Ετήσια Έκθεση ΓΚΧ 2020

56 | ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2020 | 57 Συμπληρώματα διατροφής: Ο έλεγχος των συμπληρωμάτων διατροφής (ΣΔ) γίνεται με βάση τον περί Τροφίμων (Έλεγχος και Πώληση) Νόμο 54(I)/96, ΚΔΠ 449/2004, 4ο Παράρτημα - Κανονισμοί 4(Ι), 7(2)(β) και διάταγμα Κ.Δ.Π. 189/2018. Περιλαμβάνει τον έλεγχο αναβολικών, στεροειδών και διεγερτικών ουσιών σε προϊόνταπου προορίζονται γιααθλούμεναάτομα, έλεγχο της περιεκτικότητας βιταμινούχωνσκευασμάτων σε λιποδιαλυτές και υδατοδιαλυτές βιταμίνες, την παρουσία βαρέων μετάλλων, την πιθανή παράνομη παρουσία φαρμακευτικών ουσιών σε σκευάσματα συμπληρωμάτων που προορίζονται για την βελτίωση του τρόπου ζωής (lifestyle), όπως πχ. για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας (παράνομη παρουσία ουσιών PDE-5 inhibitors - σιλδεναφίλη, ταδαλαφίλη, βαρδεναφίλη κ.λπ. ) και για την απώλεια βάρους (παράνομη παρουσία ουσιών όπως σιπουτραμίνη, φαινολοφθαλεΐνη, 2,4-δινιτροφαινόλη) κ.ά. Συνολικά το 2020 προσκομίσθηκαν 46 δείγματα συμπληρωμάτων διατροφής στη βάση του εθνικού προγράμματος ελέγχου-παρακολούθησης-επιτήρησης για συνολικό αριθμό 510 παραμέτρων. Από τον έλεγχο για το 2020 δεν εντοπίστηκαν μη συμμορφούμενα δείγματα. Στο Σχήμα 27 παρουσιάζεται η συνολική κατανομή των κύριων ομάδων παραμέτρων που ελέγχθηκαν για την περίοδο 2014-2020. Ο συνεχής και στοχευμένος έλεγχος των συμπληρωμάτων διατροφής στην κυπριακή αγορά, αλλά και κατά την εισαγωγή τους, συμβάλλει στην παρεμπόδιση εμπορίας σκευασμάτων με απαγορευμένες/ επικίνδυνες ουσίες. Μικροβιολογικός έλεγχος τροφίμων: Ο μικροβιολογικός έλεγχος τροφίμων διεξάγεται με κύριο στόχο τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας από τροφιμογενείς ασθένειες μικροβιολογικής αιτιολογίας αλλά και την προώθηση καλών παραγωγικών διαδικασιών (Good Μanufacturing Practices) και υγιεινής στους χώρους παραγωγής και διάθεσης τροφίμων. Ο έλεγχος διεξάγεται με βάση τον περί Τροφίμων (Έλεγχος και Πώληση) Νόμο 1996-2014 και τους Κανονισμούς (ΕΚ) αριθ. 178/2002, 852/2004, 882/2004 και 2073/2005. Τα τρόφιμα ελέγχονται, ανάλογα με την κατηγορία τους και τη σχετική νομοθεσία, για παθογόνους μικροοργανισμούς (π.χ. σαλμονέλα και Listeria monocytogenes ) καθώς και για μικροβιολογικούς δείκτες υγιεινής της διαδικασίας παραγωγής του τροφίμου (π.χ. εντεροβακτηρίδια, Escherichia coli και θετικούς στην πηκτάση σταφυλόκοκκους). Επίσης, σε περιπτώσεις διερεύνησης τροφικών δηλητηριάσεων, μπορεί να γίνει και έλεγχος για σταφυλοκοκκικές εντεροτοξίνες, Campylobacter και τοξινογόνα E.coli (STEC). Σημειώνεταιότιενώηαπλήπαρουσίαπαθογόνωνμικροοργανισμώνκαθιστάέναέτοιμοπροςκατανάλωση τρόφιμο ακατάλληλο για κατανάλωση (και άρα επιβάλλεται απόσυρση του προϊόντος από την αγορά), οι «δείκτες υγιεινής» της διαδικασίας παραγωγής χρησιμεύουν ως ένδειξη για αδυναμίες στο σύστημα Σχήμα 26: Διαχρονικός έλεγχος αλλεργιογόνων ουσιών στα τρόφιμα (2010-2020) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Συμμορφούμενα δείγματα Μη συμμορφούμενα δείγματα Δείγματα >LOD <LOQ 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 HACCP ή στις πρώτες ύλες του παραγωγού και άρα ως εργαλείο για διορθωτικά μέτρα. Με άλλα λόγια, η απόκλιση από τα όρια στους δείκτες υγιεινής δεν επιβάλλει κατ’ ανάγκη την απόσυρση του προϊόντος. Τα περισσότερα δείγματα λαμβάνονται σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα ελέγχου το οποίο σχεδιάζεται και εφαρμόζεται σε συνεργασία με τις Υγειονομικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας, τους δήμους και τη Σχολική Εφορεία Λευκωσίας. Ελέγχονται, ως επί το πλείστον, έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα και ψημένα φαγητά, συσκευασμένα και μη, από όλο το φάσμα της αγοράς (εστιατόρια, σχολεία, χώροι μαζικής εστίασης, ψησταριές/ταχυφαγεία, αρτοποιεία/ζαχαροπλαστεία, παγωταρίες, κινητές καντίνες, υπεραγορές κ.ά.). Κατά το 2020, επιπλέον, ελέγχθηκαν βρεφικές σκόνες για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς, ευαλλοίωτα τρόφιμα από καφεστιατόρια πουσερβίρουν«brunch»,φύτρεςτοπικήςπαραγωγής για E. coli STEC και αποξηραμένα φρούτα. Επίσης, ελέγχονται τρόφιμα εισαγωγής από τρίτες χώρες (κυρίως σουσάμι και ινδοκάρυδο) και τρόφιμα για τις προμήθειες της Εθνικής Φρουράς. Συγκεκριμένα, το ΓΧΚ κατά το 2020: y Συνέχισε τον έλεγχο φυτικών προϊόντων από φρουταρίες (διενεργώντας δικές του δειγματοληψίες) και από το χωράφιστοπλαίσιο εθνικούπρόγραμματος ελέγχουσε συνεργασίαμε τοΤμήμα Γεωργίας (ΥΓΑΑΠ). y Ολοκλήρωσε πιλοτικό πρόγραμμα για τέσσερις μικροβιολογικές παραμέτρους σε μπαχαρικά από την αγορά. Συνολικά ελέγχθηκαν περίπου 90 δείγματα και ανιχνεύθηκε σαλμονέλα σε ένα από αυτά. Λόγω της αντιμικροβιακής ιδιότητας αρκετών μπαχαρικών χρειάστηκε εκτεταμένος ποιοτικός έλεγχος για ορθή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. y Συμμετείχε σε διεργαστηριακή άσκηση για την ανίχνευση/ποσοτικοποίηση της νευροτοξίνης της αλλαντίασης (BONTA1) σε 15 δείγματα με την καινούργια μέθοδο ELISA, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Eurobiotox. Το 2020 υπήρξε αισθητή μείωση των δειγμάτων που ελέγχθηκαν σε σχέση με το προηγούμενο έτος, λόγω της έκτακτης αναστολής/τροποποίησης των προγραμμάτων ελέγχου από τις Υγειονομικές Υπηρεσίες του ΥΥ σε διάφορες περιόδους, στο πλαίσιο των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας του κορωνοϊού. Σε συνδυασμό και με την περιορισμένη λειτουργία της αγοράς και των χώρων εστίασης, πέραν των προγραμματισμένων δειγμάτων, μειώθηκαν επίσης και τα έκτακτα δείγματα (επαναληπτικά, παράπονα, τροφικές δηλητηριάσεις, εισαγωγές). Ελέγχθηκαν συνολικά 915 δείγματα σε διάφορες κατηγορίες τροφίμων για μικροβιολογικές παραμέτρους καθώς και 12 δείγματα για τη διερεύνηση παραπόνων καταναλωτών και τροφικών δηλητηριάσεων. Ο μικροβιολογικός έλεγχος ανά κατηγορία τροφίμων το 2020 φαίνεται στο Σχήμα 28 (δεν περιλαμβάνονται τα παράπονα και οι τροφικές δηλητηριάσεις). Τα ακατάλληλα δείγματα τροφίμων (δηλαδή τα μη συμμορφούμενα με τα κριτήρια μικροβιολογικής ασφάλειας) κατά το 2020 αφορούσαν, κυρίως, στην παρουσία σαλμονέλας σε σουσάμι, ταχίνι και χαλβά εισαγωγής από τρίτες χώρες (στα οποία δεν επιτράπηκε η είσοδός τους στην αγορά), σε σαλάτα από ξενοδοχείο, και σε αποξηραμένο δυόσμο και καπνιστά λουκάνικα από την αγορά. Επίσης, ανιχνεύθηκε/ καταμετρήθηκε Listeria monocytogenes σε καπνιστό σολομό και σολομοπέστροφα που προέρχονταν από τον ίδιο παραγωγό, καθώς και σε χοιρινό ρόστο και χοιρομέρι, ενώσε κοτόπουλο σουβλάκι καταμετρήθηκε υπερβολικά υψηλός αριθμός θετικών στην πηκτάση σταφυλόκοκκων (χωρίς, όμως, να ανιχνευθούν σταφυλοκοκκικές εντεροτοξίνες). Τέλος, σε κάποιαδείγματα (κυρίωςστις κατηγορίες τωνπαγωτών, έτοιμων φαγητών και σαλατών) οι «δείκτες υγιεινής» βρέθηκαν σε υψηλά επίπεδα, και ως εκ τούτου, δόθηκαν συστάσεις από τις αρμόδιες Aρχές για διορθωτικά μέτρα και στη συνέχεια λήφθηκαν επαναληπτικά δείγματα για έλεγχο της αποτελεσματικότητας των μέτρων αυτών. Σχήμα 27: Συνολική κατανομή των ομάδων παραμέτρων που ελέγχθηκαν στα συμπληρώματα διατροφής κατά την περίοδο 2014-2020 58% 19% 11% 1% 6% 5% Aναβολικά Στεροειδή Διεγερτικά Ουσίες για απώλεια βάρους Βιταμίνες PDE-5 inhibitors Βαρέα μέταλλα ΣΔ απo βιομηχανική κάνναβη (hemp)