A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 3 56 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Χρήση ελαιοπλακούντα στη διατροφή των μηρυκαστικών Διονύσης Σπαράγγης Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών Α’ Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Ο ελαιοπλακούντας είναι ένα παραπροϊόν που προκύπτει από την επεξεργασία των ελαιόκαρπων για την παρασκευή ελαιόλαδου με πίεση ή φυγοκέντρηση. Ο φρέσκος ελαιοπλακούντας αποτελεί μίγμα φλούδας, σάρκας και του σκληρού ενδοκαρπίου της ελιάς. Έχει μικρό ή και καθόλου κόστος αγοράς και αποτελεί εποχική περιβαλλοντική επιβάρυνση στις αγροτικές περιοχές του νησιού. Ο ελαιοπλακούντας περιέχει 50-70% υγρασία, 8-12% λάδι, 5% ακατέργαστη πρωτεΐνη, 45% κυτταρίνη και έχει πεπτικότητα οργανικής ουσίας 11-14%. Παλαιότερα από τον φρέσκο ελαιοπλακούντα γινόταν εξαγωγή πυρηνέλαιου με τη χρήση ειδικών διαλυτών. Όμως, παρά την υψηλή του ενεργειακή αξία λόγω της περιεκτικότητας σε λάδι, ο ελαιοπλακούντας δεν αξιοποιείται όπως θα έπρεπε. Μειονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι λόγω του υψηλού ποσοστού υγρασίας και λαδιού, μουχλιάζει και οξειδώνεται (ταγγίζει) σχετικά γρήγορα. Η διεθνής πρακτική στη διατροφή των μηρυκαστικών ζώων στα εντατικά συστήματα παραγωγής γάλακτος, όπως είναι η πλειοψηφία της παραγωγής στηνΚύπρο, βασίζεται στη χρήση χονδροειδών και συμπυκνωμένων ζωοτροφών σε μίγμα και ποσότητα που ικανοποιεί τις ανάγκες των ζώων. Τα τελευταία χρόνια οι τιμές αυτών των παραδοσιακών ζωοτροφών έχουν αυξηθεί, δημιουργώντας έντονο πρόβλημα στο κόστος παραγωγής του γάλακτος. Έτσι η έρευνα για αντικατάσταση των παραδοσιακών ζωοτροφών και η χρήση εναλλακτικών τροφών και βιομηχανικών υποπροϊόντων έχουν ενταθεί την τελευταία δεκαετία παγκοσμίως. Αποτελέσματα από την ερευνητική δραστηριότητα του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών στη χρήση ελαιοπλακούντα Στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Κύπρου (ΙΓΕ) έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες ερευνητικές εργασίες στη χρησιμοποίηση του ελαιοπλακούντα στη διατροφή των μηρυκαστικών ζώων ως υποκατάστατου παραδοσιακών χονδροειδών ζωοτροφών, όπως ο κριθαροσανός και το άχυρο. Κύριος στόχος των μελετών αυτών ήταν η επίδραση του ελαιοπλακούντα στην ποσότητα και ποιότητα του παραγόμενου γάλακτος, καθώς και το οικονομικό όφελος από μια τέτοια αντικατάσταση χονδροειδών ζωοτροφών στο σιτηρέσιο των ζώων. Τα πειράματα επικεντρώθηκαν στις διάφορες μεθόδους ενσίρωσης του φρέσκου ελαιοπλακούντα και στη χρήση του στη διατροφή των ζώων. Σύμφωνα με σχετικά αποτελέσματα, ο ενσιρωμένος πλακούντας έχει υψηλή ενεργειακή αξία και μπορεί να αποτελέσει μέρος ενός τελικού σιτηρεσίου. Η ενσίρωση του πλακούντα σε συνδυασμό με κοπριά δίδει μια ασφαλή και πιο ισοζυγισμένη ζωοτροφή, ενώ η χρήση ουρίας κατά τη διαδικασία της ενσίρωσης δεν συνιστάται (Hadjipanayiotou and Koumas, 1996). Η ενσίρωση αποτελεί μίαν αποτελεσματική μέθοδο διατήρησης του φρέσκου ελαιοπλακούντα, η οποία εξασφαλίζει τη διατήρησή του, μειώνοντας την πιθανότητα τάγγισης, μούχλας ή άλλης υποβάθμισής του. Το παραγόμενο ενσίρωμα είναι υψηλής προσληψιμότητας από τα μηρυκαστικά ζώα, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στα παραγωγικά χαρακτηριστικά τους (Hadjipanayiotou, 1999). Τρέχουσα έρευνα Το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών, σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, πραγματοποίησε πρόσφατα ερευνητική εργασία στη χρήση ελαιοπλακούντα στη διατροφή των αγελάδων και των αιγών. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η μέχρι τώρα έρευνα στη χρήση αυτού του παραπροϊόντος στα μικρά μηρυκαστικά, και ιδιαίτερα στα πρόβατα, εξακολουθεί να είναι πολύ περιορισμένη και αφορά κυρίως παχυνόμενα ζώα και όχι γαλακτοπαραγωγά. Η ερευνητική εργασία είχε ως σκοπό την αξιολόγηση της χρήσης ελαιοπλακούντα στις αίγες (φυλήΔαμασκού) και στις αγελάδες (φυλή Χολστάιν), εξετάζοντας: (α) τη θρεπτική αξία του ενσιρωμένου ελαιοπλακούντα, (β) την επίδρασή του στην ποσότητα και ποιότητα του παραγόμενου γάλακτος, (γ) την επίδραση στο τελικό προϊόν (χαλλούμι) μετά την παρασκευή του από το παραγόμενο γάλα, (δ) την επίδραση αυτής της ζωοτροφής στην έκφραση συγκεκριμένων γονιδίων στον μαστό, στο συκώτι και στο περινεφρικό λίπος, καθώς και (ε) το οικονομικό όφελος από μια τέτοια αντικατάσταση χονδροειδών ζωοτροφών στο σιτηρέσιο των ζώων. Το πειραματικό σκέλος πραγματοποιήθηκε στην Πειραματική Έπαυλη Αθαλάσσας του ΙΓΕ. Οι αίγες χωρίστηκαν σε τρεις ισάριθμες ομάδες και καταρτίστηκε σιτηρέσιο που περιλάμβανε τρία διαφορετικά ποσοστά συμπερίληψης του παραπροϊόντος (μηδέν, μισό και ένα κιλό ημερησίως) σε αντικατάσταση χονδροειδών ζωοτροφών (σανού ή αχύρου). Όσον αφορά στις αγελάδες, αυτές χωρίστηκαν σε δύο ισάριθμες ομάδες και καταρτίστηκε σιτηρέσιο που περιλάμβανε δύο διαφορετικά ποσοστά συμπερίληψης του παραπροϊόντος (0 και 5 κιλά ελαιοπλακούντα ημερησίως). Κατά τη διάρκεια του πειράματος λήφθηκε αριθμός δειγμάτων γάλακτος, αίματος και ιστών που αναλύθηκαν σε εργαστήρια του ΤΕΠΑΚ. Τα μέχρι τώρα δημοσιευμένα αποτελέσματα έδειξαν ότι η χρήση ελαιοπλακούντα στη διατροφή των αγελάδων δεν επηρέασε τη γαλακτοπαραγωγή, ενώ μεταβολές παρατηρήθηκαν στο προφίλ των λιπαρών οξέων τόσο του γάλακτος όσο και του χαλλουμιού (Neofytou et al., 2020). Στις αγελάδες που κατανάλωναν ελαιοπλακούντα παρατηρήθηκε μείωση στο ποσοστό των κορεσμένων λιπαρών οξέων και παράλληλα αύξηση στα μονοακόρεστα λιπαρά, όπως το ολεϊκό οξύ. Αντιθέτως, τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα δεν επηρεάστηκαν από το είδος της διατροφής. Η μελέτη έδειξε ότι η συμπερίληψη ελαιοπλακούντα στο σιτηρέσιο των αγελάδων βελτιώνει το προφίλ των λιπαρών οξέων στο γάλα και στο χαλλούμι, αυξάνοντας ωφέλιμα για τον άνθρωπο λιπαρά, όπως το CLA cis-9, trans-11. Βιβλιογραφία: Hadjipanayiotou, M. and Koumas, A. 1996. Performance of sheep and goats on olive cake silage. Agricultural Research Institute Miscellaneous Technical Bulletin 176. Hadjipanayiotou, M. 1999. Voluntary intake of crude olive cake silage by growing ewelambs, goatkids and Friesian heifers. Agricultural Research Institute Miscellaneous Reports 75. Neofytou M. C., Miltiadou D., Sfakianaki E., Constantinou C., Symeou S., Sparaggis D., Hager-Theodorides A. L. and Tzamaloukas O. 2020. The use of ensiled olive cake in the diets of Friesian cows increases beneficial fatty acids in milk and Halloumi cheese and alters the expression of SREBF1 in adipose tissue. Journal of Dairy Science 103:8998-9011.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTUzMzM1NQ==