A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 2 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 4 69 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ Η περιοχή της Μόρφου έναν αιώνα πριν Χρυστάλλα Κωνσταντίνου Ανώτερη Λειτουργός Γεωργίας Τμήμα Γεωργίας Μέσα από την επίσημη αλληλογραφία της αποικιακής κυβέρνησης1 διαφαίνεται το έντονο ενδιαφέρον της για το λινάρι της Κύπρου. Πολλές αποστολές δειγμάτων Κυπριακού λιναριού στο Αυτοκρατορικό Ινστιτούτο του Λονδίνου, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, είχαν σκοπό τη διερεύνηση της ποιότητας και της εξαγωγιμότητας του προϊόντος στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το κέντρο παραγωγής και κατεργασίας του λιναριού όπως αναφέρθηκε και στα προηγούμενα τεύχη ήταν η περιοχή Μόρφου. Η οικοτεχνία που δημιουργήθηκε σχετικά με το λινάρι σταχωριάτουδιαμερίσματοςΜόρφου(ΠάνωκαιΚάτω Ζώδια, Αργάκι, Κατωκοπιά, Αστρομερίτης, Περιστερώνα), αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας που διεξάχθηκε το 1922 και κατέδειξε ότι 1200 οικογένειες με συνολική έκταση 500 εκτάρια ασχολούνταν με τη συγκεκριμένη καλλιέργεια. Σε επιστολή διαμαρτυρίας γνωστού έμπορου υφασμάτων της εποχής, του Χ’Ματθαίου Χατζηνικόλα, γινόταν αναφορά στις ανεξέλεγκτες εισαγωγές λινών υφασμάτων από την Αμερική. Ο Χατζηνικόλας στην επιστολή του ζήτησε από την αποικιακή κυβέρνηση να επιβάλει ψηλούς εισαγωγικούς δασμούς έτσι ώστε να μειωθεί ο όγκος εισαγωγών λινών υφασμάτων με την ελπίδα να μπορέσει να επιβιώσει η βιοτεχνία των λινών υφασμάτων στην περιοχή Μόρφου. Ο Χατζηνικόλας σκιαγραφούσε ουσιαστικά την ανάπτυξη της οικοτεχνίας λινών στα πέντε κύρια χωριά καλλιέργειας, το Αργάκι, την Κατωκοπιά, την Πάνω και Κάτω Ζώδια και τον Αστρομερίτη, που αποτελούσαν τους βασικούς προμηθευτές υφασμάτων στα Λεύκαρα για τα λευκαρίτικα κεντήματα. Σύμφωνα με τον Χατζηνικόλα η οικοτεχνία του λινού έφερνε σημαντικό εισόδημα της τάξης των £6.000, με παραλήπτες φτωχές νεαρές κοπέλες οι οποίες απασχολούνταν τους χειμερινούς μήνες με την παραγωγή λινών υφασμάτων, ενώ η αξία της πρώτης ύλης δεν ξεπερνούσε τις £500. Ο Διευθυντής του Γεωργικού Τμήματος με εισήγησή του επί της επιστολής του Χατζηνικόλα προς τον Κυβερνήτη2 ανέφερε ότι το λινό ύφασμα της κυπριακής οικοτεχνίας ήταν μέτριας ποιότητας και επιπλέον διέφερε και στο χρώμα, καθώς εφόσον το κυπριακό είναι καφέ ενώ το αμερικάνικο άσπρο. Σύμφωνα με τον Διευθυντή του Γεωργικού Τμήματος η οικοτεχνία λινού υφάσματος στην Κύπρο και κυρίως στην περιοχή του διαμερίσματος Μόρφου είχε άριστες προοπτικές, παρόλα αυτά, ο τρόπος προστασίας της οικοτεχνίας/βιομηχανίας δεν θα πρέπει να ήταν η επιβολή προστατευτικής νομοθεσίας εισαγωγικών δασμών αλλά η αναβάθμιση/βελτίωση της ποιότητας των ντόπιων προϊόντων ώστε να μπορούν να ανταγωνιστούν τα εισαγόμενα. Αξίζει να αναφερθεί ότι για τον Χατζηνικόλα, γίνεται αναφορά και από την Α. Κωνσταντίνου, από την Κατωκοπιά, σε συνέντευξη που παραχώρησε το 1992 για το Αρχείο Προφορικής Παράδοσης. Η Α. Κωνσταντίνου ανέφερε ότι τον καιρό των παππούδων της στο χωριό της όλο το λινάρι (το λεπτό) κατέληγε να γίνει ρουχισμός και είδη προίκας για το νοικοκυριό. Στην εποχή της όμως οι «ανεφανταρκές» της Κατωκοπιάς το ύφαιναν και το ύφασμα το πουλούσαν στον Χατζηματθαίο3 (Ματθαίος Χατζηνικόλας). Το Λινάρι (Μέρος 3ο) 1 ΚΑΚ/SA1/1113/1921, Διευθυντή Γεωργικού Τμήματος προς Αρχιγραμματέα, 10.10.1921, Report on Flax, Imperial Institute προς Διευθυντή Γεωργικού Τμήματος, 21.7.1921 2 ΚΑΚ/ SA1/671/1928, Linen Industry protection, Διευθυντής Γεωργικού Τμήματος προς High Commissioner, 26.3.1928 3 ΑΠΠ, Αρ. Μητρώου 1326, Κατωκοπιά 8, Α. Κωνσταντίνου, 22.1.1992 4 ΚΑΚ/SA1/1398/1928, The Development of Flax Industry, Flax Conference, Η παρουσίαση του Augustus Classen , Flax Instructor, 22.11.1928 Λευκαρίτικα κεντήματα στο Κέντρο Χειροτεχνίας Η σημαντικότητα της καλλιέργειας του λιναριού στην περιοχή Μόρφου επιβεβαιώνεται και από τη μετάκληση εμπειρογνώμονα το 1928 από την αποικιακή κυβέρνηση. Ο ιρλανδός εμπειρογνώμονας με προσωπικό του Γεωργικού Τμήματος περιόδευσε στις φυτείες λιναριού σε όλη την Κύπρο με έμφαση στην περιοχή Μόρφου. Τα πορίσματά του παρουσιάστηκαν σε συνέδριο που πραγματοποίηθηκε τον Νοέμβριο του 1928 παρουσία όλων των εμπλεκομένων φορέων4. Το υπό αναφορά συνέδριο ίσως είναι το μοναδικό μεγάλο συνέδριο για το λινάρι που έλαβε χώρα στην Κύπρο. Στο επόμενο τεύχος θα γίνει εκτενής αναφορά στο Εργοστάσιο Κατεργασίας Λιναριού της Ζώδιας, για το οποίο έγινε αναφορά και στο προηγούμενο τεύχος και το οποίο λειτούργησε με την εμπλοκή του Γεωργικού Τμήματος και της Πρώτης Συνεργατικής Εταιρείας Κυπριακού Λινού.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==