Ετήσια Έκθεση ΓΚΧ 2020

42 | ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2020 | 43 Οσχεδιασμός των προγραμμάτων ελέγχου γίνεται βάσει προτεραιοτήτων όσον αφορά την επικινδυνότητά, τις αποκλίσεις από τη νομοθεσία, τα εκ των προτέρων γνωστά προβλήματα και την πληροφόρηση από το Σύστημα Ταχείας Έγκαιρης Προειδοποίησης για τα Τρόφιμα και τις Ζωοτροφές (RASFF) της ΕΕ καθώς και τα διαχρονικά αποτελέσματα ελέγχου. Επιπρόσθετα, εκπονούνται προγράμματα ελέγχου βάσει άλλων νομοθεσιών σε συνεργασία με άλλες Υπηρεσίες όπως ο Κλάδος Αμπελουργίας-Οινολογίας και το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών του ΥΓΑΑΠ, το ΤμήμαΠροστασίας του Καταναλωτή και ο ΚλάδοςΠροώθησης ΕμπορίουΠροϊόντων του ΥΕΕΒ, το Τμήμα Τελωνείων του ΥπουργείουΟικονομικών, το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας του ΥΕΠΚΑ, το Συμβούλιο Αμπελοοινικών Προϊόντων και η Εθνική Φρουρά. Κατά το 2020 ταπρογράμματα ελέγχου, παρακολούθησης και επιτήρησης τωντροφίμωνανήλθανσυνολικά σε 32 . Οέλεγχος,κυρίως,επικεντρώνεταισεευαλλοίωτακαιβασικάείδηδιατροφήςήτρόφιμαπουκαταναλώνονται συχνά σε αυξημένες ποσότητες, και ιδιαίτερα από ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού (π.χ. παιδιά, έγκυοι κ.λπ .). Σε περιπτώσειςπουπαρατηρούνται έκτακταπροβλήματαή/καιδιατροφικές κρίσεις, ταπρογράμματα αναθεωρούνται και αναπροσαρμόζονται αναλόγως, σε συνεργασία με τις αρμόδιες Υπηρεσίες. Τα πιο πάνω προγράμματα ελέγχου καθώς και η εφαρμοσμένη έρευνα που διενεργούνται από το ΓΧΚ στον τομέα των τροφίμων, πέραν της πρόληψης, διερεύνησης και επίλυσης προβλημάτων και της αποτελεσματικής εφαρμογής της νομοθεσίας, στοχεύουν επίσης και στη συλλογή επιστημονικών/ εργαστηριακών δεδομένων για την: y εκτίμηση των κινδύνων και τωνωφελειώναπό την κατανάλωση τροφίμων με σκοπό τη σταθερή παροχή ασφαλών και υγιεινών τροφίμων, y ανάλυση και χαρακτηρισμό παραδοσιακών ή τοπικών τροφίμων, τυποποίηση και έλεγχο της αυθεντικότητάς τους, και y παροχή πληροφοριών στον καταναλωτή για την έγκυρη πληροφόρησή του σχετικά με τις ορθές διατροφικές συνήθειες. Ταδιαχρονικάαποτελέσματατουσυνολικούαυτούελέγχουτροφίμωνκαταδεικνύειτηναποτελεσματικότητα των εφαρμοζόμενων προγραμμάτων ελέγχου, ως προς την παρεμπόδιση διακίνησης στην αγορά ακατάλληλων ή νοθευμένων ή υποβαθμισμένης ποιότητας τροφίμων. ΠOΙΌΤΗΤΑ/ΑΥΘΕΝΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΡΟΦΊΜΩΝ Η θρεπτική αξία και η σύσταση των τροφίμων, η διερεύνηση της αυθεντικότητάς τους και η ανίχνευση τυχόν απάτης στα τρόφιμα συνιστούν τον έλεγχο της ποιότητας των τροφίμων και αποτελούν προτεραιότητα του ΓΧΚ συμβάλλοντας στη διασφάλιση της προστασίας της δημόσιας υγείας. Μέσααπό τους «Πίνακες Σύστασης ΚυπριακώνΤροφίμων», πουέχειεκπονήσειτατελευταίαχρόνιατοΓΧΚκαιαποτελούν την εθνική βάση δεδομένων σχετικά με τη θρεπτική αξία και τη σύσταση των τροφίμων που καταναλώνονται στην Κύπρο, παρέχονται στους καταναλωτές έγκυρες και αξιόπιστες πληροφορίες για την επιλογή σωστής διατροφής https://cutt.ly/KpBrffH. Με το εργαλείο αυτό το ΓΧΚ συμβάλλει στην προαγωγή της υγείας του πολίτη καθώς και στην ανάπτυξη από τις αρμόδιες Αρχές της προληπτικής ιατρικής για την αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών όπως οι καρδιοπάθειες, ο διαβήτης και ο καρκίνος. Το ΓΧΚ συνέχισε και κατά το 2020 τον εμπλουτισμό των πινάκων αυτών με έλεγχο της σύστασης τροφίμων που καταναλώνονται ευρέως από παιδιά, όπως τα δημητριακά προγεύματος, τα επιδόρπια γιαουρτιού και σνακς/πατατάκια/γαριδάκια. Ο έλεγχος για τη σύσταση, ποιότητα και θρεπτική αξία των τροφίμων από το ΓΧΚ διεξάγεται ως προς τη συμμόρφωσή τους με τους περί Τροφίμων (Έλεγχος και Πώληση) Νόμους {54(Ι)/96 1996 έως σήμερα} και σχετικούς Κανονισμούς (Έλεγχος και Πώληση), τους περί Σήμανσης και Διαφήμισης Τροφίμων (Γενικούς) Κανονισμούς του 2002 και τις σχετικές τροποποιήσεις τους, και τους Κανονισμούς της ΕΕ 1169/2011 (Σήμανση των τροφίμων), 1924/2006 (διατροφικοί ισχυρισμοί και ισχυρισμοί υγείας στα τρόφιμα), 2568/91 (ελαιόλαδο), 2073/2005 και 2074/2005 (αλιευτικά προϊόντα), 609/2013 (τρόφιμα για βρέφη και μικρά παιδιά, ειδικούς ιατρικούς σκοπούς, και ως υποκατάστατα του συνόλου του διαιτολογίου για τον έλεγχο του σωματικού βάρους), και τις Οδηγίες 2001/110/ ΕΚ, 2014/63/ΕΕ (μέλι). Ο έλεγχος για τη σύσταση, ποιότητα και θρεπτική αξία των τροφίμων για το 2020 κάλυψε συνολικά 666 δείγματα για ένα ευρύ φάσμα παραμέτρων (σύνολο 3.779), των οποίων η κατανομή σε κατηγορίες τροφίμων παρουσιάζεται στο Σχήμα 10. Τα περισσότερα από τα δείγματα ελέγχθηκαν ως προς τη σήμανσή τους για συμμόρφωση με τους Κανονισμούς της (ΕΕ), 1169/2011 και 1924/2006, την ποιότητά τους και τη μη συμμόρφωσήτουςμε τιςπροδιαγραφές, εκείόπουυπάρχουν. Επίσης, ελέγχονται τρόφιματηςτροφοδοσίας της Εθνικής Φρουράς μέσω της Συμφωνίας Πλαίσιο (Προδιαγραφές ΕΦ και τρόφιμα που διοχετεύονται στην ΕΦ μέσω των καντινών και των κουζινών). Τα αποκλίνοντα από τη σχετική νομοθεσία δείγματα κυμάνθηκαν σε ποσοστό 5,8% και αφορούσαν: α) κυρίως μέλια, χαρουπόμελα και αρτοποιήματα και (β) δείγματα παραπόνων από καταναλωτές που αφορούσαν τη φυσική ασφάλειά τους (π.χ. παρουσία ξένων σωμάτων, αλλοίωση ως προς την απαιτούμενη ποιότητα κ.ά.). Ο έλεγχος επικεντρώθηκε στην ανάλυση των τροφίμων που καταναλώνονται κυρίως από παιδιά και τρόφιμα που πωλούνται στα σχολικά κυλικεία τα οποία ενδέχεται να έχουν υψηλές περιεκτικότητες σε συστατικάόπωςσάκχαρα, λίπος, κορεσμένακαιτράνςακόρεσταλιπαράοξέακαιαλάτι, ηυπερκατανάλωση των οποίων επηρεάζει αρνητικά την υγεία. Αναλύθηκαν τρόφιμα διαφόρων κατηγοριών όπως επιδόρπια γάλακτος και επιδόρπια γιαουρτιού, γάλατα για βρέφη και παρασκευάσματα δεύτερης βρεφικής ηλικίας, καθώς και σνακς, ρυζογκοφρέτες και προϊόντα χαρουπιού. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν αξιολογήθηκαν με βάση τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1169/2011, ο οποίος καθορίζει τις Προσλαμβανόμενες Ποσότητες Αναφοράς (ΠΠΑ) των θρεπτικών συστατικών σε μια ημερήσια διατροφή. Από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αναδεικνύεται η αποτελεσματικότητα του εφαρμοσμένου ελέγχου, αφού κατά το 2020 μειώθηκαν σημαντικά τα μη συμμορφούμενα δείγματα που αφορούσαν υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος, σάκχαρα και αλάτι σε σνακς/ρυζογκοφρέτες. Αναλύθηκαν, επίσης, τρόφιμα διπλής ποιότητας (δηλαδή τρόφιμα της ίδιας εμπορικής ονομασίας και συσκευασίας, αλλά διαφορετικής σύστασης ή/ και ποιότητας), όπως σοκολάτες και πατατάκια. Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, ως επί το πλείστον, δεν κατέδειξε ουσιαστική διαφορά μεταξύ τους όσον αφορά τη σύστασή τους και επιβεβαίωσε τα αναγραφόμενα στη σήμανσή τους. Ο σχετικός έλεγχος περιλαμβάνει, επίσης, την ανάλυση εισαγόμενων δειγμάτων τροφίμων για την τελωνειακή τους κατάταξη στο πλαίσιο της εφαρμογής του Δασμολογίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Κανονισμός 2658/87/ΕΟΚ), το οποίο περιλαμβάνει τη «Συνδυασμένη Ονοματολογία», το «Κοινό Δασμολόγιο (κωδικός Taric)» και τα στοιχεία Σχήμα 10: Κατανομή τροφίμων σε κατηγορίες για τον έλεγχο της σύστασης, ποιότητας και θρεπτικής αξίας τους – 2020 4% 6% 8% 13% 19% 24% 9% 17% Σνακς και είδη ζαχαροπλαστικής Μέλι Εδώδιμα λίπη και έλαια Γάλα και προϊόντα Δημητριακά και προϊόντα Αλιευτικά προϊόντα Αρτύματα Καρυκεύματα Βότανα Αλάτι Διάφορα Συνιστάται στους καταναλωτές να διαβάζουν την ετικέτα των τροφίμων όπου αναγράφονται, μεταξύ άλλων, σημαντικές πληροφορίες για τα συστατικά και τη διατροφική τους δήλωση (δηλ. τις ποσότητες των θρεπτικώνσυστατικών και τις θερμίδες του τροφίμου), ώστε να μπορούν να ελέγχουν τηνποσότητα των τροφίμωνπου καταναλώνουνμε στόχο τηνπροστασία της υγείας τους.