Αγρότης, τεύχος 481

21 A Γ Ρ Ο Τ Η Σ 2 0 2 1 / T E Υ Χ Ο Σ 4 8 1 ΓΕΩΡΓIΑ Τα ελαφριά εδάφη έχουν καλή αποστράγγιση, ο αέρας διακινείται εύκολα, για αυτό θερμαίνονται και ψύχονται εύκολα, εκπλένονται εύκολα και δεν συγκρατούν μεγάλα ποσά υγρασίας. Τα μέσης σύστασης εδάφη έχουν την πιο επιθυμητή μηχανική σύσταση, διότι η παρουσία της άμμου εξουδετερώνει τις δυσμενείς ιδιότητες της αργίλου, και τα εδάφη της ομάδας αυτής εκδηλώνουν μόνο τις επιθυμητές ιδιότητες της άμμου και της αργίλου. Θεωρείται η πιο επιθυμητή γιατί οι περισσότερες καλλιέργειες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και να έχουν υψηλές αποδόσεις όταν υπάρχει η δυνατότητα παροχής της αναγκαίας ποσότητας νερού και θρεπτικών στοιχείων. Τα βαριά εδάφη χαρακτηρίζονται από το ότι είναι δυνατόν να παρουσιάζουν προβλήματα αερισμού, στράγγισης και ξεπλύματος αλάτων λόγω του μικρού πορώδους τους. Είναι έντονα φανερή η δυσκολία μηχανικής κατεργασίας τους, και στη δυσκολία αυτή οφείλεται ο χαρακτηρισμός τους ως βαριά εδάφη. Σε τέτοιου είδους εδάφη πρέπει να αποφεύγεται η πρόκληση συνθηκών υπερβολικής ή περιορισμένης υγρασίας. Η εφαρμογή ωραρίου άρδευσης θα συμβάλει στη μείωση των αρνητικών και δυσμενών συνθηκών που δυσκολεύουν την κανονική ανάπτυξη του ριζικού συστήματος ως και την πρόσληψη διάφορων θρεπτικών στοιχείων. Φυσικές και χημικές ιδιότητες του εδάφους Διηθητικότητα Με τον όρο διήθηση εννοούμε τον ρυθμό με τον οποίο διεισδύει το νερό στο έδαφος. Εξαρτάται από την κατάσταση της επιφάνειας, από τη δομή, τη μηχανική σύσταση, την ομοιογένεια σε βάθος και την αρχική υγρασία του εδάφους. Ο ρυθμός της διήθησης δεν είναι ο ίδιος κατά τη εξέλιξη του φαινομένου. Ο ρυθμός σε μια συγκεκριμένη στιγμή κατά τη διάρκεια του φαινομένου λέγεται στιγμιαία διηθητικότητα, ενώ η συνολική ποσότητα νερού που έχει διηθηθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή λέγεται αθροιστική διηθητικότητα. Στα αρχικά στάδια του φαινομένου η στιγμιαία διηθητικότητα παίρνει τη μέγιστη τιμή της η οποία με την πάροδο του χρόνου μειώνεται φτάνοντας μετά από αρκετό χρόνο σε μία σταθερή τιμή η οποία αναφέρεται ως βασική διηθητικότητα, ενώ η αθροιστική διηθητικότητα στην αρχή είναι μηδενική και με την πάροδο του χρόνου αυξάνει. Υδατοϊκανότητα Η υδατοϊκανότητα εκφράζει την ποσότητα του νερού που συγκρατείται στο έδαφος μετά την απομάκρυνση του πλεονάζοντος νερού, κάτι που συμβαίνει 2-3 μέρες μετά από βροχή ή άρδευση σε διαπερατά εδάφη με ομοιόμορφη υφή και δομή. Στο εργαστήριο το δυναμικό πίεσης για την υδατοϊκανότητα αντιστοιχεί στην τιμή 0.3 bar. Το δυναμικό πίεσης που αντιστοιχεί στην υδατοϊκανότητα δεν είναι το ίδιο για όλα τα εδάφη. Η Soil Conservation Service του USDA (1964) πειραματίστηκε σε μεγάλο αριθμό εδαφών και κατέληξε στις παρακάτω αντιστοιχίες μεταξύ υδατοϊκανότητας και δυναμικού πίεσης (Παπαζαφειρίου, 1999). Πίνακας με το δυναμικό πίεσης των κυριότερων τύπων εδαφών Τύπος υφής του εδάφους Δυναμικό πίεσης στην υδατοϊκανότητα (cm) Αμμώδες (χονδρόκοκκο) 60 Αμμοπηλώδες (ελαφρό) 100 Ιλυοπηλώδες (μέσο) 300 Αργιλώδες (πολύ συνεκτικό) 600 Σημείο Μόνιμης Μάρανσης Το σημείο μόνιμης μάρανσης αντιστοιχεί σε ένα επίπεδο εδαφικής υγρασίας κάτω από το οποίο τα φυτά δεν μπορούν να αντλήσουν, σε ικανοποιητικό βαθμό, νερό με αποτέλεσμα τα φυτά να αρχίζουν να μαραίνονται. Το επίπεδο αυτό έχει οριστεί στα -15 bar. Χρώμα του εδάφους Το χρώμα είναι από τις σπουδαιότερες ιδιότητες του εδάφους, που φανερώνει τη γονιμότητά του. Το χρώμα του εδάφους είναι μείγμα πολλών χρωμάτων και κυρίως του τεφρού, κίτρινου, καστανού και κόκκινου. Ο εδαφικός χούμος έχει μαύρο ή καστανό χρώμα. Τα ορυκτά της αργίλου είναι λευκά, κίτρινα και κόκκινα ανάλογα με τα υλικά της επιφάνειας. Το υγρό έδαφος είναι σκοτεινότερο από το ξηρό. Το χρώμα εξαρτάται από τους παράγοντες εδαφογένεσης. Ελαφρύ έδαφος Βαρύ έδαφος To pH του εδάφους Το pH εκφράζει τη συγκέντρωση των ελεύθερων ιόντων Η + στο έδαφος και ορίζεται ως ο αρνητικός δεκαδικός λογάριθμος της συγκέντρωσης των ιόντων υδρογόνου (0-14). pH = - log[H + ] όπου [H + ] η συγκέντρωση των ιόντων υδρογόνου σε mol/l. Τα ιόντα H+ στο έδαφος προέρχονται από ατμοσφαιρικές εισροές, μετασχηματισμούς του αζώτου, οργανική ουσία, ορυκτά της αργίλου, πολυδροξυλιόντα του αργιλίου και του σιδήρου, διαλυτά άλατα του εδάφους και διαλυμένο στο νερό του εδάφους CO 2 . Το pH επιδρά στη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων. Τα όξινα εδάφη παρουσιάζουν έλλειψη Ca, Mg, B, Mo, P, N, K, και σε pH μικρότερο του 5,5 παρουσιάζονται τοξικότητες διαφόρων στοιχείων, και κυρίως του Αl. Σε αλκαλικά εδάφη το φαινόμενο της χλώρωσης είναι συχνό λόγω έλλειψης Fe, Cu, Zn κ.ά. Το ανθρακικό ασβέστιο (CaCO 3 ) του εδάφους Τα πιο κοινά ανθρακικά άλατα του εδάφους είναι το