Αγρότης, τεύχος 482

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 2 64 αναφέρεται συγκεκριμένα ότι πρώτα το έκαναν «φορτί» (πολλά «λιμάρκα» μαζί) στα χωράφια, τα φόρτωναν και το «φορτί» το έπαιρναν στο αλώνι για να το ξεσποριάσουν 7 . Το μετέφεραν με γαϊδούρια στο αλώνι όπου ένα-ένα τα σιερβόλια, αφού τα στέγνωναν καλά, τα κοπανούσαν έτσι ώστε να πέσουν τα «βαβούλια» που περιείχαν μέσα τους σπόρους και μετά ξαναέδεναν τα «σιερβόλια». Τα «βαβούλια», κατά το μεσημέρι που φυσούσε συνήθως δυτικός άνεμος, τα παρανέμιζαν για να ξεχωρίσει ο καθαρός λιναρόσπορος τον οποίο πωλούσαν ως λινέλαιο για το αραίωμα ελαιοχρωμάτων. Επίσης, από τον λιναρόσπορο κρατούσαν ένα μέρος για τη σπορά της επόμενης χρονιάς 8 . Στησυνέχεια, τα σιερβόλια (χωρίς τον σπόρο) μεταφέρονταν στον «βροχό». Σύμφωνα με τον Κύπρο Κουντούρη 9 ο βροχός ήταν μια τεχνητή λίμνη όπου σε κάποια σημεία του Οφκού Ποταμού έκοβαν τη ροή του νερού με αναχώματα δημιουργώντας μικρά φράγματα. Στον «βροχό» τα λινάρια μούσκευαν στο νερό για να μαλακώσουν τόσο ώστε να μπορεί να γίνει η κατεργασία τους. Ο «βροχάρης» 10 ήταν υπεύθυνος στον βροχό να επιβλέπει τα λινάρια και να τα γυρίζει για να μουσκέψουν σε όλες τις πλευρές για να μαλακώσουν καλά, να «ψηθούν». Όταν το λινάρι ήταν έτοιμο, μετά από τρεις με πέντε μέρες ανάλογα, ο «βροχάρης» ειδοποιούσε τον γεωργό να πάει να πάρει την παραγωγή του. Η Χρυσούλα Κερκίδου Παπασωζομένου στο λήμμα της στη Λαογραφική Κύπρο (από την ακριβή περιγραφή της Κυριακούς Γεωργίου Παπασωζομένου) ανέφερε ότι ο «βροχάρης» πληρωνόταν το ένα πέμπτο της παραγωγής λιναριού που διαχειριζόταν από κάθε γεωργό 11 . Κάθε γεωργός που πήγαινε να πάρει το έτοιμο, «ψημένο» λινάρι του έπαιρνε στον «βροχάρη» φαγητά και ψωμιά 12 . Στη συνέχεια, φόρτωνε το λινάρι του στα γαϊδούρια και το πήγαινε στο σπίτι του για να το ανεβάσει στο «δώμα» όπου το άνοιγε για να στεγνώσει καλά. Για το θέμα του «βροχού» οι κάτοικοι της περιοχής Μόρφου φαίνεται ότι χρησιμοποιούσαν δύο τοποθεσίες. Η πρώτη προς το χωριό Κυρά και η δεύτερη προς το χωριό Φιλιά. Στις συνεντεύξεις στο Αρχείο Προφορικής Παράδοσης δίδονται πληροφορίες για τον «βροχό» του Βασιλικού/ Φιλιάς που ήταν πιο μικρός από τον «βροχό» της Τζυράς. Έτσι στη Φιλιά υπήρχε ο κίνδυνος, επειδή αναγκάζονταν να τα βάζουν πυκνά λόγω έλλειψης χώρου, να μην μουλιάσουν και να μην μαλακώσουν ικανοποιητικά τα λινάρια δηλαδή «να μεν βροσιαστούν καλά». Εν κατακλείδι, το λινάρι αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο της σύγχρονης κυπριακής γεωργικής ιστορίας το οποίο συνέβαλε αρκετά στη βελτίωση της τοπικής οικονομίας σε μια δύσκολη περίοδο όπου η ύπαιθρος μαστιζόταν από φτώχια, εξαθλίωση και τοκογλυφία. Στο επόμενο τεύχος θα συνεχιστεί η περιγραφή των σταδίων της κατεργασίας του λιναριού και θα διαφανεί ακόμη περισσότερο η αξία του κατά τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα. 7 ΑΠΠ, Αρ. Μητρώου 1326, Κατωκοπιά 8, Α. Κωνσταντίνου, 22.1.1992 8 Χρυσούλα Κερκίδου-Παπασωζομένου, «Τα κακά του Λιναρκού», Λαογραφική Κύπρος, Τεύχος 45, Λευκωσία 1995 σ.134-137. 136 9 ΑΠΠ, Αρ. Μητρώου 1326, Κατωκοπιά 8, Α. Κωνσταντίνου, 22.1.1992 10 Κύπρος Κουντούρης, «Το κόψιμο του λιναρκού: μια παράδοση αιώνων», Περιοδικό Αγρότης, Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Λευκωσία 2000, Τεύχος 405, σ. 22. Προσωπική Συνέντευξη στην Ποταμιού 29.10.2017 11 Χρυσούλα Κερκίδου-Παπασωζομένου, «Τα κακά του Λιναρκού», Λαογραφική Κύπρος, Τεύχος 45, Λευκωσία 1995 σ.134-137. 136 12 Κύπρος Κουντούρης, «Το κόψιμο του λιναρκού: μια παράδοση αιώνων», Περιοδικό Αγρότης, Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Λευκωσία 2000, Τεύχος 405, σ. 20-23. Προσωπική Συνέντευξη στην Ποταμιού 29.10.2017 13 ΑΠΠ, Αρ. Μητρώου 1781, Κατωκοπιά 13, Λ.Σώζου, 6.5.1992 Η επανάσταση του Ρε Αλέξη Με αφορμή την καθιέρωση (με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου) της 12 ης Μαΐου κάθε έτους ως «Ημέρας των Αγροτών», και έπειτα από εισήγηση των Αγροτικών Οργανώσεων για συμβολική επιλογή της 12 ης Μαΐου (επετείου θανάτου του Ρε Αλέξη, πρωτεργάτη της ομώνυμης εξέγερσης των αγροτών δουλοπάροικων ενάντια στους φεουδάρχες Φράγκους) ως «Ημέρας των Αγροτών», παρατίθεται εδώ σύντομο ιστορικό της επανάστασης του Ρε Αλέξη. την τάξη των δουλοπάροικων και ανήκαν ιδιοκτησιακά στους ευγενείς, οι οποίοι μπορούσαν να τους πωλούν σε ξένους ή να τους ανταλλάσσουν με άλογα, γαϊδούρια και κυνηγετικά γεράκια. Παράλληλα, οι Φράγκοι επιχείρησαν τον βίαιο εκλατινισμό του νησιού, κλείνοντας τα ελληνικά σχολεία, διώχνοντας τους δασκάλους και θέτοντας υπό διωγμό την ορθόδοξη εκκλησία. Τη σκλαβιά συμπλήρωναν οι βαρύτατες φορολογίες: Οι Κύπριοι πλήρωναν για τη συντήρηση του στρατού που τους κρατούσε υπόδουλους. Στους ανυπάκουους επιβάλλονταν απάνθρωπες τιμωρίες. O βασιλικός οίκος των Λουζινιανών, ένας από τους πολλούς κατακτητές που πέρασαν από το νησί μας, αγόρασε την Κύπρο από τον Ρίχαρδο. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την απαρχή της Φραγκοκρατίας, η οποία κράτησε από το 1192 μέχρι το 1489 μ.Χ. Οι Φράγκοι επέβαλαν καθολικά το δυτικό φεουδαρχικό σύστημα στην Κύπρο, με άρχουσα τάξη τους φεουδάρχες - ευγενείς και ιππότες, τον λατινικό κλήρο και τους λιγοστούς αστούς (έμπορους και βιοτέχνες) - σχεδόν όλοι τους ξένοι, δυτικοί - καθολικοί. Αυτοί εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο και ζούσαν μέσα στην πολυτέλεια, απομυζώντας τον πλούτο του νησιού και τον κόπο των κατοίκων του. Οι κάτοικοι του νησιού, οι οποίοι καλλιεργούσαν τα κτήματα των φεουδαρχών, αποτελούσαν ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ Περικλής Αθανασίου Λειτουργός Γεωργίας Α΄ Τμήμα Γεωργίας