Ετήσια Έκθεση ΓΚΧ 2020

76 | ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2020 | 77 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ YΓΕΙΑ Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η ατμοσφαιρική ρύπανσηκαιταχημικάπροκαλούντοένατέταρτοτωνχρόνιωνκαιμημεταδοτικώνασθενειών(π.χ. καρκίνος, αλλεργίες, άσθμα, νεύρο-αναπτυξιακές ανωμαλίες, ασθένειες του αναπαραγωγικού συστήματος) και επηρεάζουν την υγιή γήρανση του πληθυσμού. Επιπρόσθετα, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί των χωρών της Ευρώπης, οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες, οι ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η αύξηση των μη μεταδοτικών ασθενειών, η γήρανση του πληθυσμού και το πρωτοφανές επίπεδο μετανάστευσης μεταξύ και εντός των χωρών επιδεινώνουν τους παράγοντες αυτούς. Ως εκ τούτου, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να συνεχιστούν και ενισχυθούν οι προσπάθειες αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία. Το ΓΧΚ, στο πλαίσιο της συμβολής του στο θέμα αυτό, πέρα από την εφαρμογή επίσημων προγραμμάτων ελέγχου για την ασφάλεια των τροφίμων, του περιβάλλοντος και των καταναλωτικών προϊόντων προβαίνει στις παρακάτω ενέργειες: Α) Αναπτύσσει σχετικές ερευνητικές δράσεις ως παρακάτω: y Συντονίζει τη συμμετοχή της Κύπρου στην «Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Βιολογικής Παρακολούθησης του Ανθρώπου (HBM4EU)». Στόχος της πρωτοβουλίας είναι να συντονίσει και να προωθήσει τη Βιοπαρακολούθηση του Ανθρώπου («Human Biomonitoring») ως επιστημονικού εργαλείου για την αξιολόγηση του κινδύνου που επιφέρει η έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες για τη δημόσια υγεία, με στόχο την υποστήριξη πολιτικών διαχείρισης. Η ανάπτυξη της βιοπαρακολούθησης μπορεί να συμβάλει στην ασφαλή διαχείριση των χημικών ουσιών στην Ευρώπη για καλύτερη ρύθμιση της εσωτερικής αγοράς και διασφάλιση της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος σε ισορροπία με τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα. Το έργο αυτό αντιπροσωπεύει έναν νέο τρόπο συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των Οργανισμών της ΕΕ και των κρατών μελών της ΕΕ ώστε να διασφαλίζεται πως η επένδυση πόρων στην επιστημονική έρευνα δημιουργεί γέφυρες για χρήση των επιστημονικών αποτελεσμάτων στην ορθή χάραξη πολιτικής. Αυτή η κοινή προσπάθεια 29 χωρών και της Ευρωπαϊκής Αρχής Περιβάλλοντος (EEA) χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του «Ορίζοντα 2020» και τις συμμετέχουσες χώρες με συνολικό προϋπολογισμό €74 εκ. και θα διαρκέσει πέντε χρόνια (2017-2021): https://www.hbm4eu.eu/ Το ΓΧΚ, εκτός από τον τεχνικό συντονισμό της συμμετοχής της Κύπρου στο έργο, είναι και το Εθνικό Σημείο Επαφής της Κύπρου και εκπροσωπεί το Υπουργείο Υγείας στο Διοικητικό του Συμβούλιο. Κατά το 2020, το ΓΧΚ συμμετείχε: 1. Σε διάφορες δέσμες εργασίας του έργου ως: Εθνικό Σημείο Αναφοράς και Συντονισμού, Επικεφαλής για την επικοινωνία με συμμετέχοντες/ουσες σε έρευνες, Επικεφαλής της Ομάδας Προτεραιότητας Υδραργύρου, και Εταίρος για τη δημιουργία αειφόρου πλαισίου για την ευρωπαϊκή βιοπαρακολούθηση και για τη διερεύνηση των συσχετίσεων μεταξύ της χημικής έκθεσης και των επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία. Από τις εργασίες αυτές προέκυψαν σειρά παραδοτέων, εργαλείων και επιστημονικών ανακοινώσεων, που αναπτύχθηκαν για τις ανάγκες εξειδικευμένων ενδιαφερόμενων μερών (υπεύθυνους λήψης αποφάσεων πολιτικής, επιστήμονες, πολίτες που συμμετέχουν εθελοντικά σε έρευνες βιοπαρακολούθησης, ευρύ κοινό). 2. Στην Ομάδα Καθοδήγησης για την ανάπτυξη νέας «Ευρωπαϊκής Κοινοπραξίας για την Εκτίμηση ΧημικούΚινδύνου»,στοπλαίσιοτουεπερχόμενουευρωπαϊκούερευνητικούπρογράμματος«Ορίζοντας Ευρώπη (Horizon Europe)», που αναμένεται να ξεκινήσει το 2022 και θα διαρκέσει επτά χρόνια. y Από το 2004 μέχρι το 2017, το ΓΧΚ εκπόνησε πέντε έργα έρευνας για το «Περιβάλλον και Υγεία», με χρηματοδοτήσεις από το 6 ο και 7 ο Πρόγραμμα πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα (ESBIO, COPHES), το Προγράμμα Life+ της ΕΕ (DEMOCOPHES), το Πρόγραμμα της SINPHONIE της DG SANTE, το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας (Σπίτια και αυτοκίνητα ελεύθερα καπνού) και το Υπουργείο Υγείας της Κύπρου (πιλοτικό πρόγραμμα βιοπαρακολούθησης της έκθεσης μικρών παιδιών στον καπνό του τσιγάρου). y Απότο2004μέχρισήμερα, τοΓΧΚσυμμετέχειστιςευρωπαϊκέςδράσειςγιατηνανάπτυξητηςανθρώπινης βιοπαρακολούθησης ως εργαλείου εκτίμησης της έκθεσης του πληθυσμού σε επικίνδυνες χημικές ουσίες, της κατανόησης των δυνητικών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία και της επιστημονικής υποστήριξης αποφάσεων πολιτικής για την ασφαλή διαχείριση των χημικών ουσιών στην Ευρώπη. Η βιοπαρακολούθηση αφορά στην καταμέτρηση της ολικής έκθεσης του ανθρώπου σε χημικές ουσίες από όλες τις πηγές και οδούς έκθεσης, με χρήση ανθρώπινων βιολογικών δειγμάτων από υγιείς εθελοντές και τη διερεύνηση των πηγών έκθεσης, με επιδημιολογικά δεδομένα που συλλέγονται από κάθε συμμετέχοντα/ουσα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ουσιαστική κατανόηση του κινδύνου που προκύπτει στον άνθρωπο από την έκθεσή του σε χημικές ουσίες ή μείγματα χημικών ουσιών. Συγκεκριμένα, το 2020 το ΓΧΚ, στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου ευρωπαϊκού έργου (ΗΒΜ4ΕU): 1. Aνάλυσε σε συνεργασία με πιστοποιημένα ευρωπαϊκά εργαστήρια, 120 βιολογικά δείγματα ούρων για σύνολο 2.220 παραμέτρων με στόχο την εκτίμηση της έκθεσης του κυπριακού πληθυσμού σε φθαλικούς εστέρες, δισφαινόλες, κάδμιο, πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAHS) και επιβραδυντές φλόγας (OPFRs). 2. Άρχισε τον συντονισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο την ευρωπαϊκή μελέτη «HBM4EU-mom» η οποία στοχεύει στην πρόληψη της προγεννητικής έκθεσης στον υδράργυρο, μέσω απλών διατροφικών συστάσεων για υγιεινή κατανάλωση ψαριών κατά την εγκυμοσύνη. Συγκεκριμένα, 600 Ευρωπαίες έγκυες γυναίκεςστηνΚύπρο, τηνΕλλάδα, την Ισπανία, τηνΠορτογαλία και την Ισλανδία συμμετέχουν στην έρευνα αυτή μέσω των παρόχων υγείας τους. Προσφέρουν δείγματα τριχών για μέτρηση της έκθεσής τους στον υδράργυρο και πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή τους και τον τρόπο ζωής τους, οι οποίεςθασυσχετιστούνμε τααποτελέσματα των εργαστηριακώναναλύσεων. Η έρευνα θα ολοκληρωθεί το 2022 και αναμένεται να υποστηρίξει σχετικές αποφάσεις πολιτικής και να προσφέρει στις μέλλουσες μητέρες και στους πάροχους υγείας τους εργαλείαώστε να λαμβάνονται με ασφάλεια τα οφέλη της διατροφής με ψάρι κατά την εγκυμοσύνη και τη γαλουχία. Β) Έχει τον συντονιστικό ρόλο σε εθνικό επίπεδο (για τα θέματα του τομέα της Υγείας) σχετικά με την εφαρμογή της «Διακήρυξης της Όστραβα» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας-Περιφέρειας Ευρώπης, για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην υγεία.