θέατρο». Είναι ένα ιστορικό και κοινωνικό αποτύπωμα της Κύπρου. Εκ μέρους του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών, εκφράζω εγκάρδιες ευχαριστίες προς τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου για τη συνεργασία αυτή. Ιδιαίτερες ευχαριστίες εκφράζω σε όσους εργάστηκαν με ενθουσιασμό και αφο- σίωση για αυτό το πολύ απαιτητικό έργο. Αν το ανά χείρας βιβλίο μεταδώσει έστω και ένα μικρό μέρος από τη μαγεία που για μισό αιώνα έχει προσφέρει ο ΘΟΚ στο θεατρόφιλο κοινό της Κύπρου, τότε η προσπάθεια άξιζε τον κόπο. Το τρίτο κουδούνι έχει χτυπήσει, η παράσταση αρχίζει… — Αλίκη Στυλιανού
26 __ 27 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Δ.Σ. ΘΟΚ Ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου γιορτάζει τα πενήντα του χρόνια. Μισός αιώνας θεατρικής δημιουργίας και προ- σφοράς στα πολιτιστικά πράγματα του τόπου μας. Και το γιορτάζει με την πολυτελή έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας, στην οποία έχετε την ευκαιρία να δείτε να ξετυλίγεται μπροστά σας ολόκληρη η ιστορία του κρατικού μας θεάτρου από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, με κείμενα που αναδεικνύουν εμπεριστατωμένα και με ακρίβεια κάθε πτυχή της δράσης του Οργανισμού αυτά τα πενήντα χρόνια, αλλά και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Ένα υπερπλήρες, κατατοπιστικό και χρηστικό πανόραμα. Από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου και τον Ποπολάρο του Γρηγορίου Ξενόπουλου το 1971, τις εναρκτήριες παραγωγές του Οργανισμού, αυτός ο πενηντάχρονος κύκλος ολοκληρώθηκε θριαμβευτικά, όπως άνοιξε, με την επετειακή πα- ράσταση του Αγαμέμνονα το καλοκαίρι του 2021. Μέσα σε αυτόν τον μισό αιώνα η πορεία του ΘΟΚ είναι γεμάτη λαμπρές, ανεπανάληπτες στιγμές, με επιλογές που καλύπτουν με αξιοθαύμαστο τρόπο το εγχώριο, ελληνικό και διεθνές θεατρικό ρεπερτόριο. Αυτή η χρονική απόσταση μας επιτρέπει όχι μόνο να θαυμάσουμε, μα και να αποτιμήσουμε με ψυχραιμία αυτή την πορεία. Και ο απολογισμός, τόσο σε ποιοτικό όσο και σε ποσοτικό επίπεδο, είναι κάτι παραπάνω από θετικός. Δεν θα ήταν υπερβολή, μάλιστα, να πω ότι είναι και εξόχως συγκινητικός, ένας απο- λογισμός που μας γεμίζει υπερηφάνεια και μας δίνει δύναμη. Ωστόσο κάθε απολογισμός ενός ζωντανού οργανισμού εμπεριέχει στον πυρήνα του και τη μελλοντική δυναμική του. Είναι συμβολικής αξίας το γεγονός ότι τον Μάιο του 2021 υλοποιήθηκε μια κομβικής σημασίας απόφαση η οποία συνδέει την ολοκλήρωση μιας εποχής με την εκκίνηση της επόμενης, δηλαδή η εγκατάσταση δύο εικαστικών έργων στο κτίριο του ΘΟΚ, έπειτα από άοκνες προσπάθειες της Ειδικής Επιτροπής αλλά και του Δ. Σ. του Οργανισμού, που υπήρξε ο πρώτος πολιτιστικός οργανισμός της χώρας ο οποίος, σύμφωνα με τις πρόνοιες του νόμου περί του Ελάχιστου Υποχρεωτικού Ποσοστού Εμπλουτισμού των Δημόσιων Κτιρίων με Έργα Τέχνης, κόσμησε το κτίριό του με δύο έργα καταξιωμένων εικαστικών. Παράλληλα, επειδή ένας πολιτιστικός οργανισμός οφείλει να έχει συνέχεια και να ανανεώνεται συστηματικά, καθιερώθηκε ένας νέος θεσμός που γεννήθηκε μέσα από το προσωπικό μου όραμα, η Σκηνή Εκτός Έδρας, και, επιπλέον, παραδόθηκε ο χώρος των Αποθηκών στη νεότερη γενιά δημιουργών, πρωτοβουλία που ανοίγει τον δρόμο για τη διαμόρφωση και την καλλιέργεια του μελλοντικού θεατρικού κοινού. Η υλοποίηση αυτού του απαιτητικού εκδοτικού εγχειρήματος δεν θα μπορούσε να καταστεί εφικτή αν δεν είχαμε την πολύτιμη αρωγή και στήριξη του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών, το οποίο και ευχαριστώ θερμά. Οφείλουμε τις θερμές μας ευχαριστίες επίσης σε όσες και όσους εργάστηκαν με ζήλο για αυτό το λεύκωμα, καταθέτοντας χρόνο, κόπο και γνώση. Χάρη στην επιμέλεια, την εμβρίθεια και τη βαθιά τους αγάπη για την τέχνη και το αγαθό του θεάτρου, είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας παραδώσουμε μια έκδοση-κόσμημα που τιμά την ιστορία του ΘΟΚ, τιμά τους ανθρώπους του και τον ίδιο τον τόπο. Με πίστη και φαντασία, λοιπόν, για τα επόμενα πενήντα χρόνια! — Αντιγόνη Παπαφιλίππου
50 ΧΡΟΝΙΑ ΘΟΚ – ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ Το 1971 ξεκίνησε τη λειτουργία του ο Θεατρικός Οργανισμός Κύ- πρου. Το 1971 κάνω την πρώτη μου επαγγελματική παρουσία στο Θεατράκι του ΡΙΚ. Σύμπτωση ή όχι, έμελλε να συνδεθώ για δεκα - ετίες με τον ΘΟΚ, ως σκηνογράφος-ενδυματολόγος από το 1973 και ως διευθυντής του για 13 συνολικά χρόνια, κατά περιόδους, από το 1989. Η σχέση μου με τον ΘΟΚ υπήρξε καταλυτική και επη - ρέασε την όλη μου καριέρα, τόσο στον τομέα της καλλιτεχνικής διεύθυνσης, της διοίκησης και της οργάνωσης, όσο και ως καλλι- τέχνη δημιουργού. Αναπολώντας, η μνήμη οδηγεί σε σημαντικές στιγμές που επηρέ- ασαν την όλη πορεία του Οργανισμού και οι οποίες συνδέονται άρρηκτα με την παρουσία μου στο τιμόνι του. Τέτοιες υπήρξαν η συμφωνία συνεργασίας με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας (1989) και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (1998), η συμμετοχή και θεσμοθέτηση της παρουσίας της Κύπρου στη μεγαλύτερη και σημαντικότερη παγκόσμια έκθεση σκηνογραφίας, την Prague Quad- rennial (1991), η ίδρυση του Θεατρικού Μουσείου Κύπρου, η ανά- πτυξη των διεθνών σχέσεων του ΘΟΚ με οργανισμούς και θέατρα στην Ευρώπη, οι περιο δείες σε Ελλάδα, Γερμανία, Πολωνία, Αγγλία, Βουλγαρία, Ρωσία, Δανία, Κίνα, Μάλτα, οι συμπαραγωγές με ορ- γανισμούς όπως το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Kneehigh Theatre στην Κορνουάλη και το Saint James Cavalier Centre of Arts στη Μάλτα, το Görlitz Theater, αλλά και συνεργασίες όπως με το Staatstheater Kassel, το Pfalztheater και το Τεχνικό Πανεπιστήμιο Βερολίνου, η καθιέρωση των Βραβείων Θεάτρου, η χωροθέτηση του κτιρίου του ΘΟΚ, η προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνι- σμού και η έναρ ξη της υλοποίησης του διαχρονικού οράματος για ιδιόκτητη στέγη, η θεσμοθέτηση των Σχολικών Αγώνων Θεάτρου και του Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου, η διεύρυνση και ενί- σχυση των δραστηριοτήτων του Αναπτυξιακού Τομέα, η δημιουργία έργων υποδομής, οι εκδόσεις ΘΟΚ, η εισαγωγή της τεχνικής του Μαύρου Θεάτρου στην Κύπρο, όπως και των site-specific per- formances, η διεύρυνση του ρεπερτορίου με χοροθέατρο και μεικτές παραστάσεις, η ίδρυση της Πειραματικής Σκηνής, η δημιουρ- γία σκηνής θεάτρου σκιών, οι εκθέσεις σκηνογραφίας, κοστουμιού και αφίσας, η ανέγερση των Αποθηκών και των εργαστηρίων του ΘΟΚ, καθώς επίσης και η έκδοση του ενημερωτικού δελτίου προς τους συνδρομητές, η δημιουργία της ιστοσελίδας του Οργανισμού, η καθιέρωση στα προγράμματα του ΘΟΚ της στήλης του διευθυντή με τίτλο «Αγαπητοί φίλοι θεατές», η ένταξη του ρόλου του θεατρολόγου στη δομή του Οργανισμού, η προώθηση της κυπρια- κής θεατρικής συγγραφής, οι ευκαιρίες σε νέους πρωτοεμφανιζό- μενους δημιουργούς να εργαστούν στον Οργανισμό, γεγονός που μακροπρόθεσμα λειτούργησε υπέρ του θεάτρου και της πολυφω- νίας που απολαμβάνουμε σήμερα, και άλλα πολλά. Σημαντική υπήρξε και η ένταξη του ΘΟΚ (2005) στην οικογένεια της Συνόδου των Θεάτρων της Ευρώπης, κάτι που σε συνδυασμό με άλλες διεθνείς δράσεις, όπως η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα και παγκόσμιες εκθέσεις σκηνογραφίας, βοήθησε στην ουσιαστική αναβάθμιση της σχέσης του ΘΟΚ με την παγκόσμια θεατρική οικογένεια, αλλά και στην αναγνώριση της Κύπρου ως χώρας που η θεατρική της δημιουργία είναι άξια αναφοράς. Πάνω απ’ όλα, όμως, ήταν το άξιο και ταλαντούχο καλλιτεχνικό, διοικητικό και τεχνικό δυναμικό του Οργανισμού και οι παραστά - σεις εκείνες που μας έδωσαν τη χαρά της δημιουργίας και την ικανοποίηση της αποδοχής από το κοινό, τους κριτικούς και τη διεθνή θεατρική κοινότητα. Κρατάω ακόμα ως ανεκτίμητο θησαυ - ρό τις πολλές φιλίες και τη συνεργασία με σπουδαίους και σημα- ντικούς ανθρώπους του θεάτρου από την Κύπρο, την Ελλάδα και άλλες χώρες, αλλά και τη συντροφικότητα της οικογένειας του ΘΟΚ, που ενισχύετο από τις μαζώξεις μας μετά τις πρεμιέρες και, κυρίως, αυτές στον «Λεωνίδα» στο Λυγουριό... Ως σκηνογράφος κρατάω με πολλή αγάπη τις στιγμές που έζησα συνεργαζόμενος με σπουδαίους ανθρώπους του θεάτρου, σε πα- ραστάσεις όπως Τρεις αδελφές και Ο γλάρος του Τσέχωφ, Φοίνισσες του Ευριπίδη, Επτά επί Θήβας του Αισχύλου, Φάουστ του Γκαίτε, Ντον Ζουάν και Κατά φαντασίαν ασθενής του Μολιέρου, Το μαγικό μαργαριτάρι του Πετρώφ, Καταραμένοι ποιητές της Μάλαμα και τόσες άλλες, που η καθεμία κέρδισε μια ξεχωριστή θέση στον μα- κρύ κατάλογο των παραγωγών του ΘΟΚ και στις αναμνήσεις μου. Αισθάνομαι ιδιαίτερα περήφανος που υπηρέτησα έναν τέτοιο οργανισμό. Ευχή μου ο ΘΟΚ να συνεχίσει τη δημιουργική του πο- ρεία, προσφέροντας στο κοινό όραμα για ένα αυθεντικό, γνήσιο και υψηλού επιπέδου θέατρο. — Άντης Παρτζίλης
28 __ 29 ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ – ΤΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΑΣ ΘΕΑΤΡΟ 1971–2021. Πενήντα χρόνια Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου. Ενός οργανισμού τον οποίο έζησα ως ηθοποιός, σκηνοθέτης και διευ- θυντής σε καθημερινή βάση επί τριάντα τρία χρόνια. Γνώμονάς μου ήταν πάντα η θεμελιώδης αρχή «υπηρετώ το θέατρο, δεν με υπηρετεί». Κατά την πενταετή θητεία μου στη θέση του διευθυντή του ΘΟΚ (2007-2012) έζησα δύο Διοικητικά Συμβούλια, υπό την προεδρία του Δημήτρη Καραγιάννη. Το να παραθέσω λεπτομερώς, υπό μορφήν απολογισμού, τα καλλιτεχνικά και διοικητικά πεπρα- γμένα εντός της πενταετίας μου, με την πλήρη στήριξη των δύο Διοικητικών Συμβουλίων, θα απαιτούσε χρόνο έρευνας και πολλές πολλές σελίδες γραφής. Ως εκ τούτου, θα περιοριστώ στην επι- γραμματική καταγραφή των πιο σημαντικών σταθμών, αφήνοντας πίσω το πολυεπίπεδο και πολυσχιδές έργο του δεύτερου το- μέα του Οργανισμού, της Θεατρικής Ανάπτυξης. Επαναπροσδιορισμός της ταυτότητας των Σκηνών. Συνολικά, ανέ- – βηκαν εξήντα τρεις παραστάσεις και στις πέντε Σκηνές, περίπου δώδεκα ανά θεατρική περίοδο. Αλλαγές σε όλα τα έντυπα του Οργανισμού, καθώς και έρευνα – και συμπλήρωση του αρχείου προγραμμάτων όλων των παρα- στάσεων του Οργανισμού από το 1971. Δημιουργία ιστορικής παραστασιολογίας της Νέας Σκηνής και – έκθεση των προγραμμάτων των παραστάσεων. Καταγραφή/ αρχειοθέτηση της βιβλιοθήκης του Οργανισμού. –Μετατροπή του Λιθογραφείου Κουβά σε Θεατρικό Μουσείο Κύ- –πρου. Θερινή Ακαδημία Θεάτρου, σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο –της Ελλάδας. Έτος Γαλλοφωνίας: δράσεις σε συνεργασία με τη γαλλική πρεσβεία. –Παρουσία στο Φεστιβάλ της Αβινιόν (OFF) με πρωτοβουλία του –ΘΟΚ και συμμετοχή στο 1ο Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος Νοτιανατολικών Χωρών της Ευρώπης, στο Φεστιβάλ Πειραματικού Θεάτρου στο Κάιρο, στο Φεστιβάλ Δαμασκού, καθώς και στο Φε- στιβάλ Στρασβούργου με το έργο Head or Tails/ ΚορώναΓράμματα. Συμμετοχή στους εορτασμούς των 50 χρόνων της Κυπριακής Δη- –μοκρατίας με τις Νεφέλες στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στην Αθήνα. Διοργάνωση της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του ETC στη Λευκω- –σία και ειδική έκδοση, με την ευκαιρία αυτή, υπό τον τίτλο Σκηνές. Συμμετοχή μου, κατόπιν εκλογής, στο Διοικητικό Συμβούλιο του –ETC και στη δεκαεπταμελή κριτική επιτροπή απονομής των Ευ- ρωπαϊκών Βραβείων Θεάτρου, για δύο θητείες, κατόπιν πρόσκλησης από τη Γενική Γραμματεία. Μελέτες για τη δημιουργία Δραματικής Σχολής ΘΟΚ, ένας στόχος –του οποίου ο σχεδιασμός προχώρησε σχεδόν στο τελικό στάδιο, αλλά δεν υλοποιήθηκε. Πρόγραμμα ανταλλαγής σκηνοθετών με το Θέατρο «Μαρίν Σορέ- –σκου» στην Κραϊόβα της Ρουμανίας και το Θέατρο Νόβυ στο Πόζ- ναν της Πολωνίας. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, θεσπίστηκε η διορ- –γάνωση ανά δύο χρόνια Εβδομάδας Θεάτρου, κατά την οποία πα- ραστάσεις των προηγούμενων θεατρικών περιόδων ανεβαίνουν δωρεάν για το κοινό. Διαγωνισμοί θεατρικής κυπριακής γραφής. –Δράσεις κοινωνικής προσφοράς: παραχώρηση εισιτηρίων σε πο- –λύτεκνους, αιμοδοσίες, φιλοξενία παιδιών εγκλωβισμένων, επι- σκέψεις σε νοσοκομεία τα Χριστούγεννα. Εγκαίνια του υπαίθριου θεάτρου στην Πύλη Αμμοχώστου του Δή- –μου Λευκωσίας με παράσταση του ΘΟΚ. Στο πλαίσιο του Creative Collaboration Project του British Council, –ο ΘΟΚ συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας και τον βρετανικό θεατρικό οργανισμό Imitating the Dog, πρωτοπόρο στη χρήση πολυμέσων και νέων τεχνολογιών στο θέατρο, στην πρωτότυπη και πολυεπίπεδη διεθνή συμπαραγωγή με τίτλο Ιστορίες από το Μπαρ των Χαμένων Ψυχών/ Tales from the Bar of Lost Souls. Με τη στήριξη του ETC και τη χρηματοδότηση του προγράμματος –«Πολιτισμός» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου ένωσε τις δυνάμεις του με το κρατικό θέατρο Theater an der Parkaue του Βερολίνου στη συγγραφή, παραγωγή και παρου σίαση ενός νέου θεατρικού έργου: του Head or Tail / Κορώναγράμματα. Αυτή ήταν και η αρχή της δημιουργίας του Θεάτρου Βαλίτσα, δίνοντας συνέχεια με τα έργα Ναρκοπέδιο και Η μητέρα μου η Μήδεια. ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΥΠΡΟΥ Οφείλουμε όλοι, άνθρωποι του θεάτρου και πολιτεία, να διαφυλάξουμε την παρουσία του, την ακεραιότητά του, την προσφορά του, και να στοχεύσουμε στη διεύρυνσή του. Αποτελεί χρέος και παρακαταθήκη για τις μέλλουσες γενιές να επιβιώσει αυτός ο οργανισμός με ένδοξο τρόπο και τα επόμενα πολλά πολλά χρόνια. — Βαρνάβας Κυριαζής
ΗΡΘΑΜΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΑΖΙ… Ήρθαμε στον κόσμο μαζί με τον ΘΟΚ, με διαφορά ενός μήνα ακριβώς, το 1970. Έναν χρόνο μετά, κάναμε και οι δύο τα πρώτα μας βήματα. Οι γονείς μου, ο Γρηγόρης στον σχεδιασμό φωτισμού και η Αγγελική στην οργάνωση παραστάσεων και περιοδειών, τον έφερναν στο σπίτι για φαγητό, κυρίως τα μεσημέρια, αφού τα βράδια είχε παράσταση. Μεγάλωσα μέσα στις δόξες, τις αποτυχίες και τα καθημερινά προβλήματα του ΘΟΚ. Ανήκουν και οι δύο γονείς μου στην ομάδα των εργατών του θεάτρου των πρώτων χρόνων, που κατέθεσε ψυχή και κουράγιο για χάρη του ΘΟΚ. Την ομάδα που είχε στο τιμόνι έναν μεγάλο θεατράνθρωπο, δάσκαλο, πνευματικό άνδρα και σπουδαίο δημιουργό του ελληνικού και του κυπριακού θεάτρου, τον Εύη Γα- βριηλίδη. Έναν πρωτομάστορα της θεατρικής τέχνης, να υπηρε- τεί κλασικό και σύγχρονο, τοπικό και παγκόσμιο δραματολόγιο, να ανοίγει δρόμους και να υλοποιεί οράματα, βάζοντας γερά θε- μέλια για το κρατικό θέατρο της Κύπρου. Η ομάδα-οικογένεια των πρώτων χρόνων δημιούργησε και έπλασε κοινό αλλά και ηθοποιούς, σκηνοθέτες, σκηνογράφους, τεχνικούς και διευθυ- ντές. Πολλά τα ονόματα και οι θύμησες, δεν μπορώ όμως να μη μνημονεύσω αυτούς που έφυγαν: Βλαδίμηρο Καυκαρίδη, Νίκο Σιαφκάλη, Χρήστο Σιοπαχά, Ανδρέα Μούστρα, Ανδρέα Μουσου- λιώτη, Τάσο Αναστασίου, Έλλη Κυριακίδου, Άλκηστι Παυλίδου, Φλωρεντία Δημητρίου, Καλλή Δημητρίου, Λοΐζο Χριστοδούλου, Γιάννη Μαραθεύτη, Ανδρέα Κλεόπα, Ευγενία Δρυμιώτου και τό- σους άλλους. « Εδώ στου δρόμου τα μισά, έφτασε η ώρα να το πω»: Αγαπώ τον ΘΟΚ! Γιατί σ’ αυτόν πιστώνεται το πάθος μου για τη δραμα- τική τέχνη. Γιατί του αξίζει. Γιατί για δύο χρόνια δουλέψαμε μαζί με αφοσίωση και πείσμα, πίστη και προσήλωση στο αύριο. Εγκαι- νιάσαμε το δικό του θέατρο, τιμήσαμε την ιστορία του, αλλά και «φωτίσαμε», αναδείξαμε μια νέα γενιά Κύπριων συγγραφέων, σκηνοθετών και ηθοποιών. Καλή συνέχεια, φίλε! — Γιώργος Παπαγεωργίου
30 __ 31 ΜΙΑ ΙΣΧΥΡΗ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ Από το 1971 ο ΘΟΚ, με το ρεπερτόριό του, τη στρατηγική του, τη συνεργασία του με το σύνολο των κορυφαίων καλλιτεχνών και συντελεστών του θεάτρου, την επένδυση στη θεατρική ανάπτυξη, τη στήριξη στο κυπριακό θέατρο και, τέλος, την καταξιωμένη διεθνή πορεία του, δικαίωσε την απόφαση ενός νεοσύστατου κράτους να αποκτήσει έναν οργανισμό αυτής της εμβέλειας. Μια απόφαση που υλοποιούσε το όραμα της καλλιτεχνικής κοινότη- τας του τόπου και επιβεβαίωνε θεσμικά τη σημασία της θεατρι- κής τέχνης. Στην πορεία αυτών των πενήντα χρόνων, οι άνθρωποι που υπηρέ - τησαν τον Οργανισμό άφησαν το αποτύπωμά τους. Με την τέχνη τους, το πνεύμα τους, το ήθος τους, το ταλέντο τους, την ψυχή τους, τη χειρωνακτική εργασία τους, την τεχνογνωσία τους, πο- ρεύτηκαν με σταθερό βήμα και σε συνθήκες που δεν ήσαν πάντα ευνοϊκές, δημιουργώντας μια ισχυρή παρακαταθήκη. Κάποιοι από αυτούς εκτέθηκαν στα φώτα της σκηνής ή στη δημόσια σφαίρα, και έτσι τα ονόματά τους προβλήθηκαν και βρέθηκαν στο προσκή - νιο. Κάποιοι παρέμειναν «άγνωστοι», γιατί εργάζονται στο ημίφως: οραματίζονται και υλοποιούν προγράμματα, οργανώνουν και συντονίζουν έργα και δράσεις, κατασκευάζουν, ράβουν, συντη - ρούν, μεταφέρουν, εξυπηρετούν το κοινό, φροντίζουν τις παραστάσεις και τους χώρους του θεάτρου, φωτίζουν, δίνουν φωνή και ήχο, αρχειοθετούν, επεξεργάζονται αριθμούς. Ο ΘΟΚ υπήρξε και είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι ανεξαιρέτως. Το έργο τους παρα - δίδεται αυτά τα χρόνια στην κοινωνία, που, με τη δική της σειρά, το δικαιώνει και το υποστασιοποιεί. Σε πενήντα χρόνια ο Οργανισμός, ως όφειλε, εξελίχθηκε, ανανε- ώθηκε, προσαρμόστηκε, διευρύνθηκε, άλλαξε και είναι έτοιμος, αν χρειαστεί, να αλλάξει και πάλι. Ωστόσο μία παράμετρος παρέμεινε σταθερή από την πρώτη μέρα: η εμπιστοσύνη του κράτους στην προσφορά του και η στήριξη στο έργο του. Μια στήριξη που κάθε κράτος οφείλει να παρέχει, αν επιθυμεί να μην επικαλείται μόνο αλλά και να αποδεικνύει έμπρακτα ότι αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό ως συνιστώσα της ίδιας του της οντότητας. Πρόκειται για μια σίγουρη επένδυση, χωρίς φθορά, γιατί βασίζεται σε κάτι ανεξάντλητο: το ανθρώπινο πνεύμα. — Σάββας Κυριακίδης
32 __ 33 Ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου, που φέτος συμπληρώνει μισό αιώνα ύπαρξης, είναι «το θέατρό μας» — στην κυριολεξία. Ο Ορ- γανισμός είναι ταυτόσημος με την ιστορία του κυπριακού θεάτρου, στην εξέλιξη του οποίου επέδρασε καταλυτικά όχι μόνο ως καλλιτεχνικός, αλλά και ως αναπτυξιακός παράγοντας. Το ανά χείρας βιβλίο φιλοδοξεί να λειτουργήσει τόσο ως εορταστικό λεύκωμα όσο και ως έργο αναφοράς, χρήσιμο τόσο στον θεατρό - φιλο αναγνώστη όσο και στον μελετητή. Γραμμένο από εκλεκτή ομάδα συνεργατών (φιλολόγων, θεατρολόγων, δημοσιογράφων, ανθρώπων του θεάτρου)* που συνδυάζουν τη θεωρητική γνώση με τη βιωματική εμπειρία, αφού πολλοί από αυτούς διαδραμά- τισαν ή διαδραματίζουν ακόμη πρωταγωνιστικό ρόλο στην πορεία του Οργανισμού, το βιβλίο επιχειρεί μια πλατιά περιδιάβαση στην ιστορία του ΘΟΚ, στις εμβληματικές μορφές και στιγμές που τη σφράγισαν, καθώς και στο ρεπερτόριό του. Από το λεύκωμα δεν θα μπορούσε να λείπει η ισοβαρής αναφορά στον ρόλο του ΘΟΚ ως μοχλού θεατρικής ανάπτυξης στην Κύπρο, ο οποίος είναι τόσο σημαντικός όσο και η καλλιτεχνική του δράση. Στα παραρτήματα στο τέλος του βιβλίου ο αναγνώστης θα βρει συγκε- ντρωμένη την πλήρη παραστασιογραφία του ΘΟΚ από το 1971 μέχρι σήμερα, στοιχεία για τα ανεξάρτητα θεατρικά σχήματα που κατά καιρούς έλαβαν επιχορηγήσεις, τον κατάλογο όσων βραβεύτηκαν με Βραβείο ΘΟΚ — και όλα αυτά διανθισμένα με υπέροχες φωτογραφίες από το πάμπλουτο αρχείο του Οργανισμού. Το βιβλίο προλογίζουν τέσσερις άνθρωποι-κλειδιά, που υπηρέτησαν από τη θέση του διευθυντή ή του καλλιτεχνικού διευ - θυντή του Οργανισμού. Το Α´ Μέρος, που φέρει τον τίτλο «Ιστορία του ΘΟΚ», εισάγεται με το συνθετικό κείμενο της Άντρης Χ. Κωνσταντίνου, στο οποίο συνοψίζεται η πορεία του Οργανισμού με έμφαση στην καλλιτεχνική του δράση και τη θεσμική του εξέλιξη. Ειδικές πτυχές αυτής της πορείας φωτίζουν τα κεφάλαια 2.1–2.16, στα οποία γίνεται επιλεκτική αναφορά σε μεγάλες παραστάσεις-σταθμούς και σε κομβικές στιγμές που σφράγισαν την ιστορία του ΘΟΚ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντώνης Κ. Πετρίδης * Τα περισσότερα κείμενα ολοκληρώθηκαν και παραδόθηκαν το πρώτο τρί- μηνο του 2021.
Η έννοια της «μεγάλης παράστασης» είναι σαφώς υποκειμενική· όμως, αν και θα μπορούσε κανείς εδώ να απομονώσει πολύ πε- ρισσότερες παραγωγές από τις σχεδόν πεντακόσιες που ανέβασε ο Οργανισμός στην πορεία του (τα πλήρη στοιχεία του συνόλου των παραγωγών δίνονται, όπως είπαμε, σε ειδικό παράρτημα, ενώ σε όλες σχεδόν γίνεται αναφορά στα ειδικά κεφάλαια του Β´ Μέρους του βιβλίου), δύσκολα, πιστεύω, ο καλόπιστος ανα- γνώστης θα διαφωνούσε ως προς την ποιότητα και την ιστορική σημασία όσων επιλέγονται — παραστάσεων αλλιώτικου ύφους από διαφορετικές δεκαετίες, που κέρδισαν κοινό και κριτικούς, γεγονός που καταδεικνύει τη σταθερή ποιότητα στο καλλιτε- χνικό προϊόν του Οργανισμού. Η Ελλάδα Ευαγγέλου γράφει για την παράσταση που σημάδεψε τη γέννηση του ΘΟΚ και ταυτό- χρονα κατέδειξε τους αρχικούς καλλιτεχνικούς προσανατολι- σμούς του Οργανισμού, οι οποίοι όμως ανατράπηκαν από την Εισβολή, τον Αγαμέμνονα σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζίσκου (κεφ. 2.1). Η ίδια συγγραφέας (κεφ. 2.2) αναφέρεται στις ιστορικές πα- ραγωγές με τις οποίες ο ΘΟΚ ανταποκρίθηκε στα γεγονότα του 1974, επηρεάζοντας σε σημαντικό βαθμό την πρόσληψή τους από την ελλαδική και τη διεθνή κοινή γνώμη, τη Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της του Μπρεχτ (1977, σκην. Heinz-Uwe Haus) και τις ευριπίδειες Ικέτιδες (1978, σκην. Νίκου Χαραλάμπους). Στο κεφά - λαιο 2.3 η Ευαγγέλου επιστρέφει στον Μπρεχτ, στην ελληνό- γλωσση πρόσληψη του οποίου ο ΘΟΚ έπαιξε καίριο ρόλο, αναφερόμενη στον Καυκασιανό κύκλο με την κιμωλία (1975), την πρώτη συνεργασία του Οργανισμού με τον Haus. Η συναρπα- στική διαδρομή του ΘΟΚ στα Επιδαύρια, που είχε ξεκινήσει το 1978 με τις προαναφερθείσες Ικέτιδες, απέδωσε πολλούς γλυκύ- τατους καρπούς· λίγοι όμως ξεπέρασαν σε νοστιμιά και σημασία τη Σαμία του Εύη Γαβριηλίδη (1993, 2013), που αναγνωρίζεται καθολικά ως μία από τις σημαντικότερες, αν όχι η σημαντικότερη, καλλιτεχνικές αποκρίσεις στον Μένανδρο στη νεοελληνική σκηνή (κεφ. 2.4, Κυριακή Α. Ιωαννίδου). Τα τέσσερα κεφάλαια που υπο- γράφει ο Γιώργος Ροδοσθένους είναι μοιρασμένα αφενός στο αρχαίο δράμα, αφετέρου στο νεοελληνικό ρεπερτόριο. Οι Επτά επί Θήβας (2001) του Βαρνάβα Κυριαζή (κεφ. 2.5) υπήρξαν από τις πιο επιτυχημένες εμπορικά και καλλιτεχνικά παραστάσεις στα πενήντα χρόνια ιστορίας του ΘΟΚ, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, ενώ οι Πέρσες (2017) του Άρη Μπινιάρη (κεφ. 2.6) σηματοδότησαν την επάνοδο του ΘΟΚ στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, μετά την προσωρινή απόσυρση που προκάλεσε η οικονομική κρίση, και χαιρετίστηκαν ως μία από τις καλύτερες παραγωγές της περασμένης δεκαετίας πανελληνίως. Τα κεφά- λαια 2.7 και 2.8 εμφαίνουν τις επιδόσεις του ΘΟΚ στο απαιτητικό είδος της δραματοποίησης-θεατρικής διασκευής κορυφαίων έρ- γων της νεοελληνικής πεζογραφίας. Η καρποφόρα συνεργασία του σκηνοθέτη Τάκη Τζαμαργιά με τον Σάββα Κυριακίδη, νυν καλλιτεχνικό διευθυντή του ΘΟΚ, μετέφερε με συναρπαστικό τρόπο στο σανίδι πρώτα το Τρίτο στεφάνι του Κώστα Ταχτσή (2014– 2015) και κατόπιν τον Μεγάλο περίπατο του Πέτρου της Άλκης Ζέη, που παίχτηκε για δύο συνεχόμενες σεζόν, πράγμα που είχε συμβεί μόνο άλλη μία φορά μέχρι τότε στο κυπριακό θέατρο. Στα κεφάλαια 2.9–2.16 οι προβολείς πέφτουν σε κομβικές στιγμές που διαμόρφωσαν την ιστορική φυσιογνωμία του Οργανισμού ως φορέα καλλιτεχνικής δράσης και ως κρατικού θεσμού θεα- τρικής ανάπτυξης. Η έναρξη της λειτουργίας του Τομέα Θεατρικής Ανάπτυξης το 1988, έπειτα από πολιτικές διεργασίες που κράτη- σαν πέντε χρόνια (κεφ. 2.11, Ανδρέας Μιχαηλίδης), και τα εγκαίνια, επιτέλους, το 2013 του ιδιόκτητου κτιρίου του ΘΟΚ (κεφ. 2.12, Βαρ νάβας Κυριαζής) υπήρξαν πράξεις μοναδικής ιστορικής βαΕΙΣΑΓΩΓΗ
flippingbook.comRkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==