Αγρότης, τεύχος 482

23 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 2 ΓΕΩΡΓIΑ Η διαδικασία της φυτικής παραγωγής συνίσταται στην ομαλή ανάπτυξη και καρποφορία των φυτών. Για την ομαλή και κανονική ανάπτυξη των φυτών απαιτούνται ορισμένα θρεπτικά στοιχεία τα οποία προσλαμβάνουν τα φυτά είτε από το έδαφος είτε από την ατμόσφαιρα. Κατά τη συγκομιδή των γεωργικών προϊόντων ή της παραγόμενης βιομάζας γενικότερα, τα θρεπτικά στοιχεία απομακρύνονται από τα φυτά. Επίσης, λόγω φυσικών διεργασιών όπως είναι η έκπλυση και η διάβρωση, τα θρεπτικά στοιχεία απομακρύνονται ή ακόμα δεσμεύονται στο έδαφος εξαιτίας της συμπεριφοράς και αλληλεπίδρασής τους. O ρόλος των θρεπτικών στοιχείων στην ανάπτυξη των καλλιεργούμενων φυτών Γεώργιος Θεοφάνους Λειτουργός Γεωργίας Τμήμα Γεωργίας Τα θρεπτικά στοιχεία ανάλογα με τις ποσότητες που χρειάζονται από τα φυτά ή ανάλογα με την ποσοτική αναλογία τους στην ξηρή ουσία των φυτών, τα διαχωρίζουμε σε τρεις κατηγορίες: α) τα κύρια θρεπτικά ή μακροθρεπτικά στοιχεία τα οποία απαιτούνται σε μεγάλες ποσότητες από τα φυτά, και είναι το άζωτο, ο φωσφόρος και το κάλι, β) τα δευτερεύοντα θρεπτικά στοιχεία τα οποία απαιτούνται σε μικρότερες ποσότητες, και είναι το ασβέστιο, το μαγνήσιο και το θείο, και γ) τα ιχνοστοιχεία ή μικροθρεπτικά στοιχεία τα οποία απαιτούνται σε πολύ μικρές ποσότητες ή ίχνη, και αυτά είναι ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο, ο χαλκός, το βόριο, το μολυβδαίνιο κ.ά. Όλα τα θρεπτικά στοιχεία είναι απαραίτητα στις αναγκαίες ποσότητες για την επίτευξη της μέγιστης απόδοσης και κάθε ένα από τα απαραίτητα στοιχεία έχει μία καθορισμένη λειτουργία στην ανάπτυξη των φυτών. Η έλλειψη ενός ή περισσότερων θρεπτικών συστατικών από το σύνολο των διαθέσιμων θρεπτικών συστατικών μπορεί να αποτελέσει τον παράγοντα που περιορίζει την ανάπτυξη του φυτού. Επίσης, η ισορροπία μεταξύ των θρεπτικών συστατικών είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για τη σωστή διατροφή των φυτών, καθώς η περίσσεια κάποιου στοιχείου μπορεί να περιορίσει ανταγωνιστικά την πρόσληψη/ διαθεσιμότητα κάποιου άλλου θρεπτικού στοιχείου. Κύρια θρεπτικά ή μακροθρεπτικά στοιχεία Άζωτο (Ν). Το άζωτο είναι ίσως το πιο απαραίτητο θρεπτικό στοιχείο για τα φυτά γι’ αυτό και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το θρεπτικό στοιχείο της βλάστησης και ανάπτυξης των φυτών, και με εξαίρεση τα ψυχανθή, οι περισσότερες καλλιέργειες έχουν ανάγκη ενίσχυσης της περιεκτικότητας των εδαφών σε άζωτο. Το στοιχείο αυτό συμμετέχει σε πολλές οργανικές ενώσεις και είναι βασικό συστατικό των πρωτεϊνών, των ενζύμων, των νουκλεϊνικών οξέων και της χλωροφύλλης. Τα φυτά προσλαμβάνουν το άζωτο ως επί το πλείστον σε νιτρική (ΝΟ 3 -) ή αμμωνιακή (ΝΗ 4 +) μορφή. Συμπτώματα έλλειψης αζώ- του: Η έλλειψη του αζώτου μπορεί να μειώσει την παραγωγή, να οδηγήσει σε κιτρίνισμα των παλαιότερων φύλλων αρχικά (λόγω της μικρότερης περιεκτικότητας σε χλωροφύλλη) και γενικά να καθυστερήσει ή να περιορίσει την ανάπτυξη των φυτών. Έλλειψη αζώτου Φωσφόρος (Ρ). Ο φωσφόρος θεωρείται το δεύτερο σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο καθώς ο ρόλος του στα φυτά αφορά στην αποθήκευση και μεταφορά ενέργειας. Συμβάλλει, επίσης, στην πρωιμότητα των φυτών και στην ανάπτυξη του ριζικού συστήματος συμμετέχοντας έτσι στην καλύτερη απορρόφηση και των άλλων θρεπτικών από το έδαφος, ευνοεί την άνθιση και καρποφορία, ευνοεί την ωρίμανση, βελτιώνει την ποιότητα των προϊόντων και αυξάνει την ανθεκτικότητα στις ασθένειες. Ο φωσφόρος μετακινείται αργά στο έδαφος, και εάν εμφανιστεί τροφοπενία είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί άμεσα οπότε θα πρέπει να διατηρούμε τα επίπεδα φωσφόρου στο έδαφος σε επιθυμητά επίπεδα ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε καλλιέργειας ώστε να μην παρουσιάζονται προβλήματα. Συμπτώματα έλλειψης φωσφό- ρου: Η έλλειψη φωσφόρου έχει ως αποτέλεσμα τη μη ικανοποιητική ανάπτυξη του ριζικού συστήματος, με αποτέ- λεσμα να περιορίζεται σημαντι- κά η ανάπτυξη του φυτού. Παρατηρείται μικροφυλλία, μοβ χρώμα στους μίσχους και στα φύλλα καθώς και βράχυνση των βλαστών, μίσχων και φύλλων. Έλλειψη φωσφόρου Κάλιο (Κ). Το τρίτο από τα κύρια θρεπτικά στοιχεία είναι το κάλιο το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές λειτουργίες του φυτού. Η κύρια λειτουργία του είναι η ρύθμιση της ισορροπίας του νερού και αποφυγή του στρες από το φυτό σε περιόδους ξηρασίας ή παγετού. Το κάλιο αποτελεί κύριο συστατικό των καρπών, δίνοντάς του μεγαλύτερο βάρος και καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, αφού ρυθμίζει πολλές διεργασίες του φυτού όπως η μεταφορά και δημιουργία των υδατανθράκων, αμύλου και σακχάρων, πρωτεϊνών (γεύση, χρώμα) και βελτιώνει την αποθήκευση αυτών. Επίσης, επηρεάζει την αντοχή του φυτού στις ασθένειες. Συμπτώματα έλλειψης καλίου: Η έλλειψη καλίου έχει ως αποτέλεσμα χαμηλή παραγωγή, κυρτωμένα φύλλα με στίγματα ή φύλλα με όψη καμένου. Η χλώρωση εμφανίζεται πρώτα στα παλιά φύλλα. Η έλλειψη καλίου προκαλεί, επίσης, νέκρωση βλαστών, ακόμα και νέκρωση οφθαλμών σε περιπτώσεις υπερβολικής έλλειψης. Τα φυτά γίνονται ευπαθή σε ασθένειες, στον παγετό και στην ξηρασία. Η υψηλή περιεκτικότητα μαγνησίου ή ασβεστίου στο έδαφος μπορεί να περιορίσουν την πρόσληψη του καλίου.