Αγρότης, τεύχος 482

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 2 60 ΟΙΝΩΝ ΝΕΑ Εν αναμονή της ψήφισης της δέσμης των τριών Κανονισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που θεσμοθετούν τη νέα Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) 2023-2027, καθώς και το συμφωνημένο Μεταβατικό πλαίσιο στήριξης του γεωργικού τομέα για την περίοδο 2021-2022, η πιο πρόσφατη μεταρρύθμιση της αμπελοοινικής πολιτικής της Ένωσης έγινε με τον Κανονισμό (ΕΕ) 1308/2013, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή την 01/01/2014. Η εν λόγω ενωσιακή πολιτική στόχευσε περισσότερο στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των οινοπαραγωγών (και των αμπελουργών), στην προστασία των ευρωπαϊκών παραδόσεων στην οινοπαραγωγή, καθώς και στην ώθηση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού ρόλου στις διάφορες αμπελοοινικές περιοχές της Ένωσης. Η γενικότερη επιδίωξη της μεταρρύθμισης του 2013 ήταν η εναρμόνιση, ο ορθολογισμός και η απλοποίηση της σχετικής νομοθεσίας, η οποία οδήγησε στη θεμελιώδη αλλαγή του καθεστώτος νέων αμπελοφυτεύσεων για την περίοδο 2016-2030, και που αναμένεται να επεκταθεί μέχρι το 2045 στο πλαίσιο του προτεινόμενου Τροποποιητικού Κανονισμού της νέας ΚΓΠ. Η αλλαγή αυτή επέφερε την πλήρη φιλελευθεροποίηση των αμπελοφυτεύσεων, οδηγώντας υφιστάμενους ανταγωνιστικούς αμπελουργούς να αυξήσουν τις εκτάσεις τους και ορισμένους νέους αμπελουργούς να μπουν στο επάγγελμα. Επιτυχίες για τον αμπελοοινικό τομέα της Ένωσης μετά τη μεταρρύθμιση του 2013 και οι μεγάλες προκλήσεις στο άμεσο μέλλον δρ Θουκής Γεωργίου Λειτουργός Γεωργίας Α’ Τμήμα Γεωργίας Πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Οίνων Η μεταρρύθμιση του 2013 εισήγαγε μέχρι σήμερα την καινοτομία στον αμπελοοινικό τομέα ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη νέων προϊόντων, διεργασιών και τεχνολογιών, ενώ εφαρμόστηκαν συγκεκριμένα Μέτρα Στήριξης τα οποία υποστήριξαν δράσεις πληροφόρησης των καταναλωτών στα κράτη μέλη για την υπεύθυνη κατανάλωση και τα ενωσιακά συστήματα ποιότητας που καλύπτουν τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (ΠΟΠ) και τις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) στον τομέα. Σε διεθνές επίπεδο, οι κανόνες δικαίου της Ένωσης για τις οινολογικές πρακτικές και επεξεργασίες αποτελούν εγγύηση ποιότητας και διατροφικής ασφάλειας και βοηθούν στη διατήρηση της φήμης των ευρωπαϊκών αμπελοοινικών παραδόσεων, ενώ η έγκαιρη αφομοίωση των δημοσιευμένων προτύπων του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV) στους ενωσιακούς κανόνες βοηθά σημαντικά στη βελτίωση των συνθηκών εμπορίας με τις τρίτες χώρες. Ο καθορισμός των ενωσιακών κανόνων δικαίου όσον αφορά τις οινολογικές πρακτικές και τις επιτρεπόμενες ποικιλίες οινοπαραγωγής αποδίδει πραγματικήπροστιθέμενηαξία, εναρμονίζει αυτούς με τα διεθνή πρότυπα του OIV, επιτρέπει την αναγνώριση ειδικών τοπικών περιπτώσεων και συμπληρώνει ένα κενό που προϋπήρχε στο θέμα των διεθνών προτύπων του αμπελοοινικού τομέα. Οι κανόνες αυτοί σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα των οινοπαραγωγών της Ένωσης, αφού προωθούν τη διαφοροποίηση των αμπελοοινικών προϊόντων των οποίων η ποιότητα και η ασφάλεια διατηρείται στο υψηλότερο επίπεδο. Οι ομοιόμορφοι κανόνες επισήμανσης των αμπελοοινικών προϊόντων προσφέρουν συνολική προστιθέμενη αξία σε ενωσιακό επίπεδο διασφαλίζοντας το πεδίο δίκαιου ανταγωνισμού για τους εμπλεκόμενους οικονομικούς φορείς, το ενδοενωσιακό εμπόριο και τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, καθώς και προσφέροντας αληθή πληροφόρηση στους Ευρωπαίους καταναλωτές. Είναι γενικώς αποδεκτό ότι οι ενωσιακοί κανόνες δικαίου για την επισήμανση ικανοποιούν αρκετά τις προσδοκίες των καταναλωτών αν και υπάρχει έδαφος για περισσότερη πληροφόρηση στο ζήτημα της διατροφικής αξίας και των συστατικών των αμπελοοινικών προϊόντων. Εντούτοις, το δυνητικό κόστος που αναμένεται να επέλθει από ορισμένες διατάξεις στον προτεινόμενο Τροποποιητικό Κανονισμό της νέας ΚΓΠ 2023-2027, για να καλύψει την περαιτέρω ανάγκη στην πληροφόρηση των καταναλωτών, προβλέπεται δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το μέγεθος των μικρών οινοπαραγωγών. Οι ενωσιακοί κανόνες για την επισήμανση έχουν οδηγήσει την οινοπαραγωγή της Ένωσης στην εμπορική τμηματοποίηση (ΠΟΠ/ΠΓΕ/Ποικιλιακή Ένδειξη), ενώ το σύστημα παρακολούθησης, πιστοποίησης και ελέγχου έχει κριθεί ως αποδοτικό. Τα Εθνικά Προγράμματα Στήριξης στον Αμπελοοινικό Τομέα (ΕΠΣΑ) έχουν διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αμπελουργών, των οινοπαραγωγών και των αμπελοοινικών προϊόντων της Ένωσης στο πλαίσιο της πολύ θετικής αποδοχής και αύξησης της ζήτησής τους ιδιαίτερα από τις τρίτες χώρες. Η δέσμη Μέτρων Στήριξης που συμπεριλαμβάνεται στα ΕΠΣΑ των κρατών μελών είναι πολύ σχετική με τις ανάγκες του αμπελοοινικού τομέα, ειδικότερα γιατί προσφέρει ώθηση στα διάφορα επίπεδα ανάπτυξης των υποδομών της ενωσιακής τροφοδοτικής αλυσίδας, δηλαδή τόσο στο αμπέλι του αμπελουργού και στο οινοποιείο του οινοπαραγωγού όσο και στο οινεμπόριο του διακινητή. Εντούτοις, ορισμένες ανάγκες έχουν ελάχιστα ή καθόλου απαντηθεί από την υφιστάμενη αμπελοοινική πολιτική της Ένωσης, η οποία θα καταλήξει το 2022 βάσει του Μεταβατικού Κανονισμού. Επομένως, το διακύβευμα θα κριθεί στην επόμενη προγραμματική περίοδο στη νέα ΚΓΠ 2023-2027, όπου η Πράσινη Συμφωνία , η Στρατηγική από το Αγρόκτημα στο Πιάτο και η Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα θα πλαισιώνει ολόκληρο το κανονιστικό πλαίσιο που προωθείται για να αντιμετωπίσει τις σοβαρές προκλήσεις του άμεσου μέλλοντος. Αυτές οι προκλήσεις συμπεριλαμβάνουν την επιβίωση, την προσαρμογή και την ανθεκτικότητα των μικρών παραγωγών (αμπελουργών και οινοπαραγωγών) από τις διακυμάνσεις λόγω κρίσης στην αμπελοοινική αγορά (για παράδειγμα η τωρινή πανδημία COVID-19), την ανάγκη καλύτερης εκπαίδευσης του προσωπικού στον αμπελοοινικό τομέα, την ανανέωση των αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων και των οινοποιητικών επιχειρήσεων μέσω της αποτελεσματικής διαδοχής γενεών, την προσαρμογή στις προτιμήσεις του καταναλωτή όσον αφορά στη ζήτηση χαμηλόβαθμων οίνων ή/και οίνων από αειφόρες πρακτικές (όπως η αμπελουργία ακριβείας), η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (όπως η επικέντρωση στις γηγενείς ποικιλίες), και η προστασία της βιοποικιλότητας (όπως η διατήρηση των παλαιών κλημάτων, η βιοδυναμική και η βιολογική αμπελουργία). Το υφιστάμενο ενωσιακό πλαίσιο λειτουργίας του αμπελοοινικού τομέα έχει πράγματι προσδώσει αρκετή προστιθέμενη αξία, αφού επιτάχυνε τον εκσυγχρονισμό, διασφάλισε τη ζωτικότητα και τη διεθνή ανταγωνιστικότητά του. Ιδιαίτερα, τονίζεται ότι η προσαρμογή του αμπελοοινικού τομέα στις προτιμήσεις της αγοράς θα ήταν αργή χωρίς την