Η Κύπρος μας #19

14 ΡΊΓΑΝΗ Η ΚΑΡΔΙΌΦΥΛΛΗ: Ένα φυτό κόσμημα των κυπριακών βουνών Ένα ενδημικό φυτό, αρωματικό και ιδιαίτερα όμορφο, τη ρίγανη την καρδιόφυλλη, που θα βρίσκεται σε πλήρη άνθηση μέχρι και τον Αύγουστο, επέλεξε να παρουσιάσει το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος με τον ερχομό του Ιούλη. Η καρδιόφυλλη ρίγανη φέρει το επιστημονικό όνομα Origanum cordifolium (Ορίγανον το καρδιόφυλλον). Το όνομα του γένους Origanumπροέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «όρος», δηλαδή βουνό, και «γάνος», που σημαίνει ομορφιά, λαμπρότητα, που δηλώνει ένα φυτό κόσμημα των βουνών. Μια ρίγανη διαφορετική! Πρόκειται για είδος που απαντά αποκλειστικά στην Κύπρο και περιορίζεται σε πέντε θέσεις στο Δάσος Πάφου, στις κοιλάδες Ρουδιά και Ξερού, σε υψόμετρο 250-925 μέτρα. To συναντάμε σε υγρές, σκιερές, βραχώδεις πλαγιές, κοντά σε ρεματιές και πρανή δρόμων. Το φυτό περιλαμβάνεται στο Κόκκινο Βιβλίο της Χλωρίδας της Κύπρου και χαρακτηρίζεται ως «Εύτρωτο» (Vulnerable). Ο συνολικός πληθυσμός του είδους ανέρχεται σε περίπου 6.500 φυτά και βρίσκεται σε προστατευόμενη δασική γη που περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Natura 2000. Απειλείται από πυρκαγιές και, σε κάποιες περιοχές, από υπερβόσκηση από τα αγρινά. Η καρδιόφυλλη ρίγανη αποτελεί αρωματικό είδος με κοσμητική αξία. Τα επίγεια τμήματα του φυτού παράγουν αιθέριο έλαιο με κύριο συστατικό την α-τερπινεόλη, με αμυντική λειτουργία. Για την καρδιόφυλλη ρίγανη δεν εντοπίστηκαν μαρτυρίες ή πληροφορίες για τη χρήση της. Παρόλα αυτά, είναι ευρέως γνωστή η αξιοποίηση των ειδών ρίγανης τόσο ως μπαχαρικού στη μαγειρική όσο και ως φαρμακευτικού προϊόντος στην ιατρική, λόγω των αντιβακτηριδιακών, αντιοξειδωτικών, αντιμικροβιακών και αντικαρκινικών τους ιδιοτήτων. Το γένος Origanum περιλαμβάνει περίπου 35 είδη και υποείδη, με εξάπλωση στην Ευρώπη, τη Μεσόγειο και ανατολικά, μέχρι την κεντρική Ασία. Στην Κύπρο, το γένος αντιπροσωπεύεται με έξι ιθαγενή είδη. Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Lamiaceae), που αριθμεί πάνω από 3.000 είδη σε ολόκληρο τον κόσμο, με την πλειονότητα αυτών να αξιοποιούνται ως καλλωπιστικά, φαρμακευτικά και αρτυματικά φυτά, λόγω των αιθέριων ελαίων που περιέχουν, αλλά και του ιδιαίτερα ευχάριστου αρώματός τους. Η καρδιόφυλλη ρίγανη είναι αρωματικός ημίθαμνος, ύψους 40-60 εκατοστών, που ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο. Οι νεαροί βλαστοί του είναι στρογγυλοί ή ελαφρώς τετράγωνοι, συχνά με πορφυρό χρώμα με άνθη διαταγμένα σε επιμήκεις, κρεμαστούς στάχεις. Τα βράκτια είναι σχεδόν κυκλικά, άτριχα, πορφυρά ή ρόδινα, ενώ ο κάλυκας είναι δίχειλος με 13 νεύρα. Φέρει στεφάνη δίχειλη, λευκή ή ρόδινη και διαθέτει 4 στήμονες. Ο καρπός του φυτού αποτελείται από τέσσερα μικρά, καστανά, πλατιά ελλειψοειδή κάρυα. ΝΈΕΣ ΕΚΔΌΣΕΙΣ «Της xαρουπιάς μελώματα» Tην κυκλοφορία της έκδοσης «Της xαρουπιάς μελώματα», στα ελληνικά και τα αγγλικά, στην οποία περιλαμβάνονται στοιχεία για την ιστορία του «μαύρου χρυσού» της Κύπρου, σχετικά αξιοθέατα και παραδοσιακές συνταγές με χαρουπόμελο, ανακοίνωσε το Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής. Σύμφωνα με την ανακοίνωσή του, τοΜουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής αναφέρει πως η έκδοση αποτελεί μια μοντέρνα παρουσίαση ενός αγαπημένου παραδοσιακού προϊόντος, το οποίο εδώ και αιώνες αποτελεί μέρος της διατροφής των Κυπρίων, ενώ περιλαμβάνει ό,τι θα ήθελε να μάθει ο αναγνώστης γι’ αυτό το προϊόν, σε σχέση με την Κύπρο. Συγκεκριμένα, σε συντομία σκιαγραφείται σε εκλαϊκευμένη μορφή η ιστορική διαδρομή του χαρουπιού στην Κύπρο, παρουσιάζονται οι γνωστές και άγνωστες παραδοσιακές συνταγές με βάση το χαρουπόμελο, οι οποίες συνοδεύονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό και τέλος αναφέρονται αξιοθέατα, που μπορεί να επισκεφτεί κάθε ενδιαφερόμενος. Σημειώνει πως έναυσμα για τη δημιουργία αυτής της έκδοσης αποτέλεσε, πέρα από την ιδιαίτερη θέση του προϊόντος αυτού στην ιστορία και την οικονομία του τόπου, η δημοφιλής θέση που καταλαμβάνει τα τελευταία χρόνια στις διατροφικές συνήθειες του κοινού και της νέας γενιάς. Όπως αναφέρει τοΜουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής «οι Κύπριοι ανακαλύπτουν ξανά το χαρουπόμελο, το οποίο αποτελεί πλέον απαραίτητο συστατικό μιας υγιεινής διατροφής, δεδομένου ότι πέρα από γλυκαντική ουσία, προσφέρει πολύτιμα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό, καθώς και ευεργετικές επιδράσεις στην αντιμετώπιση αριθμού ασθενειών, σε ενήλικες και παιδιά». Αναφέρει, επίσης, ότι το χαρουπόμελο είναι πολύ δημοφιλές προϊόν και στο εξωτερικό, για να προσθέσει ότι αυτό αντικατοπτρίζεται από τις πολυπληθείς συνταγές, οι οποίες δημιουργούνται τόσο από επαγγελματίες σεφ, αλλά και από ερασιτέχνες μάγειρες και παρουσιάζονται στα διάφοραΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Ο Γαλακτοκομικός Πολιτισμός της Κύπρου» ΤοΜουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής, συμπράττοντας με την εταιρεία Χαραλαμπίδης-Κρίστης, κυκλοφόρησε, επίσης, την έκδοση «Ο Γαλακτοκομικός Πολιτισμός της Κύπρου: Ιστορία-Παραδόσεις- Λαογραφία», στα ελληνικά και αγγλικά. Πρόκειται για μια σπουδαία και σπάνια έκδοση για το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν της Κύπρου, το χαλλούμι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Η έκδοση είναι αφιερωμένη στους απλούς ανθρώπους της Κύπρου, που μέσα από τους αιώνες ανέπτυξαν και κληροδότησαν έναν ξεχωριστό, πλούσιο, αυθεντικό γαλακτοκομικό πολιτισμό, για τον οποίο είμαστε περήφανοι. Είναι μια ιστορική διαδρομή που τα ίχνη της ξεκινούν το 8000 π.Χ. και φτάνουν μέχρι σήμερα. Στις 15 Ιουλίου, παραδόθηκαν από την Πρόεδρο του Μουσείου Κυπριακών Τροφίμων Δρα Χρυσταλλένη Λαζάρου και τον Πρόεδρο της Χαραλαμπίδης- Κρίστης Αλέξη Χαραλαμπίδη στον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Χριστοδουλίδη, έξι αντίτυπα της έκδοσης, στα ελληνικά και αγγλικά. Οι συνεκδότες του βιβλίου ευχαρίστησαν τον Υπουργό Εξωτερικών για την προλόγιση του βιβλίου και σημείωσαν τον σημαντικό ρόλο του Υπουργείου στην προβολή της εικόνας της Κύπρου και στην προώθηση του χαλλουμιού και των γαλακτοκομικών προϊόντων της Κύπρου στο εξωτερικό. Ο κ. Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι η έκδοση θα προωθηθεί στις διπλωματικές αποστολές της Κύπρου για αξιοποίηση, καθώς πρόκειται για ένα έργο που αναδεικνύει με μοναδικό και τεκμηριωμένο τρόπο ένα σημαντικό μέρος του πολιτισμού και της ιστορίας μας. Διαβεβαίωσε, επίσης, ότι θα αναληφθούν πρωτοβουλίες σε συνεργασία με συναρμόδια Υπουργεία και Υπηρεσίες της Δημοκρατίας για προβολή, μέσω της έκδοσης, του πολιτισμού και των παραδόσεων της Κύπρου στον συγκεκριμένο τομέα.