Αγρότης, τεύχος 481

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 1 56 ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΑ ΝΕΑ μεγαλύτερα υψόμετρα για αξιοποίηση του αγριόβικου, της ξυσταρκάς, του ρουδιού, του τεύκριου, της χαμαιπεύκης κ.ά., και αργότερα πίσω στο θυμάρι, αποτελούν τον κύκλο των μετακινήσεων του μεγαλύτερου αριθμού των μελισσιών στον τόπο μας. Επιπρόσθετα, η φθινοπωρινή ανθοφορία, για παράδειγμα, του κόνυζου, της χαρουπιάς κ.ά. συμβάλλει στην ανανέωση του πληθυσμού του μελισσιού και στη διασφάλιση προμηθειών για το ξεχειμώνιασμα, ενώ οι πρώιμες ανθοφορίες της μάζας, του ξυνιδιού, της λαψάνας κ.ά. υποβοηθούν σε μεγάλο βαθμό τη συνέχιση της εκτροφής του γόνου και την αύξηση του πληθυσμού για την εκμετάλλευση των πρώιμων ανοιξιάτικων ανθοφοριών της μυροφόρας, των εσπεριδοειδών κ.λπ ., για την παραγωγή μελιού. Γυρεόκοκκος χαρουπιάς Η συνεχής, ωστόσο, μείωση της μελισσοχλωρίδας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, και επομένως της τροφής που απαιτείται για την ισορροπημένη διατροφή των μελισσών, αποτελεί σημαντικό παράγοντα απώλειας μικρού ή μεγάλου αριθμού μελισσιών, αφού η μη ισορροπημένη διατροφή μειώνει τους αμυντικούς μηχανισμούς και καθιστά τις μέλισσες πιο ευάλωτες σε μολυσματικές ή παρασιτικές ασθένειες. Παράλληλα, οι ξηροθερμικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί μας αλλά και οι παρατεταμένες ανομβρίες καθιστούν πιο δύσκολο το έργο του μελισσοκόμου αλλά και την επιβίωση των μελισσιών. Η συλλογή των μελισσοκομικών φυτών που βρίσκονταν στο κατάλληλο στάδιο ανθοφορίας πραγματοποιήθηκε από διάφορες περιοχές της Κύπρου (Αναφωτίας, Αγγλισίδων, Αλαμινού, Κιτίου, Αλεθρικού, Μαρωνίου, Αραδίππου, Ζυγίου, Αγ. Θεοδώρου, Ακαπνούς, Μελίνης, Ακρωτηρίου, Αχέλειας, Κοκκινοτριμιθιάς, Περιστερώνας, Δρομολαξιάς, Παλαιχωρίου, Αραδίππου, Καμάρων, Απλάντας, Μαζωτού, Αγρού, Μαχαιρά, Αγίας Άννας, Κλαυδιών, Αρεδιού, Καϊμακλίου, Αλεθρικού, Λευ- κωσίας). Για την ετοιμασία των πρότυπων παρασκευα- σμάτων γύρης ακολουθή- θηκε η μεθοδολογία που περιγράφεται από τους Louveaux et al (1978). H ταυτοποίηση των γυρεόκοκκων έγινε με βάση τη μορφολογία τους, και συγκεκριμένα με βάση το μέγεθος , το σχήμα , τον αριθμό, τον τύπο και τη διάταξη των οπών (πόροι/ κόλποι) καθώς και τον εξωτερικό τους διάκοσμο. Στην παρούσα εργασία καταγράφεται το σχήμα [κατά Sawyer, (1988)] και το μέγεθος των γυρεόκοκκων ως τα χαρακτηριστικά για την ταυτοποίησή τους. Παρόλο που υπάρχει μεγάλη μορφολογική ποικιλία στους γυρεόκοκκους διαφορετικής βοτανικής προέλευσης, η ταυτοποίησή τους είναι ιδιαίτερα δύσκολη, κυρίως για γυρεόκοκκους φυτών ίδιου γένους αλλά σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και σε γυρεόκοκκους φυτών της ίδιας οικογένειας. Για τα 120 φυτά που συλλέχθηκαν παρασκευάστηκαν δείγματα αναφοράς/ πρότυπα παρασκευάσματα γύρης, τα οποία παρατηρήθηκαν στο μικροσκόπιο και φωτογραφήθηκαν. Για τη δημιουργία του «Γυρεολογικού Άτλαντα των Μελισσοκομικών Φυτών της Κύπρου» έγινε ταξινόμηση των γυρεόκοκκων αλφαβητικά, σε επίπεδο γένους με βάση την οικογένεια του φυτού. Τα στοιχεία αυτά συμπληρώνει η λατινική και κοινή ονομασία του φυτού αλλά και η ονομασία του στην κυπριακή διάλεκτο, όπου υπάρχει. Επίσης, καταγράφονται πληροφορίες που αφορούν στην περίοδο ανθοφορίας (μελιτοφορίας) και στη μελισσοκομική τους αξία, και παρατίθενται φωτογραφίες του φυτού και των γυρεόκοκκων. Επιπρόσθετα, καταγράφονται ορισμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των γυρεόκοκκων (σχήμα, μέγεθος) που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην ταυτοποίησή τους. Όσον αφορά το μέγεθος σημειώνεται η πολική και ισημερινή διάμετρος (P και Ε αντίστοιχα), η μέση καθώς και η ελάχιστη και μέγιστη τιμή, όπως προέκυψε από τις μετρήσεις που έγιναν. Το μέγεθος των γυρεόκοκκων κυμάνθηκε από 8μm έως 124,4μm. Οι γυρεόκοκκοι ανάλογα με το μέγεθός τους (μέγιστη διάμετρος) κατατάσσονται σε κατηγορίες: πολύ μικρό <20μm, μικρό 20-30 μm, μεσαίο 30-50 μm, μεγάλο 50-100 μm, πολύ μεγάλο >100 μm. Μεγαλύτεροι γυρεόκοκκοι ήταν αυτοί του φυτού Hibiscus rose (Ιβίσκος) της οικογένειας Malvaceae (πολική διάμετρος 124,4μm, ισημερινή διάμετρος 123,0μm) και οι μικρότεροι του φυτού Smyrnium olusatrum (κυπ. Αρκοσέλλινο) της οικογένειας Apiaceae (πολική διάμετρος 14,3μm, ισημερινή διάμετρος 8,0μm). Όσον αφορά στη μορφολογία πολλά είδη αλλά και γένη στην ίδια οικογένεια παρουσιάζουν μεγάλες ομοιότητες. Ειδικότερα μεγάλες ομοιότητες παρατηρήθηκαν ανάμεσα στα φυτά των οικογενειών των Anacardiaceae, Brassicaceae, Cistaceae, Compositae, Cucurbitaceae, Fabaceae, Labiatae, Liliaceae, Malvaceae, Mimosaceae, Myrtaceae, Rosaceae, Rutaceae και Apiaceae. Oμοιότητες παρατηρήθηκαν και σε είδη διαφορετικών οικογενειών όπως Calicotome villosa (Fabaceae) με Verba- scumsinuatum(Scrofulariaceae),Capparis(Capparidaceae) με Sophora japonica (Fabaceae) και Paulownia spp. (Pauloniaceae) με Tamarix hampeana (Tamaricaceae) και Brachychiton diversifolius (Sterculiaceae). Αναγκαία κρίνεται η περαιτέρω μελέτη των χαρακτηριστικών των γυρεόκοκκων με παρόμοια μορφολογία. Βιβλιογραφία Louveaux, I., Maurizio, A. & Vorwohl, G. (1978) Methods of Melissopalynology. Bee World, 59: 139-157. Ohe von der, W., Persano Oddo, L., Piana, M.L., Morlot, M. & Martin, P. (2004) Harmonized methods of melissopalynology. Apidologie, S35: 18-25. Sawyer, R. (1988) Honey Identification. Cardiff, Wales: Cardiff Academic Press. Seeley, T.D. (1995) The Wisdom of the Hive: the Social Physiology of Honey Bee Colonies. Harvard University Press, Cambridge, Mass. Τοφαρής, Χ. (2011) Μέλισσα και Μελισσοκομική Χλωρίδα, Περιοδικό «Αγρότης» 67(451):52-53 Τσιντίδης, Χ.Γ, Χατζήκυριακου, Ν.Γ, Χριστοδούλου, Σ.Χ. (2002), Δέντρα και Θάμνοι στην Κύπρο, Ίδρυμα: Α.Γ. Λεβέντη - Φιλοδασικός Σύνδεσμος Κύπρου, Λευκωσία, σελ.442. Ζαννέττου-Παντελή, Κ. (1998), Τα Φαρμακευτικά Φυτά της Κύπρου, Λάρνακα, σελ.254. Γυρεόκοκκος μουσμουλιάς