Εθνική Φρουρά και Ιστορία

119 Μία επιστολή με ποικίλες προθέσεις και αποδέκτες κάτι το οποίο δεν αφορούσε τα σοβιετικά ή τα αιγυπτιακά στρατεύματα που ίσως σκεφτόταν να καλέσει εκεί ο Μακάριος (όπως φοβούνταν οι Αμερικανοί) . Ο Βρετανός πρωθυπουργός ανέφερε ότι αν οι Τούρκοι εισέβαλαν στο νησί, οι τοπικά εδρεύουσες βρετανικές δυνάμεις θα τούς σταματούσαν σε «κάποια συγκεκριμένη γραμμή και ότι σαφώς δεν σκόπευαν να εμπλακούν σε σύγκρουση με έναν ΝΑΤΟϊκό σύμμαχο [εννοώντας την Τουρκία]». Ο Αμερικανός πρόεδρος επισήμανε ότι «σε περίπτωση που η Ελλάδα και η Τουρκία αποφάσιζαν να καταλάβουν τμήματα της Κύπρου», θα έπρεπε να πειστούν ώστε να αποφευχθεί αντιπαράθεση των στρατευμάτων τους τοπικά. Οι Βρετανοί πρόσθεσαν ότι ίσως ο Μακάριος προσέβλεπε σε ενεργό σοβιετική συμπαράσταση προς αποτροπή ενδεχόμενης τουρκικής εισβολής. Κάτι τέτοιο όμως θα επέσυρε την αντισταθμιστική ανάμιξη της βορειοατλαντικής συμμαχίας –όπως το ΝΑΤΟ όφειλε να πράξει, υπενθύμισαν οι Βρετανοί . Ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ απάντησε ανήσυχος ότι οποιαδήποτε στρατιωτική κίνηση της Μόσχας (λ.χ. ανάπτυξη δυνάμεων στην τουρκοσοβιετική μεθόριο), θα επιδιωκόταν να συζητηθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, πριν απαντηθεί αναλόγως 2 . ΟΜακάριος αφετέρου υλοποιώντας την πολυδιάστατη πολιτική που είχε κατά νου, είτε σε επίπεδο εντυπώσεων είτε εννοώντας την, απευθύνθηκε τις ίδιες εκείνες ημέρες (12/13 Φεβρουαρίου1964), λόγω των έκτακτων συνθηκών, στην αμερικανική πλευρά ζητώντας της να εγγυηθεί την ακεραιότητα της Κύπρου μέσω του 6ου Στόλου 3 . Απ’ ό,τι φαίνεται, σε αυτό το κομβικό σημείο εξελίξεων, οι Βρετανοί κατάφεραν να αποφύγουν τη συνήθη παρασκηνιακή υπονόμευση που υφίσταντο από τους Αμερικανούς σε άλλες γεωγραφικές περιοχές, εγγύς της Κύπρου, αλλά και παγκοσμίως -και η οποία υπονόμευση είχε ως σκοπό τη διαδοχή του ΗΒ από τις ΗΠΑ υπό αμερικανικούς όρους. Το δέλεαρ της στέρεα κατοχυρωμένης νομικά παρουσίας των Βρετανών στους δύσκολα υπερασπίσιμους στρατιωτικά θύλακες ανά την κυπριακή επικράτεια θα πρέπει να διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στις αμερικανικές επιλογές. Με την αμερικανική παρουσία σχεδόν αφανή σε σχέση με τους πραγματικούς σκοπούς της ύπαρξής της στην Κύπρο, αλλά υπό την προστατευτική κάλυψη των βρετανικών συμφωνιών και βάσεων, στο εσωτερικό ισοζύγιο των σχέσεων ΗΠΑ-ΗΒ το προβάδισμα είχε η βρετανική πλευρά -αναπόφευκτα, αφού ο Μακάριος αρνιόταν να παράσχει στους 2. FRUS 1964-1968, vol XVI, Cyprus; Greece; Turkey, “doc 12”, σσ 25-26. 3 . Σ . Ριζάς , Ένωση-Διχοτόμηση-Ανεξαρτησία / Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία στην αναζήτηση λύσης για το Κυπριακό 1963-1967 , Αθήνα: Βιβλιόραμα, 2000, σσ 67-68.