Αγρότης, τεύχος 481

34 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 1 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Εδώδιμα και δηλητηριώδη μανιτάρια: Χαρακτηριστικά αναγνώρισης ορισμένων ειδών Ελευθέριος Χατζηστερκώτης Ph.D. Λειτουργός Περιβάλλοντος Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών Στο προηγούμενο τεύχος του περιοδικού έγινε εκτενής αναφορά στους κανόνες και τα χαρακτηριστικά για τον διαχωρισμό των τοξικών από τα εδώδιμα μανιτάρια και στις διαφορές μεταξύ τους, η οποία συνεχίζεται και στο παρόν τεύχος με αναφορά σε άλλα είδη τοξικών και εδώδιμων μανιταριών. • Kοκκινομανίταρα Lactarius deliciosus και Lactarius semisanguifluus σε σύγκριση με τον Μαλλίτση ή Ξισταρομανίταρο Lactarius tesquorum Εικόνα 1. Κοκκινομανίταρα «Lactarius deliciosus» από την Περιστερώνα της Πάφου. (Φώτο: Ε. Χατζηστερκώτης) Εικόνα 2. Τέσσερα Κοκκινομανίταρα «Lactarius deliciosus» μαζί με ένα (πάνω δεξιά) «Μαλλίτση» ή Ξισταρομανίταρο «Lactarius tesquorum» για σκοπούς σύγκρισης. (Φώτο: Ε. Χατζηστερκώτης) Εικόνα 3. Kοκκινομανίταρα «Lactarius semisanguifluus» από την περιοχή Τροόδους. (Φώτο: Ε. Χατζηστερκώτης) Δύο περιζήτητα μανιτάρια είναι τα Κοκκινομανίταρα Lactarius deliciosus (Εικόνες 1 και 2) και Lactarius semisanguifluus (Εικονα 3). Έχουν αρκετές ομοιότητες ώστε τις περισσότερες φορές δύσκολα διαχωρίζονται οπτικά το ένα είδος από το άλλο. Καρποφορούν σε πολύ μεγάλους αριθμούς το φθινόπωρο και τον χειμώνα, σε δάση τραχείας πεύκης και θαμνότοπους. Εάν στα ελάσματα κόψουμε μια σκισμή με το μαχαίρι ή με το νύχι μας, στην τομή το Lactarius deliciosus εκκρίνει σταγονίδια ενός υγρού χρώματος πορτοκαλί, που μετά από αρκετές ώρες μετατρέπεται σε πρασινωπό. Το Lactarius semisanguifluus εκκρίνει σταγονίδια που έχουν χρώμα πορτοκαλί που μετά από 15-30 λεπτά μετατρέπονται σε κόκκινο, για να πρασινίσει αργότερα. Ολόκληρο το καρπόσωμα έχει την τάση να πρασινίζει κατά περιοχές. Τα εν λόγω δύο εδώδιμα και εκλεκτά μανιτάρια μπορεί να μπερδευτούν με το τοξικό Lactarius tesquorum , γνωστό ως «Μαλλίτσης» ή «Ξισταρομανίταρο» (Εικόνες 4 και 5) . Εικόνα 4. Lactarius tesquorum: γνωστό ως «Μαλλίτσης» ή «Ξισταρομανίταρο» από την περιοχή Μαθιάτη στην επαρχία Λάρνακας. (Φώτο: Ε. Χατζηστερκώτης) Η ονομασία «Μαλλίτσης» αποδίδεται στο χνούδι που καλύπτει το πιλίδιο. Το εν λόγω χνούδι μοιάζει με βαμβάκι ή με μάλλινη επιφάνεια. Η ονομασία «Ξισταρομανίταρο» προέρχεται από το φυτό Ξισταρκά (Λαδανιά) (Cistus spp.) , με το οποίο συμβιώνει. O Μαλλίτσης μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές. Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες καταναλώνεται μετά από ειδική επεξεργασία που περιλαμβάνει καλό βράσιμο, άλλαγμα του νερού και ξανά βράσιμο, στέγνωμα και τηγάνισμα. Για να μην μπερδεύουμε τον Μαλλίτση με τα Κοκκινομανίταρα, εκτός από τη διαφορετική επιφάνεια του πιλίδιου του «Μαλλίτση», υπάρχει ακόμη ένας απλός και εύκολος τρόπος να τα ξεχωρίζουμε: Σε αντίθεση με τα Κοκκινομανίταρα, που όταν κόψουμε τα ελάσματα εκκρίνουν σταγονίδια πορτοκαλί χρώματος, ο Μαλλίτσης όταν κοπεί εκκρίνει σταγονίδια με άσπρο υγρό (Εικόνα 5) . Εάν είναι περίοδος ξηρασίας και το μανιτάρι είναι σχετικά αφυδατωμένο, τότε ούτε τα κοκκινομανίταρα, ούτε ο Μαλλίτσης εκκρίνουν τα εν λόγω σταγονίδια. Στα είδη Lactarius deliciosus (Εικόνα 6) και Lactarius semisanguifluus στο μέρος της κοπής θα πάρουν (Μέρος Β΄)