200 Χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Η συμβολή των Ελλήνων της Κύπρου

200 Χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Η συμβολή την Ελλήνων της Κύπρου 24 Τα προεπαναστατικά κινήματα Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στα πολυάριθμα επαναστατικά κινήματα που έλαβαν χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Το έθνος δεν σταμάτησε να πολεμά για την ελευθερία του σε όλη αυτήν τη σκοτεινή περίοδο. Τα πιο αξιοσημείωτα κινήματα ήταν αυτά του Μιχαήλ Ράλλη, αμέσως σχεδόν μετά την άλωση (1463 – 1464), του Κροκόδειλου Κλαδά, του Θεοδώρου Μπούα, των αδελφών Μελισσηνών στην Πελλοπόνησο, του επισκόπου Τρίκκης Διονυσίου, του επονομαζόμενου «Σκυλοσόφου» (βρήκε μαρτυρικό θάνατο το 1611, όταν οι Τούρκοι τον έγδαραν ζωντανό) και τα «Ορλωφικά», που υπήρξε ίσως η μεγαλύτερη απελευθερωτική προσπάθεια των προεπαναστατικών χρόνων. Σε αυτήν την αναφορά δεν πρέπει να παραλειφθεί και το κίνημα του Δασκαλογιάννη στην Κρήτη, ο οποίος επίσης βρήκε τον ίδιο μαρτυρικό θάνατο με τον «Σκυλόσοφο» στην πλατεία του Χάνδακα (Ηρακλείου), όταν παραδόθηκε στους Τούρκους για να σώσει τα Σφακιά. Η τελευταία προσπάθεια, που μπορεί να καταγραφεί στην ιστορία πριν το 1821, ήταν η δράση του Λάμπρου Κατσώνη. Παράλληλα όμως με αυτά τα προεπαναστατικά κινήματα, πολλοί Έλληνες πολέμησαν στο πλευρό των Βενετών ή των Ρώσων κατά τους βενετοτουρκικούς και ρωσοτουρκικούς πολέμους. Λεπτομερή περιγραφή των πολεμικών – επαναστατικών γεγονότων κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας μας παραδίδει ο Κωνσταντίνος Σάθας στο κλασικό πλέον τετράτομο έργο του «Τουρκοκρατούμενη Ελλάς» 29 . Ο τοπικός χαρακτήρας των προεπαναστατικών κινημάτων και η ξένη υποκίνηση πολλών από αυτά υπήρξαν οι αιτίες της αποτυχίας τους. Η σημασία της Ελληνικής Επανάστασης Η αποτίμηση της Ελληνικής Επανάστασης, όχι μόνο για τους Έλληνες αλλά για την παγκόσμια Ιστορία, είναι ένα εγχείρημα δύσκολο, επειδή τα συμπεράσματα που απορρέουν ενδέχεται να είναι διαφορετικά μεταξύ των διαφορετικών σχολών σκέψης στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Για τον λόγο αυτό, στη δική μας αποτίμηση, θα προταθούν κυρίως οι αντικειμενικές επιπτώσεις στην ελληνική και παγκόσμια ιστορία και τα ιστορικά συμπεράσματα που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση 30 . Υπό το πρίσμα αυτό, οι συνέπειες της Ελληνικής Επανάστασης ήταν: 29. Σάθας, Κωνσταντίνος, «Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα» (Μεταγραφή στην απλή νεοελληνική), Εκδόσεις «Νέα Σύνορα – Α.Α. Λιβάνη», Αθήνα 1995. 30. ΣΣ: Με άλλα λόγιαθααποφευχθεί ηπολιτικο-κοινωνική ερμηνεία της Ελληνικής Επανάστασης.