Αγρότης, τεύχος 481

28 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 1 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Οι ζωονόσοι μπορεί να είναι βακτηριακές, ιογενείς ή παρασιτικές μολύνσεις που εκτός από το να θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, εμποδίζουν την αποτελεσματική παραγωγή τροφίμων ζωικής προέλευσης και δημιουργούν εμπόδια στο διεθνές εμπόριο ζωντανών ζώων και ζωικών προϊόντων. Ορισμένες ζωονόσοι που μεταφέρονται από τα ζώα στον άνθρωπο είναι ο άνθρακας, η βρουκέλωση, η εχινοκοκκίαση, ο πυρετός Q, η λεπτοσπείρωση, ο τύφος, η λύσσα, η τοξοπλάσμωση, η ψώρα, η ψιττάκωση κ.λπ. Άνθρακας Προκαλείται από το βακτήριο Βacillus anthracis του οποίου τα σπόρια παρουσιάζουν μεγάλη ανθεκτικότητα και παραμένουν για χρόνια στο ξηρό έδαφος. Από τη νόσο του άνθρακα προσβάλλονται τα οικόσιτα ζώα όπως αίγες και χοίροι. Πρόκειται για θανατηφόρα νόσο με χαρακτηριστικά αιμορραγιών στους ιστούς και τα όργανα, η οποία προκαλεί επιζωοτίες. Ο άνθρακας ενδημεί στις περιοχές που χρησιμοποιούν προβιές και τρίχες ζώων για κρεβατοστρωμνή ή ενδυμασία. Επίσης, θεωρείται επαγγελματική νόσος των κτηνοτρόφων και κτηνιάτρων. Η νόσος στον άνθρωπο παρουσιάζεται με τρεις μορφές δερματική, πνευμονική και εντερική. Βρουκέλλωση Η βρουκέλλωση είναι βακτηριακή νόσος με παγκόσμια κατανομή που προκαλείται από διάφορα είδη του κοκκοβάκιλου Brucella . Η βρουκέλλωση παρουσιάζεται με επιδημική μορφή, συνοδεύεται από αυτόματες αποβολές και επηρεάζει βοοειδή, πρόβατα, αίγες, χοίρους, σκύλους και άλλα ζώα, και τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος μολύνεται με άμεση επαφή (εισπνέοντας αερομεταφερόμενα σωματίδια μέσω βλεννογόνων), έμμεση επαφή (κατανάλωση μη παστεριωμένου γάλακτος και τυριών κ.λπ .) και προκαλεί μελιταίο πυρετό αδυναμία, αδιαθεσία, ορχίτιδα, επιδιδυμίτιδα και αποβολές. Εχινοκοκκίαση Η εχινοκοκκίαση είναι παρασιτική νόσος ζωικής προέλευσης. Προκαλείται από τα στάδια των προνυμφών του γένους Echinococcus . Οι οργανισμοί αυτοί έχουν πολύπλοκο κύκλο ζωής που περιλαμβάνει δύο ξενιστές, έναν ξενιστή φυτοφάγο ζώο (πρόβατο) και έναν ενδιάμεσο ξενιστή σαρκοφάγο ζώο (σκύλος). Οι προνύμφες του παρασίτου διεισδύουν στο εντερικό τοίχωμα, εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και τελικά εντοπίζονται σε εσωτερικά όργανα όπου αναπτύσσουν υδατώδεις κύστεις. Λεπτοσπείρωση Η λεπτοσπείρωση οφείλεται στο βακτήριο λεπτόσπειρα και μπορεί να προκαλέσει ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Οι άνθρωποι μολύνονται από ούρα μολυσμένων ζώων ή μέσω εκδορών στο δέρμα ή μέσω βλεννογόνων στόματος, μύτης και ματιών. Τα κοινά ζώα που μπορεί να μεταδώσουν τη λεπτόσπειρα είναι ζώα εκτροφής όπως βοοειδή, χοίροι και ίπποι. Επίσης, άγρια ζώα μπορεί να μεταφέρουν λεπτόσπειρα όπως ρακούν, ποντικοί και αρουραίοι. Λύσσα Στην Ευρώπη ο κύριος ξενιστής της λύσσας είναι η αλεπού. Μόνο ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων που έχουν δαγκωθεί από λυσσασμένο ζώο θα εκδηλώσει τη νόσο. Ο ιός της λύσσας προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και τους σιελογόνους αδένες. Μόλις αναπτυχτούν συμπτώματα της ασθένειας η λύσσα είναι μοιραία τόσο για τα ζώα όσο και για τους ανθρώπους. Πυρετός Q Ο πυρετός Q είναι μια ασθένεια που προκαλείται από το βακτήριο Coxiella burnetti και μεταδίδεται μέσω τσιμπουριών στα ζώα όπως αίγες, πρόβατα και βοοειδή. Ο άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί από τα ούρα, το γάλα και τα προϊόντα ζωικής προέλευσης, και την εισπνοή σκόνης που έχει μολυνθεί προηγουμένως από μολυσμένα περιττώματα των ζώων. Συμπερασματικά, πολλές από τις ανθρώπινες ασθένειες του 20 ου αιώνα προέρχονται από ζώα ή προϊόντα ζωικής προέλευσης. Επιπλέον, μια σειρά ζωονόσων όπως η λύσσα, η βρουκέλλωση και η εχινοκοκκίαση εξακολουθούν να επηρεάζουν ανθρώπινους και ζωικούς πληθυσμούς σε πολλές χώρες ιδίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Προκαλούν, επίσης, διάφορες σιτιογενείς διαταραχές. Λόγω της εκτεταμένης κατανομής των ζωικών ειδών στην παγκόσμια αγορά, η αποτελεσματική παρακολούθηση, πρόληψη και έλεγχος των ζωονόσων αποτελεί σημαντική πρόκληση. Οι ζωονόσοι μπορούν να συμβούν με την κατανάλωση μολυσμένων προϊόντων ζωικής προέλευσης, δηλαδή να προέρχονται από μολυσμένα ζώα ή από προϊόντα ζώων που έχουν επιμολυνθεί κατά την παραγωγή, μεταποίηση, μεταφορά ή αποθήκευσή τους. Έτσι, κατά την αγορά των προϊόντων πρέπει να επιλέγουμε καταστήματα της εμπιστοσύνης μας και να επιλέγουμε τρόφιμα που έχουν υποστεί επεξεργασία εξυγίανσης όπως η παστερίωση σε εγκεκριμένες από την αρμόδια Αρχή εγκαταστάσεις. Η επεξεργασία των τροφίμων αποβλέπει στη βελτίωση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών τους, στη διασφάλιση της υγείας του καταναλωτή και στην παράταση του χρόνου ζωής τους. Κατά την αγορά των τροφίμων επιβάλλεται να παρατηρούμε τη σχετική σήμανση που πρέπει, μεταξύ άλλων, να περιλαμβάνει την ονομασία του τροφίμου, κατάλογο συστατικών του, ημερομηνία κατανάλωσης, ιδιαίτερες συνθήκες διατήρησης, χρήσης κ.λπ. Τρόφιμα που καταναλώνονται ωμά όπως φρούτα και λαχανικά πρέπει να πλένονται καλά με πόσιμο νερό. Επιπλέον, άλλα τρόφιμα που καταναλώνονται ως έχουν πρέπει να διατηρούνται έτσι ώστε να αποφεύγεται η επαφή Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών, οι ζωονόσοι είναι λοιμώδεις μεταδοτικές ασθένειες στον άνθρωπο οι οποίες μεταδίδονται άμεσα (άμεση επαφή με μολυσμένα ζώα ή κόπρανα αυτών) ή έμμεσα (κατανάλωση μολυσμένου νερού ή τροφίμων) από ζώα. Από τα 1.415 είδη μολυσματικών οργανισμών που είναι γνωστά ως ανθρώπινα παθογόνα, το 61% είναι ζωικής προέλευσης. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν τη σφαγή των ζώων, τον χειρισμό, την προετοιμασία τροφίμων ζωικής προέλευσης και ιδιαίτερα την κατανάλωση τέτοιων τροφίμων όταν είναι ωμά ή μισοψημένα. Ζωονόσοι Αντρέας Σάουρος Κτηνιατρικός Λειτουργός Κτηνιατρικές Υπηρεσίες