Αγρότης, τεύχος 481

A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 1 46 Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΑΣ ΕΡΕΥΝΑ Απόδοση παραγωγής. Εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της φυτείας (φαινολογία, φυσιολογία κ.λπ. ), τη διαχείριση (άρδευση, γονιμοποίηση), τις περιβαλλοντικές συνθήκες (κλίμα, εδαφολογικά χαρακτηριστικά κ.λπ. ) και συγκεκριμένες εδαφοκλιματικές συνθήκες. Μπορεί να θεωρηθεί ο πιο αποτελεσματικός δείκτης για να εκτιμηθεί η επίδραση της κλιματικής αλλαγής τόσο σε μεμονωμένες καλλιέργειες, όσο και σε ολόκληρη την καλλιέργεια. Χρησιμοποιήθηκαν τρία μοντέλα προσομοίωσης ανάπτυξης καλλιεργειών: (α) CropSyst (version 3.2), (β) OliveModel. CNR και (γ) UNIFI.GrapeML. Τα μοντέλα βαθμονομήθηκαν χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες παραμέτρους φαινολογίας των καλλιεργειών και της ανάπτυξής τους. Για κάθε καλλιέργεια λήφθηκαν υπόψη οι διαφορετικές εποχές σποράς ή επίπεδα πρωιμότητας. Για τις ετήσιες καλλιέργειες (κριθάρι, σιτάρι, ντομάτα και πατάτα) οι προσομοιώσεις διεξάχθηκαν λαμβάνοντας υπόψη τέσσερις διαφορετικές περιόδους σποράς: Πρώιμη, ενδιάμεση πρώιμη, ενδιάμεση όψιμη και όψιμη. Για κάθε καλλιέργεια προσδιορίστηκαν διαφορετικές ημερομηνίες που αντιπροσωπεύουν τις τέσσερις περιόδους σποράς. Για τις πολυετείς καλλιέργειες (αμπέλια και ελαιόδεντρα) τα επίπεδα πρωιμότητας καθορίστηκαν με βάση την ημερομηνία ανοίγματος των οφθαλμών και την ημερομηνία ανθοφορίας. Κοινωνικοί δείκτες Αγροτικός πληθυσμός. Δείχνει την παρουσία αγροτικού πληθυσμού ο οποίος μπορεί δυνητικά να εκτεθεί έμμεσα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην περίπτωση που επηρεαστούν αρνητικά οι καλλιέργειές του, καθώς αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μειωθεί το εισόδημά του (έμμεση συνέπεια). Περιλαμβάνει τους ιδιοκτήτες/τις ιδιοκτήτριες αγροτεμαχίων και την οικογένειά τους, καθώς και άλλους εργάτες/άλλες εργάτριες που μπορεί να εργάζονται στο αγροτεμάχιο. Εξάρτηση των αγροτών/αγροτισσών από τη γεωργία. Αξιολογεί τον βαθμό οικονομικής εξάρτησης των αγροτών/ αγροτισσών από το γεωργικό εισόδημα. Οι αγρότες/ αγρότισσες που έχουν ως αποκλειστικό ή κύριο εισόδημα τη γεωργία έχουν μεγαλύτερη εξάρτηση από τη γεωργία και επομένως θεωρούνται περισσότερο ευάλωτοι/ες στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία. Ηλικίααγροτών/αγροτισσών. Αφοράηλικιωμένους αγρότες/ ηλικιωμένες αγρότισσες, ηλικίας 65 ετών και άνω, που θεωρείται ότι έχουν χαμηλότερη ικανότητα προσαρμογής σε μεταβαλλόμενες συνθήκες, όπως στην περίπτωση της κλιματικής αλλαγής, και άρα θεωρούνται πιο ευάλωτοι. Οικονομικοί δείκτες Οι οικονομικοί δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν απεικονίζουν την τρωτότητα της γεωργικής οικονομίας μιας περιοχής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, λόγω της σημαντικότητας των καλλιεργειών στη γεωργική οικονομία της περιοχής. Μείωση της απόδοσης μιας καλλιέργειας που είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη γεωργική οικονομία της περιοχής θα έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερες επιπτώσεις για τον γεωργικό τομέα της περιοχής, σε σχέση με μια καλλιέργεια μικρότερης οικονομικής σπουδαιότητας. Συνολικά έσοδα. Όσο πιο μεγάλη είναι η συνεισφορά μιας καλλιέργειας στα έσοδα του γεωργικού τομέα της χώρας, τόσο πιο μεγάλες θα είναι οι επιπτώσεις για την οικονομία στην περίπτωση της μείωσης της απόδοσης της εν λόγω καλλιέργειας λόγω της κλιματικής αλλαγής. Τιμή διάθεσης. Η τιμή διάθεσης μιας καλλιέργειας έχει αναλογική σχέση με την οικονομική τρωτότητα, με την καλλιέργεια που έχει την υψηλότερη αξία διάθεσης να είναι και περισσότερο τρωτή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Εκτίμηση συνολικών επιπτώσεων στη γεωργία Εκτιμήθηκαν οι αναμενόμενες συνολικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία της Κύπρου σχετικά με την παραγωγή κριθαριού, σιταριού, πατάτας, τομάτας, αμπελιού και ελιάς για την περίοδο 2031-2060, με βάση δύο κλιματικά σενάρια: (1) σενάριο σταθεροποίησης συγκέντρωσης ΑΦΘ (RCP4.5) και (2) σενάριο αυξανόμενης συγκέντρωσης των ΑΦΘ (RCP8.5). Η αξιολόγηση των συνολικών επιπτώσεων βασίζεται στη μέση τιμή των κλιματικών προβλέψεων για την περίοδο 2031-2060, ενώ γίνεται επίσης αξιολόγηση με βάση τις κλιματικές προβλέψεις του σεναρίου RCP8.5 για έτη της ίδιας χρονικής περιόδου (2031-2060), όπου παρατηρούνται ακραίες κλιματικές συνθήκες, όπως (α) ιδιαίτερα υψηλές μέσες θερινές θερμοκρασίες (έντονα θερμό έτος), (β) ιδιαίτερα χαμηλές μέσες χειμερινές θερμοκρασίες (έντονα ψυχρό έτος), (γ) ιδιαίτερα χαμηλή βροχόπτωση (έτος έντονης ξηρασίας), και (δ) ιδιαίτερα υψηλή βροχόπτωση (έτος έντονης βροχόπτωσης). Τα αποτελέσματα για τα ακραία αυτά σενάρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον βραχυπρόθεσμο προγραμματισμό μέτρων προσαρμογής, στην περίπτωση που αυτές οι ακραίες κλιματικές συνθήκες λάβουν χώρα στο εγγύς μέλλον. Ο κλιματικός κίνδυνος στην παρούσα μεθοδολογία αναφέρεται στις αναμενόμενες αλλαγές στη θερμοκρασία, τη βροχόπτωση και την ηλιακή ακτινοβολία στην περιοχή της Κύπρου, σύμφωνα με τα δύο σενάρια συγκέντρωσης των ΑΦΘ για την περίοδο 2031-2060. Η έκθεση αναφέρεται στις καλλιεργούμενες εκτάσεις των υπό εξέταση καλλιεργειών και στη συγκέντρωση αγροτικού πληθυσμού, ενώ η τρωτότητα αναφέρεται στον αγροτικό πληθυσμό και τις καλλιέργειες. Οι εξεταζόμενες ενδιάμεσες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής περιλαμβάνουν την απόδοση των καλλιεργειών και τη διαθεσιμότητα νερού άρδευσης. Σημειώνεται ότι οι επιπτώσεις στην απόδοση των καλλιεργειών και τη διαθεσιμότητα νερού εξαρτώνται άμεσα από τον κλιματικό κίνδυνο, ενώ η έκθεση και η τρωτότητα αποτελούν παράγοντες ανεξάρτητους της κλιματικής αλλαγής. Υποστηρικτικό εργαλείο ADAPT2CLIMA Το εργαλείο (https://adapt2clima.getmap.gr/en/home/ ) αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ADAPT2CLIMA και έχει τη δυνατότητα να δίνει πληροφορίες για το μέγεθος των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής για κάθε εξεταζόμενη καλλιέργεια για την Κρήτη, την Κύπρο και τη Σικελία, καθώς και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας τους μέσω της εφαρμογής επιλεγμένων μέτρων προσαρμογής.