Αγρότης, τεύχος 481

22 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 1 ΓΕΩΡΓIΑ ανθρακικό ασβέστιο CaCO 3 , το ανθρακικό μαγνήσιο MgCO 3 και ο δολομίτης CaMg(CO 3 ) 2 . Η προέλευσή τους οφείλεται στα μητρικά υλικά που είναι πλούσια σε ανθρακικά άλατα αλλά και στη μεταφορά ιόντων ασβεστίου από τα νερά στράγγισης και την εναπόθεσή του ως αδιάλυτο ανθρακικό ασβέστιο μετά την αντίδρασή του με το διοξείδιο του άνθρακα του εδάφους. Με τον όρο ανθρακικό ασβέστιο έχει επικρατήσει να αναφέρονται τα παραπάνω ανθρακικά άλατα. Γενικά, ως ασβεστούχα εδάφη χαρακτηρίζονται αυτά που έχουν CaCO 3 σε ποσοστό μεγαλύτερο του 10% και θεωρούνται προβληματικά γιατί παρουσιάζουν σε έντονο βαθμό ορισμένα μειονεκτήματα. Η παρουσία ελεύθερου ανθρακικού ασβεστίου στα εδάφη επιδρά έμμεσα στην ανάπτυξη των φυτών. Φυτά τα οποία είναι ευαίσθητα στην έλλειψη σιδήρου (εσπεριδοειδή, ροδακινιές, δαμασκηνιές, μπιζέλια, φασόλια, σόργο, καλλωπιστικά), σε συνθήκες μεγάλου ποσοστού CaCO 3 παρουσιάζουν χλώρωση ασβεστίου η οποία συνοδεύεται από έλλειψη σιδήρου στα φύλλα. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα (EC) του εδάφους Η αγωγιμότητα του εδάφους είναι μία πολύ σημαντική ιδιότητα σύμφωνα με την οποία τα εδάφη χαρακτηρίζονται ως «αλατούχα» ή «μη αλατούχα». Για να χαρακτηρισθεί ένα έδαφος αλατούχο πρέπει η τιμή της αγωγιμότητας του εκχυλίσματος κορεσμού να είναι E.C.>4mS/cm. Τα αλατούχα εδάφη είναι προβληματικά εδάφη διότι τα περισσότερα από τα καλλιεργούμενα φυτά παρουσιάζουν προβλήματα στα εδάφη αυτά. Μάλιστα, ορισμένα ευαίσθητα φυτά παρουσιάζουν προβλήματα και σε τιμές ηλεκτρικής αγωγιμότητας μεταξύ 1 και 2 mS/cm. Η ύπαρξη ή η δημιουργία αλατούχων εδαφών σχετίζεται κυρίως με δύο παράγοντες. Ο ένας είναι η τοπογραφική και η γεωγραφική θέση της περιοχής και ο άλλος σχετίζεται με την επέκταση των αρδευόμενων εκτάσεων και με την ποιότητα του νερού άρδευσης. Ικανότητα Ανταλλαγής Κατίοντων (Ι.Α.Κ. - C.E.C.-Cation Exchange Capacity ) Τα ορυκτά της αργίλου, ο χούμος και τα οξείδια και υδροξείδια του εδάφους παρουσιάζουν αρνητικά ηλεκτρικά φορτία (μόνιμα ή μεταβλητά) στις επιφάνειές τους. Τα φορτία αυτά εξουδετερώνονται από κατιόντα που βρίσκονται στο εδαφικό διάλυμα. Τα κατιόντα αυτά της στερεής φάσης μπορούν να εναλλάσσονται με κατιόντα που βρίσκονται στο εδαφικό διάλυμα προκειμένου να τηρηθεί η χημική ισορροπία μεταξύ τους. Τα κατιόντα αυτά ονομάζονται ανταλλάξιμα κατιόντα, ενώ το μέγεθος του αρνητικού φορτίου χαρακτηρίζει την εναλλακτική ικανότητα σε κατιόντα των εδαφών. Προβληματικά αλατούχα εδάφη Αλατούχα θεωρούνται τα εδάφη που έχουν αγωγιμότητα του νερού του εδαφικού διαλύματος EC e μεγαλύτερη από 2 dS/m. Τέτοια εδάφη έχουν πολλά προβλήματα για τις καλλιέργειες και χρειάζονται βελτίωση, δημιουργούνται κυρίως από δύο λόγους, την τοπογραφία και το νερό άρδευσης. Τα προβλήματα που προκαλούν τα αλατούχα εδάφη είναι η μειωμένη παραγωγικότητα, η μειωμένη διηθητικότητα - οι δυσμενείς φυσικές ιδιότητες και η τοξικότητα αλάτων στις καλλιέργειες. Αλατούχα εδάφη λόγω τοπογραφίας Ευπαθή είναι τα εδάφη τα οποία είναι: - Σε δέλτα ποταμών: Αυτά εμπλουτίζονται με άλατα λόγω της γειτνίασης με τη θάλασσα. - Χαμηλά στο ανάγλυφο: Συγκεντρώνονται τα απορρέοντα νερά, και όταν εξατμίζονται αφήνουν πίσω τους τα προηγουμένως διαλυμένα άλατα. - Μικρής διαπερατότητας (κυρίως αργιλώδη): Το νερό εξατμίζεται πιο γρήγορα από ό,τι διηθείται, έτσι τα διαλυμένα άλατα συμπυκνώνονται. Αλατούχα εδάφη λόγω νερού άρδευσης Το νερό άρδευσης για να μην προκαλέσει προβλήματα θα πρέπει να έχει ECw έως 2 dS/m και SAR (σχέση προσρόφησης νατρίου) μέχρι 8. To SAR δίνεται από τον τύπο: SAR= Na + / [(Ca 2 + + Mg 2 +)/2] 1/2 Συνθήκες που οδηγούν στην αλάτωση είναι η κακή ποιότητα νερού άρδευσης και η κακή αποστράγγιση με αποτέλεσμα τα άλατα να μην ξεπλένονται. Ασβεστούχα εδάφη Πάρα πολλά από τα εδάφη της Κύπρου είναι ασβεστούχα. Αυτό σημαίνει αυτόματα και pH πάνω από 7. Τα προβλήματα που δημιουργούνται σε ένα έδαφος λόγω της μεγάλης ποσότητας ασβεστίου είναι: - Σχηματισμός κρούστας στην επιφάνεια του εδάφους - Δημιουργία σκληρού στρώματος στο υπέδαφος - Μικρή διαθεσιμότητα P - Προβλήματα σχετικά με τη διαθεσιμότητα του Mg και του Κ - Μικρή διαθεσιμότητα ιχνοστοιχείων (Zn, Fe) Αυτό που πρέπει να αλλάξει στα προβληματικά εδάφη ώστε να επέλθει διόρθωσή τους είναι: - Η συγκέντρωση των αλάτων να μειωθεί. - Η υψηλή υπόγεια στάθμη να ταπεινωθεί (αποφυγή τριχοειδούς ανύψωσης). - Η συγκέντρωση του Na + σε έδαφος και εδαφικό διάλυμα να μειωθεί (ασβέστωση-γύψαρος). - Η διηθητικότητα του εδάφους να αυξηθεί. - Κατάλληλες καλλιεργητικές μέθοδοι. - Σωστή λιπαντική αγωγή (είδος λιπασμάτων, ποσότητες κ.λπ. ). - Προσθήκη οργανικής ουσίας (κοπριά). - Ορθή επιλογή καλλιεργειών. Άγονα εδάφη Αίτια δημιουργίας άγονων εδαφών: - Φυσικά (διάβρωση, κλιματική αλλαγή-ερημοποίηση κ.λπ. ) - Ανθρώπινες δραστηριότητες (υπερλιπάνσεις/ νιτρορύ- πανση, μείωση θρεπτικών συστατικών, υπεραντλήσεις/ αλάτωση, ρύπανση κ.λπ. ) Αλατούχο έδαφος